Microsoft Word Qarabag-folklor-da-tarixdir-9
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 146-147. PADŞAH OYUNU
114
Qırxıfdı yal-quyruğun, Yarı yolda durufdu. Bu ağır söz olur. Bu bayatını deyənnən soora yeddi oğlu olan arvadın üzüyü çıxır. Onda arvad ağladı. Mamam and içirdi ki, o arvadın yeddi oğlunun yeddisi də öldü. Orda da qayda idi ki, bir yaxşı söz oxunmalı idi, bir də pis. Kimin qismətinə hansı söz çıxsa, o da olmalı idi.
Ağlım kəsənnən görmüşəm ki, bu bayramı Sirikdə Əli Çələbi keçirərdi. 44-cü ildə otuz dənə heyvan kəsildi, qab-qaşıx olmadı, dəvədabanının üstünə əti qoydular, bax orda camaata yemək verildi. Bizim babamız həmişə deyərdi ki, əsabələrə kəj 22 olan şiədən deyiləm, Əlini vəli bilmiyən sünnüdən deyiləm. Sovet hökuməti qoymurdu bizi bayram keçirməyə. Bayram keçirən adamları siyahıya alırdılar. Əli Çələbi bizə deyirdi ki, qorxmayın, bayram eliyəjəh- siniz. Bayramda sizin hansınızı tutsalar, bir kişinin qızının qolunnan tutun, deyin toy eliyirəm. O kişinin də qızın alın. Bir il sovet sədri qoymadı bizi bayram keçirməyə. Əli biznən xəlvəti əlaqə saxlıyırdı, aşkar görüşə bilmirdi. Tutardılar Əlini o saat. Axşamüstü bizdən xəbər aldı ki, sovet sədri nağarır? Dedik bayram keçirməyə qoymur. Dedi ki, mənim evimə gəldiyinizi bilməsinnər. Gedin bir ağsakqal yollayın sovet sədrinə, deyin ki, əgər kənddən çıxmasan bu gejə səni öldürəjeyik. – Sovet sədri də bizim kənddən deyil, Xojamsax- lıdan idi. – Gözdüyün kənddən çıxsın. Çıxannan soora siz ehtiyatı- nızı görün. Nəysə, gözdədik, çox gej çıxdı. Səfi kişi getdi yola saldı. Dedi, öldürəjəhlər səni, sən allah, qanını tökmə bizim kəndə. Məj- bur oldux kalxozun öküzün çıxartdıq çölə, pəyəni bəzədik. Erməni- dən bir aşıq tapdıx gətdik. Gəldi dedi, kulubunuz haradı? Tövləni
22 Kəj – əleyhinə, zidd olan. 115
göstərdik dedik ki, buradı. Dedi, ara, bura klub ola bilməz. Dedik, sən başını içəri sal, gör klubdu, yoxsa yox. Girdi dedi, qardaş, bu nədi belə? Bura muzeydi. And olsun allaha, o gün elə bir bayram keçirdik, dünya tarixində heylə bayram olmazdı. 29 il Əli Çələbi keçirif bayramı. Bizim kənddə yoxsul, əlacsız bir dənə kişi oluf, özünün də qolu şikəst oluf. Onun üstünə bir damcı su tökən olmuyuf. Hər Novruz bayramında Əli ona bir dəst paltar alardı. Onun adı İsgəndər oğlu Məhəmməd idi. Hər il Novruz bayramına iki gün qalmış həmən o Məhəmmədi gətirərdi Əli, onun başın qırxdırardı. İki qadın ayırardı. Onu təmiz-təmiz yudurdardı, alt paltarınnan tutmuş üst paltarına qədər onu təzəliyərdi. Əliyə deyərdilər, bu kənddə bir şəxsiyyətdi adam tapmırsan ki, onu padşah qoyasan? Deyərdi ki, ömrü boyu üstünə su dəyməyən bir adamı çimizdirif, təmiz paltar geydirmək gör Allah yanında nə qədər suabdı. Onu gətirif heylə geyindirərdi, qoyardı padşah. Üç gün, beş gün qabaxcadan məsləhətləşirlər ki, kim şah ola- jaxdı. Şah olan şəxs bir sutka dinmir, danışmır. Başına papax qoyu- lur, papağının qabağına güzgü vurulur. Şah tezdənnən oturajax