Microsoft Word siyaset II cild rtf
Yüklə 4,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sülh düsturları (formulaları)
- В.К.Мюллер. Новый Англо-русский словарь. 160000 слов и словосо
- Beynəlxalq sülh yığıncaqları
- Формула.
571
-beynəlxalq sülh dövlətlərin ərazi bütövlüyü prinsipi əsasında onların qarşılıqlı olaraq bir-birilərinin ərazilərinə zor işlətməkdən çəkinmək üçün tətbiq etdikləri siyasət vəziyyətidir. -beynəlxalq sülh dövlətlərin bir-birilərinin daxili işlərinə qarışmamaq şərtilə qarşılıqlı olaraq həyata keçirdikləri dinc siyasəti əks etdirən bir vəziyyətdir. -beynəlxalq sülh insan hüquqlarına və əsas azadlıqlarına
həyata keçirməlidir) qarşılıqlı olaraq fəaliyyət prinsiplərini əks etdirən bir vəziyyətdir. -beynəlxalq sülh xalqların öz müqəddaratını təyin etməsi prinsipi əsasında, xalqlara dinc şəraitdə, silahlı hadisələrə əl atmadan maraqlarını müstəqil olaraq təmin etmək məqsədilə təşkilatlanmış quruma, o cümlədən siyasi hakimiyyətə və dövlətə malik olmasını əks etdirən bir vəziyyətdir. -beynəlxalq sülh şəraiti beynəlxalq öhdəliklərin vicdanla
dövlətlərin hüquq normalarını yerinə yetirmələri (əməl etmələri) nəticəsində əldə etdikləri sabit və inkişafın təmin olunduğu bir vəziyyətdir. Bir məsələni xüsusu olaraq qeyd etmək olar ki, sülh gərgin vəziyyətlərin, böyük itkilərin zəruri etdiyi bir vəziyyət olmaqla yanaşı, öz-özlüyündə inkişaf edən prosesləri tələb edən bir təsəvvürdür. Beynəlxalq sülh vəziyyəti ümumi qlobal və regional amilləri özündə əks etdirir. Müasir zamanda qlobal sülhün saxlanılması super və böyük, eləcə də orta gücə malik olan dövlətlərdən asılıdır. Bu dövlətlər dünya siyasətinin baza istiqamətlərini müəyyən etmək iqtidarındadırlar. Böyük gücə malik olan subyektlər həm də beynəlxalq sülhün mənbələrini cəmləşdirən obyektlər qismində çıxış edirlər. Sülh, ümumiyyətlə, qarşılıqlı şəkildə (ikitərəfli və çoxtərəfli qaydada) dinc şəraitdə yaşamaq və əməkdaşlıq etmək üçün qəbul edilən və əməl edilən prinsiplər və normalardan meydana gələn bir qaydadır; -sülh dövlətlərin qarşılarına qoyduqları prinsiplər əsasında qoruyub-saxladıqları və nəsillərdən-nəsillərə ötürmək məcburiy- yəti ilə üzləşdikləri bəşəri ülvü bir nemətdir; 572
-sülh zamanın insanlar qarşısında və dövlətlər və xalqlar qarşısında tələblər qoyduğu bir bəşəri, humanist dəyərdir; -sülh müasir dünyanın inkişafına xidmət edən vasitədir, ideyadır və dəyərlərdən qarşılıqlı və səmərəli şəkildə istifadə etmək üçün dövlətlərin üzərlərinə götürdükləri öhdəlikdir; -sülh insanlığın yaşamasını təmin edən bir ümumiləşmiş normadır və baza qaydasıdır; -sülh ümumiləşmiş qayda olaraq özündə çoxlu sayda tərkib elementləri birləşdirən vahid bir təcəssümdür; -sülh bütün sahələri üzrə qarşılıqlı anlaşma şəraitində iş (fəaliyyət) prinsip və qaydalarını müəyyən etmək üçün çoxlu sayda normalara malik olan bir prosesdir; -sülh dinc və əmin-amanlıq şəraitində bütün sahələr üzrə qarşılıqlı münasibətləri tənzimləyən hüquq normalarının icrasının təmin olunduğu və bu baxımdan məsuliyyətin əks olunduğu prosesli vəziyyətdir.
