Socialized Choices - Labour Market Behaviour of Dutch Mothers
230
onderzoeken, ofwel zoals Smart (2007) het heeft geformuleerd, voorrang geven
aan de banden tussen mensen.
Toekomstig onderzoek
Hiërarchische lagen binnen socialisatie
In deze studie is de rol van de sociaaleconomische achtergrond of sociale klasse
bij de ouderlijke socialisatie onderbelicht. Eerder onderzoek heeft evenwel
aangetoond dat ouderlijke invloeden per sociaaleconomische groep verschillend
zijn (Kraaykamp, 2009; Lareau, 2007). Lareau (2007) heeft
bijvoorbeeld met haar
kwalitatief onderzoek laten zien hoe vooral ouders uit de middenklasse aan de ene
kant, en ouders uit de arbeidersklasse en arme ouders aan de andere kant,
verschillen in hun overdracht van sociaal-culturele voordelen. Kinderen uit de
middenklasse hebben vaak voordeel van een opvoedingsstijl gedefinieerd als
“concerted cultivation”, waarbij de talenten van kinderen worden gestimuleerd
door het aanbieden van gestructureerde vrijetijdsactiviteiten en van bredere
manieren van denken. Hierdoor leerden ze goed om te gaan met professionals
(artsen en leerkrachten) en andere volwassenen buitenshuis en krijgen ze het
gevoel recht te hebben op bepaalde privileges. Het is niet moeilijk voor te stellen
dat verschillen in voordelen tussen kinderen uit de middenklasse en kinderen uit
de arbeidersklasse toenemen naarmate ze ouder worden, in het bijzonder vanaf
het moment dat individuen toetreden tot de arbeidsmarkt. Het zou daarom
interessant zijn om longitudinaal onderzoek (bijvoorbeeld
door middel van
observerende participatie) te doen, dat kan laten zien hoe verschillen in
socioculturele erfenissen en bagage van kinderen invloed hebben op hun sociale
interacties in het latere leven, in het bijzonder op belangrijke momenten in hun
loopbaan. Dat soort onderzoek is echter duur en moeilijk te verwezenlijken, dus
een alternatief zou zijn om te luisteren naar biografieën van mensen en de ver-
schillen met betrekking tot hun sociaaleconomische
achtergrond en hun huidige
gedrag te vergelijken.
Rolpatroonbevestigende micro-interactionele praktijken
In het algemeen onderzoeken relatief weinig hedendaagse sociale studies welke
rolverdeling en ideeën ouders als vanzelfsprekend beschouwen. Mogelijk ligt de
oorzaak daarvan in de huidige populariteit van grootschalige kwantitatieve steek-
proefstudies bij sociaalwetenschappelijke tijdschriften, waarin de sociale
werkelijkheid wordt gepresenteerd op een goed gedefinieerde en gestructureerde
manier. Dat type onderzoek is niet bijzonder geschikt om de routinematige en
tegenstrijdige processen bloot te leggen, die sociale interacties op microniveau
karakteriseren. Onderzoek naar de micro-interactionele orde helpt om de opbouw
en bestendiging van de sociale realiteit van mensen te begrijpen en onthullen.
Vooral de sociale interactionele orde tussen mannen
en vrouwen is interessant,
Dutch Summary - Ingebedde keuzes, onzichtbare beperkingen
231
omdat, zoals (in beperkte mate) is getoond in deze studie, routinematige en
vanzelfsprekend beschouwde verdelingen van arbeid, zoals de soms nauwelijks
besproken beslissing om het aantal uren werk te verminderen of te
stoppen met
werken, de verdere emancipatie van moeders en vaders in de weg zou kunnen
staan. De studie bracht bijvoorbeeld een aantal praktijken aan het licht hoe
Nederlandse moeders rolpatrooncompenserende strategieën uitvoeren “doing
gender”, die helpen om hun en onze sociale genderstructuur in stand te houden
(West en Zimmerman, 1987). Gedurende de werkweek verdelen ze in gelijke
mate de betaalde en onbetaalde arbeid met hun echtgenoten,
maar in het weekend
ontslaan ze hun partners van de plicht zich met huishoudelijke taken en
opvoedingszaken bezig te houden, zodat zij hun ‘mannelijkheid’ kunnen
herbevestigen door ‘mannelijke’ dingen te doen in hun vrije tijd. Daarnaast bleek
uit de kwalitatieve bevindingen, dat Nederlandse moeders zich nauwelijks bewust
zijn van gender issues, ofwel de sociale constructies van mannelijkheid en
vrouwelijkheid. Het tegengestelde was eerder het geval: de geïnterviewde moe-
ders benadrukten juist de individuele of ‘natuurlijke’ aspecten van de dagelijkse
werkverdeling tussen hen en hun partner. Uit hun verhalen bleek echter duidelijk
dat hun sociale praktijken en persoonlijke percepties van hoe de dingen zijn,
moeten zijn of gedaan moeten worden een rolpatroonbevestigend karakter
hebben. Meer kwalitatief diepte-onderzoek, waarin beide ouders
worden
opgenomen, met name gericht op het openbaren van de tegenwoordig vaak
subtiele, complexe en verborgen rolpatroonbevestigende sociale praktijken met
onbedoelde gevolgen voor beide partners, zou de emancipatie van mannen en
vrouwen verder kunnen helpen.
In dit onderzoek heb ik me toegespitst op moeders, maar het zou –tenslotte-
ook interessant zijn om een soortgelijk onderzoek te doen onder vaders. Zo
kunnen onzichtbare - gedeelde en persoonlijke - structuren worden onthuld die
betrekking hebben op hun beslissingen en dagelijkse praktijken rond hun
vaderschap en hun activiteiten op de arbeidsmarkt. Aangezien de
arbeidsmarktactiviteiten van vaders veel homogener
zijn dan die van moeders,
zouden de verschillen in aantal uren die ze besteden aan huishoudelijke zaken en
opvoedpraktijken een vertrekpunt voor onderzoek kunnen zijn.
Politieke relevantie
Het doel van de Nederlandse overheid is om vrouwen bewust te maken van het
belang van hun economische zelfstandigheid. Op dit moment is circa 50 procent
van de Nederlandse vrouwen economisch zelfstandig. Recent onderzoek heeft
aangetoond dat Nederlandse vrouwen die niet economisch zelfstandig zijn, zich
vaak niet bewust zijn van de financiële risico’s van hun situatie. Ze voelen zich
onafhankelijk met hun lage salaris en zijn niet bezig met de mogelijkheid dat het
inkomen van hun partner zou kunnen verminderen
of uitvallen door scheiding,
ziekte of werkloosheid (De Hoog en Van Egten, 2012, p.69). Met andere
woorden, de boodschap van de overheid is dat vrouwen die werkloos zijn of