or- da, nə gülmüyəjək, nə danışmıyajax. Gülən kimi onu taxtdan düşürəjəklər, özün də dar ağajınnan asajaxlar. Şahı mağara yaxın qonşu bir evdə bəziyillər. Məclis başlayır, vağzalı çalınır, şah vəzir-vəkilin, polislərin əhatəsində girir məclisə. Bütün məclis əhli ayağa qalxır, əl çalır. Deyillər, şah oynasa ucuz- luq olar. Şah da əlin götürüf “Şah gəldi” havasına ağıryana oynu- yur. Oynuyandan soora çıxıf taxtında oturur və səlahiyyətlərinin icrasına başlayır. Məclis qutaranda da aradan elə çıxıllar ki, onlara heç nə deməsinlər. Padşahı on iki “milis” qoruyur, bir nəfər də onların başçısı olurdu. “Milis” nəfərlərinin qolunda qırmızı sarğı olardı. Başçılarının isə sinəsinin ortasınnan keçirib kürəyinnən şal bağlanardı. Ən çox da padşahın papağının qaçırılmaq ehtimalı vardı. Ona görə rəis həmişə əlində şallaq buların yanında durur. Kimsə asılmaqla cəzalandırılanda asılan şəxsin qohumu gəlif cərməni ödüyüf onu qutarır. Yığılan vəsait qeydiyyata alınır,
116
xeyriyyə işlərinə sərf olunur. Məsələn, 2013-cü ildə yığılan pula artizan üçün mator aldıq. O vaxt damda keçirirdik. 29 il Əli təşkil elədi, hər il o bayramı keçirdik. Vəzir-vəkili əvəllər Əli seçirdi, indi də Arif müəllim (çələbi nəslindəndir – top.) seçir. Vəzirin baməzəliliyi olmalıdı, danışdıra bilməlidi, məclisi şənləndirməyi bacarmalıdı. Həmən gün hamı təzə paltarın geyinif o toya gedir. Maraqlı olması üçün kəndin cavannarı bir qrup yaradıb saxta topnan, tüfəynən gəlillər ki, şahı devirələr. Şahın ətrafındakı “milis”lər isə buna şərait yaratmırlar. Müxalifət padşaha qarşı nə hazırlayır, heç kimə məlum deyil. Keçən il çox gözəl hazırlamışlar. Altı-yeddi maşınla gəldilər, əllərində guya tüfəy var, qəribə geyimləri vardı, üzlərinə kömür sürtmüşdər. Peç turbasın çiyinnərinə alıflar, guya qrantamyotdu. Guya çevriliş etməyə gəliblər. Vəzir də oları təqdim edəndə dedi bular Zimbavi- yadan gəliflər. Şah əmr versə ki, gedin filankəsi gətirin, o adam harda olsa tapılıf şahın hüzuruna gətirilməlidi. Əksər evlər bayrama xonça aparır. Onu da “polislər” qoruyurlar. Bu zaman “müxalifət” istiyir xonçanı alıb dağıtsın. Kim dağıtmağa cəhd etsə, onu tutub “asır- dılar”. Bəzən şərait yaradırıx ki, beş-on xonça dağıdılsın, camaat yesin. Axıra qalan xonçalar da məclisin axırında camaata paylanır. İyirmi biri saat dörddən soora başdıyırdıq, iyirmi ikisi gecəyə qədər davam eliyirdi. İndi maddi cəhətdən onu eləmək mümkün deyil. Ona görə iki gün deyil, bir gün keçiririk. Əvvəl səhərə qədər oturardı insannar, amma indi on ikidən soora camaat yavaş-yavaş dağılır. Elə vaxt olub axşamdan başlamışıq, aşıq çıxıb deyib mən bilsəydim gedib bazarda simişka satardım, bu kəndə gəlməzdim. Çalmaqdan dodaqlarım şişib. İnsafınız olsun, bir belə insan oyna- yar? Demişik bu Əli bayramıdı, heç adam yorular? Əvvəllər hamı qırmızı paltar alıb geyərdi. İndi qırmızı geyən azdı, amma hamı təzə paltarda məclisə gəlir.
Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|