Microsoft Word Qarabag-folklor-da-tarixdir-9
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
117
147. 23 Padşah, onun əyan-əşrəfi qabaqcadan müəyyən edilmiş bir evdə bəzədilir. Padşah və vəzir-vəkilin başına önünə quş lələyi bərkidilmiş buxara papaq qoyulur. Padşahın papağına bərkidilmiş quş lələyi digərlərindən rənginə görə seçilir. Hər üçünün sinəsinə çiynindən aşırdaraq qırmızı şal bağlanır. Vəzirin əlində tüfəy, vəkilin əlində isə qalxan rolu oynayan un tabağı və xançal olur. Onları qoruyan “milis”lərin müşayəti altında evdən çıxaraq qabaqcadan hazırlanmış maşına minirlər. Padşah meydana kuzası açıq maşında gətirilir. Maşının kuza hissəsində ortada padşah, sağında və solunda vəzir-vəkil durur. Padşahı on iki fərraş qoruyur. Onlardan ikisi ma- şının kuzasında arxadan padşahı mühafizə edir, bir neçəsi maşının böyrü ilə hərəkət etməklə onu ətrafdan mühafizə edir. Bəzi fərraşlar isə maşının qabağı ilə hərəkət edərək camaatı yoldan təmizləyir, maşının önünü açmağa çalışır. Kuzadakı fərraşlardan biri əlində Azərbaycan bayrağı tutmuş, digər fərraşların isə əlində ya qamçı, ya da kəmər vardı. Padşahın maşını öndə, digər maşınlar isə onun arxasında gəlin karvanında olduğu kimi siqnallıya-siqnallıya pad- şahı meydanda qurulmuş çadıra gətirirlər. Qarşı tərəfdən gələn sürücülər öz maşınlarını kənara çəkərək padşahın maşınına yol verirdilər. Yolboyu camaat padşahı alqışlayır, padşah isə onu seyrə çıxmış camaatı əli ilə salamlayırdı. Mağar geniş bir ərazidə qurulmuşdur. Başda padşah üçün stol- stul, sağında çələbi nəslinin nümayəndəsi üçün kreslo qoyulmuş, solunda isə çalğıçılar üçün yer düzəldilmişdi. Mağarın bir tərəfində qadınlar, digər tərəfində isə kişilər üçün oturmağa yer təşkil edil- mişdi. Meydanın ortasında isə dar ağacı qurulmuşdu. Padşah “Şah gəldi” havasının müşaiyəti altında mağara daxil olur. Daha sonra şən
23 Günəşli kəndi üzümçülük savxozunda işləmək üçün keçən əsrin 40-cı illərində Cəbrayıl rayonunun Sirik kəndindən gəlmiş əhalidən təşkil olunub. Vaxtilə otuz-qırx ailədən ibarət olan bu kənd indi 200-dən artıq təsərrüfatı olan böyük bir kəndə çevrilib. Burada verilən təsvir 2014-cü il martın 21-də həmin kənddə keçirilən mərasimin videoyazısı əsasında aparılıb. 118
hava çalınır və padşah, vəzir-vəkil fərraşların əhatəsində bir qədər oynadıqdan sonra keçib öz yerlərində otururlar. Vəzir padşahın gəlişinin möhtəşəm olduğunu vurğulayaraq onun küsülüləri barışdırmaq, oynamayanları oynatmaq, haqq-ədaləti bərpa etmək üçün burada olduğunu bildirdi və məclisi açmaq üçün sözü Arif Çələbiyə verdi. Arif Çələbi Həzrət Əlinin taxta çıxdığı günün önəminə diqqəti çəkərək əsrlərdən bəri həmin günün bayram edildiyini vurğuladı. Həmin ənənəyə bu gün də sadiq qalındığını bildirərək bu bayramın hamı üçün uğurlu olmasını dilədi və məclisi açıq elan etdi. Padşah üçün xüsusi olaraq şax bəzədilir, xonçalar göndərilir. Şaxın mağara gətirilməsi xüsusi olaraq deyq olunur. Şaxı gətirən qadın əlində şax bir qədər oynadıqdan sonra onu aparıb padşahın qarşısına qoyur, ardınca digər qadınlar gətirdikləri xonçaları pad- şahın oturduğu stolun üstünə qoyurlar. Həmin xonçadakı nemətlər məclisin sonunda