7
11.2.3.2. Reklamın effektliliyinə nəzarət ............................................ 612
11.2.3.3. Satış
ın hə
və
slə
ndirilmə
sinin effektliliyinə
nə
zarə
t ............. 615
11.2.3.4. Bölüş
dürmə
nin effektliliyinə
nə
zarə
t .................................. 616
11.3. Strateji marketinq nə
zarə
ti ........................................................ 617
11.3.1. Marketinqin effektliliyinə
nə
zarə
t .......................................... 617
11.3.2. Marketinq auditi ...................................................................... 621
Xülasə
.................................................................................................... 625
FƏ
S LXII. MARKET NQ N DARƏ
ED LMƏ
S ........................... 628
12.1. Müə
ssisə
daxili idarə
etmə
konsepsiyası və
onda marketinqin
yeri ......................................................................................................... 628
12.2. Marketinq sistem kimi ................................................................ 631
12.3. Marketinqin idarə
edilmə
si prosesi ........................................... 634
12.4. Marketinqin idarə
etmə
strukturunun tə
kamülü ..................... 640
12.5. Marketinqin idarə
edilmə
sinin təş
kilati strukturları ............... 647
12.6. Müə
ssisə
nin marketinq ş
öbə
sinin və
zifə
və
funksiyaları ......... 653
12.7. Marketinq bölmə
sinin digə
r ş
öbə
və
bölmə
lə
rlə
ə
laqə
si ......... 657
Xülasə
.................................................................................................... 660
stifadə
edilmiş
ə
də
biyyatın siyahısı ................................................... 663
8
G R Ş
Bazar münasibətlərinin inkişafı və ölkə iqtisadiyyatının dünya iqti-
sadiyyatına inteqrasiyası alıcılar bazarının yaranmasına və satış bazarları
uğrunda rəqabət mübarizəsinin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Belə bir
şə
raitdə yalnız bazarın, istehlakçıların tələbatını, davranışını və alış
motivini öyrənən və onlara uyğun məhsul istehsal edən və onun satışını
yüksək effektlə həyata keçirən müəssisələr bazarda rəqabət üstünlüyü
ə
ldə edə və bazar uğuru qazana bilir. Buna isə istehsal-satış fəaliyyətini
müasir marketinq prinsipləri əsasında təşkil edən müəssisələr nail ola
bilər. Çünki müəssisələrin istehsal-satış fəaliyyətində marketinq
prinsiplərinin tətbiqi istehlakçıların tələbatını identifikasiya etməyə və
istehsalçı müəssisələrə bu tələbatları daha dölğun ödəməklə yüksək
mənfəət əldə etməyə imkan verir. Başqa sözlə desək, marketinq istehsalçı
ilə istehlakçının tələbatlarını, müəssisələrin fəaliyyətinin bu tələbatlara
uyğunlaşdırılmasını təmin edir: istehlakçılara tələbatlarını daha dolğun
ödəməyə, problemini daha yüksək effektlə həll etməyə imkan verən
məhsul almağa, istehsalçılara isə fəaliyyətinin effektliliyinin yüksəldilmə-
sini, mənfəətini maksimumlaşdırılmasını təmin edən məhsul istehsal
etməyə şərait yaradır. Müəssisələrin fəaliyyətinin effektliliyinin yük-
səldilməsində marketinqin oynadığı pozitiv rola görə ölkə sahibkarlarının
və müəssisələrin menecmentinin marketinqin tətbiqinə marağı artmış, bir
sıra müəssisələrdə marketinq fəaliyyətini həyata keçirən muxtar struktur
vahidləri yaradılmış, ölkəmizin ali təhsil müəssisələrində marketinq
ixtisası üzrə yüksək ixtisaslı kadrlar hazırlanır, kadrların yenidən
hazırlanması və ixtisas artırması üzrə tədbirlər həyata keçirilir,
iqtisadiyyat yönümlü ixtisaslarda marketinq fənni tədris edilir və s.
Lakin ölkəmizin müəssisələrində marketinq fəaliyyətinin təşkilinin
təhlili göstərir ki, əksər hallarda müəssisələrdə marketinqin tətbiqi sırf
formal xarakter daşıyır, müəssisənin satış şöbəsinin marketinq şöbəsi
adlandırılması ilə məhdudlaşır. Bunun başlıca səbəblərindən biri müasir
marketinq konsepsiyasının mahiyyətnin başa düşülməməsi və onun
imkanlarının düzgün qiymətləndirilməməsidir. Təqdim edilən kitabın
yazılmasının başlıca məqsədi qeyd edilən problemlərin aradan qaldırıl-
masıdır.
9
Qarşıya qoyulan məqsədə uyğun olaraq kitabda marketinqin mahiy-
yəti açılır, onun təkamülü mərhələləri, marketinqin vəzifələri, funkusiya
və prinsipləri, marketinq mühiti amilləri; marketinq tədqiqatlarının
aparılması prosesi və prosesin təşkili; istehlakçıların davranışının və
onların satınalma qərarlarının qəbulu metodları; bazarların seqmentləşdi-
rilməsi və hədəf seqmentinin seçilməsi qaydaları izah edilir. Kitabda
müəssisələrdə marketinq kompleksinin: müəssisənin məhsul, bölüşdürmə,
kommunikasiya və qiymət siyasətinin hazırlanmasına xüsusi diqqət
yetirilmiş; marketinq planlarının və marketinq proqramlarının tərtib
edilməsi, marketinq strategiyasının hazırlanması; marketinq nəzarətinin
təşkili; marketinqin idarə edilməsi strukturu və müəssisənin marketinq
bölməsinin digər şöbələrlə qarşılıqlı əlaqəsi ətraflı izah edilmişdir.
Baxılan məsələlərin mənimsənilməsini asanlaşdırmaq məqsədi ilə
hər bir fəslin sonunda mövzunun qısa xülasəsi, beynəlxalq praktikadan
misallar verilmiş, göstəricilərin hesablanması qaydası şərti misallarla izah
edilmişdir. Bundan başqa, mövzunun öyrənilmə səviyyəsini müəy-
yənləşdirmək üçün konkret suallar qoyulmuş və tapşırıqlar verilmişdir.
Kitab ali təhsil müəssisələrinin müəllimləri və tələbələri, həmçinin
iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində çalışan mütəxəssislər üçün nəzərdə
tutulmuşdur.