Sül (barışıq) formulaları həm dövlət daxilində, həm də dövlətlər aralarında sülhün təmin edilməsinə və sülhün əldə edilməsinə xidmət edən vasitələrdir. Sülh formulaları (siyasət sahəsində meydana gələn sülh formulaları) əsasən real siyasi təcrübədən əldə edilən prinsiplər və qaydalar (normalar) kimi də qəbul edilə bilər. Bu baxımdan uzun illərin təcrübəsi nəticəsində yaranmış nəzəriyyə və qayda olaraq beynəlxalq hüququn on mühüm prinsipi də dünyada sülh siyasətinin ümumi və baza formulaları kimi qəbul edilə bilər. Formula anlayışı şüar və doktrina kimi də qəbul edilir. 1 Formula sözü latın sözü olub forma, qayda, əmrnamə, sərəncam, göstəriş, təlimat kimi də başa
1 В.К.Мюллер. Новый Англо-русский словарь. 160000 слов и словосо- четаний. 6-е издание. Москва.Издательство «Русский язык».1999. səh.285. 573
düşülür. 2 Beynəlxalq münasibətlərdə sülh formulaları dedikdə, sülhə nail olmaq və sülhü pozucu şərait yetişdikdə gözlənilə bilən münaqişələrin, mübahisələrin, silahlı qarşıdurmaların qabağını kəsmək (öncədən qabaqlamaq) və baş vermiş müharibə və silahlı qarşıdurma hadisələrinin yatırılması, uzun müddət davam edən münaqişələrin sülh yolu ilə həllinin tapılması üçün qurulmuş
münasibətlərdə sülh formulaları əsasən məqsədə nail olmaq üçün ideyalar üzrə
(mövcud real
və gələcək
real şəraiti
dəyərləndirməklə) siyasi hərəkətlərin istiqamətlərini müəyyən etmək və kompleksləşdirmək kimi vəzifələri yerinə yetirə bilir. Sülh planları, sülh formulaları siyasətin istiqamətini müəyyən edir, siyasi prinsip və davranış qaydalarını yaradır. Məsələn, beynəlxalq hüququn on mühüm prinsipi dövlətlərin sülhə nail olmaq üçün qarşılıqlı davranış qaydalarını və davranış hərəkətlərinin məzmunların müəyyən edir və sülh üçün istiqamətləri kompleksləşdirir, uniləşdirir. Ola bilir ki, ümumi beynəlxalq sülh formulası (beynəlxalq hüquq prinsipləri) ayrı-ayrı regionlarda münaqişələri tənzimləmək üçün xüsusi (buna bəzən törəmə) formulalar üçün baza ideya rolunu oynasın. Ümumiyyətlə, proseslər nəticəsində yeni-yeni düstürlar (formulalar) meydana gəlir, həmçinin, mövcud düsturlar əsasında hərəkətlər edilərkən ortaya çıxan problemlərin həlli üçün yeni- yeni düsturlar yaranır. Formula daha çox əldə edilmiş məntiqi nəticələrə əsaslanan anlayışdır. Beynəlxalq sülh yığıncaqları (konfranslar, konqreslər və s.) beynəlxalq sülh formulalarının tərkib elementləri olaraq sülhün əldə olunması üçün düsturların yaranmasına xidmət edir. Konfransın qərarları (bu qərarlara düsturlar demək olar) sülh istiqamətində qaydalar müəyyən etməklə hərəkətlərin də istiqamətlərini müəyyənləşdirir. Eləcə də müasir dünya sülhünün qorunub saxlanmasında və inkişafında
2
http://ru.wikipedia.org/wiki%D0%A4%BE%D1%80%D0%BC3%D1%83%D 0%BB%D0%B0.
Yüklə 4,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|