camaata paylanır. Padşah məclis boyu danışmır, onun əvəzindən əmrləri vəzir ve- rir, qolu qırmızı sarıqlı fərraşlar da həmin əmrləri yerinə yetirirlər. Padşahın ilk icratı onun mühafizəsini yaxşı təşkil etmədiyi, kar- vanın önünün kəsilməsinə şərait yaratdığı üçün fərraşların başçısını asdırmaq olur. Digər fərraşlar həmin adamı qollarına alaraq dar ağacından asırlar. Təbii ki, burda gerçək asılmaqdan söhbət getmir, insana xətər yetirilməsin deyə onu ya sinəsindən, ya da ayağından asırlar. Paşdah başqa kəndlərdən gəlmiş qonaqları casusluqda gü- nahlandırır, amma Arif Çələbinin tapşırığı olduğu üçün onları as- dırmır, cərimələməklə kifayətlənirdi. Daha sonra padşaha gətirilən xonçanı dağıtdığı üçün kənd cavanlarından birini dar ağacından asdırır. Asılmağa məhkum edilmiş şəxsin yaxın adamı cəriməni ödədikdən sonra padşah onu azad edir. Kənddə bəzi adamların hüzürü düşdüyü üçün məclisdə iştirak etmirdilər. Padşahın ilk icratlarından biri də onları yasdan çıxarmaq üçün həmin adamları evlərindən gətizdirərək məclisdə oynatmaq olur. Mərasimin maraqlı hadisələrindən biri məclisin otasında ya- şanır. Padşahın mühafizəsini təşkil edən fərraşlardan biri oğurlanır və 119
onu ağ mələfəyə bükülmüş halda maşının arxasında gətirib meydana buraxırlar. Həmin adamın sinəsinin üstünə də yazıb yapışdırırlar ki, biz belə padşah tanımırıq. Padşahın tələbi ilə onun adamını oğur- lamağa cəsarət etmiş şəxsi tutub dar ağacından asırlar. Kənd camaatının təsəvvüründə martın 21-22-si Əli bayramı olduğu üçün heç kəs həmin günlərə toy salmazdı. Həmin günə toy salmaq Əlinin bayramına şərik çıxmaq kimi düşünülür, ona görə toyu olan da başqa tarixə keçirərdi. Qonşu kənddə həmin gün toy olduğunu öyrənən padşah bəyi onun hüzuruna gətirmələrini tələb edir. Bəyi sağdişi, soldişi ilə birlikdə padşahın hüzuruna gətirirlər. Padşah ondan bu adəti pozduğuna görə izahat tələb edir. Bəyin verdiyi izahatdan razı qalan padşah onu bağışlayır, ona xeyir-dua verir. Bəy də sağdişi, soldişi ilə bir az oynadıqdan sonra məclisi tərk edir. Günəşli kəndində “padşah oyunu” səhər tezdən başlayıb ta gecə saat on ikiyə qədər davam etmişdi, yalnız iki dəfə – bir günor- ta yeməyi, bir də axşam mal gələn vaxtı məclisə fasilə verilmişdi. Kənd sakinləri bu bayrama o qədər bağlı idilər ki, fasilədən sonra məclisdə əvvəlki qələbəliyin olmayacağını düşünürdük, amma hər dəfə də əvvəlkindən çox insanın qatıldığını gördükdə təəccübümüzü gizlədə bilmirdik. Mərasimin sonunda isə padşah fərraşların əhatə- sində meydanı səssiz-səmirsiz tərk edir. 148-151. KİRVƏLİK HAQQI Kirvə bizdə müqəddəs sayılır. Belə götürək, Əhliyarnan mən kirvəyəm. Mənim qızıma elçi gəler, deyirəm Əhliyar bilər. Ya da Əhliyar mənnən xəbərsiz qızın həəsin verir, daha mən ona bir söz deyə bilmərəm. Atam deyirdi ki, yekələndə dostun da olajax, kirvən də olajax. Tutax ki, dostun, kirvən dedi, biz filan yerdə olojoyux, bizim arvadları da götür gəl ora. Bir cəzirənin düzündə gedəndə üsdüzə qaçax-quldur düşdü, arvadlara cumdu. Onda öz yüküü ver, o ikisin qoyma. Özüü ver ölümə, amma onları salamat apar çıxar dostunun, kirvənin yanına. Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|