Microsoft Word tagiyeva mehin doc

 

71

Hazırda  Hərtərəfli  nstitusional  Quruculuq  proqramlarının  həyata 

keçirilməsi  mexanizmlərinin  və  ölkə  üzrə  əlaqələndiricinin  müəyyən  edilməsi 

üzrə işlər aparılır. 

Həmçinin, Azərbaycan dövlətlərarası (regional) proqramlarda iştirak edir 

– bunlar  NOQEYT və TRASEKA proqramlarıdır. 

  

NOQEYT  -  Avropa  Komissiyası  tərəfindən  neft  və  qaz  tədarükünün 

idarə edilməsinə yardım göstərən A -nin texniki yardım proqramıdır. Proqramın 

məqsədi  regional  neft  və  qaz  boru  kəmərləri  sistemlərinin,  infrastrukturunun 

bərpa  edilməsi,  müasirləşdirilməsi  üzrə  səylərə  dəstək  göstərilməsindən 

ibarətdir.  

  

TRASEKA  –  “Yeni  pək  Yolu”  adlandırılan  Avropa-Qafqaz-Asiya 

nəqliyyat  dəhlizi  Mərkəzi  Asiya,  Qafqaz  və  Avropa  arasında  nəqliyyat 

ə

laqələrini inkişaf etdirən proqramdır. TRASEKA-nın məqsədi hazırda mövcud 

olan yollara əlavə olaraq Avropadan Qara dəniz və Qafqaz vasitəsi ilə Mərkəzi 

Asiyaya  ən  tez  və  ən  ucuz  ikitərəfli  yolun  yaradılmasından  ibarətdir.  1998-ci 

ildə  TRASEKA  üzrə  Əsas  Çoxtərəfli  Saziş  imzalanmışdır.  Azərbaycan  bu 

layihədə  A -nin  əsas  tərəfdaşıdır.  2000-ci  ildən  etibarən  TRASEKA 

Hökumətlərarası Komissiyanın Katibliyi Bakıda yerləşir. 

Azərbaycan  Respublikası  Dövlət  Gömrük  Komitəsinin  məlumatına 

ə

sasən,  2013-cu  ildə  Azərbaycan  Respublikasının  Avropa  Birliyi  ölkələri  ilə 

xarici  ticarət  dövriyyəsinin  həcmi  11  mlrd.  828  mln.  707  min  ABŞ  dolları,  o 

cümlədən idxalın həcmi 1 mlrd. 670 mln. 927 min ABŞ dolları, ixracın həcmi 

isə  10  mlrd.  157  mln.  780  min  ABŞ  dolları  təşkil  etmişdir.  Bu  dövr  ərzində 

Avropa  Birliyi  ölkələri  ilə  xarici  ticarət  saldosu  müsbət  8  mlrd.  486  mln.  853 

min ABŞ dolları olmuşdur. 

 

 

 

 

---

 

72

2013-cu ildə A  ölkələri ilə Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsinin 

dinamikası 

 

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

2012

2013

İ

dxal

İ

xrac

Dövriyyə

 

 

2012 

2013 

dxal 

9652,87 

10712,5 

xrac 

23907,97 

23975,42 

Dövriyyə 

33560,84 

34687,92 

Mənbə: Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsi 

 

Diaqram 3.1 

 

2013-cu  ildə  Avropa  ttifaqı  ölkələrinin  Azərbaycan  Respublikasının 

xarici ticarət dövriyyəsindəki payı 44.04%, o cümlədən idxalda 35.13%, ixracda 

isə 48.02 % təşkil etmişdir. 

2012-cu illə müqayisədə, 2013-cu ildə Avropa  ttifaqı ölkələri ilə xarici 

ticarət  dövriyyəsi  10.15  %,  o  cümlədən  ixracda    40.95  %,  idxal  isə  2.80  % 

artmışdır. Bunu aşağıdakı cədvəldə aydın şəkildə görə bilərik. 

---

 

73

 

Cədvəl 3.4. 

Azərbaycan Respublikasının Avropa  ttifaqı ölkələri ilə 

ticarət əlaqələrinin dinamikası 

A  ölkələri ilə xarici ticarət dövriyyəsinin dinamikası (milyon ABŞ dolları) 

 

2012 

2013 

Ə

vvəlki illə 

müqayisədə dəyişmə, 

faizlə 

Dövriyyə 

13 868.47 

15 276.18 

10.15 

faizlə xüsusi çəkisi

 

41,32 

44.04 

 

dxal 

2 669.55 

3 762.84 

40.95 

faizlə xüsusi çəkisi

 

27.66 

35.13 

 

xrac 

11 198.92 

11 513.34 

2.80 

faizlə xüsusi çəkisi

 

46.84 

48.02 

 

Saldo 

8 529.37 

7 750.5 

 

Mənbə: Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsi 

 

A   ölkələri  ilə  ayrı-ayrılıqda  ticarət  əlaqələrinin  inkişafına  gəldikdə  isə 

burada  taliya,  Fransa,  Almaniya,  Böyük  Britaniya,  Yunanıstan,  Portuqaliya, 

spaniya  öndədirlər.  2013-cu  ildə  taliyanın  Azərbaycanın  ümumi  ixracında 

payı 24.98%, Fransanın payı 4.72%, Almaniyanın payı 5.66%,  spaniyanın payı 

0.31%  olub.  Eyni  dövrdə  idxalda  vəziyyət  isə  aşağıdakı  kimi  olub:  Böyük 

Britaniya  12.45%,  Almaniya  –  7.68%,  Fransa  –  3.97%,  taliya  –  2.33%, 

Niderland – 1.69%,  sveç – 0.39%. Digər AB ölkələrinin ayrı-ayrı illərdə həm 

ixracda,  həm  də  idxalda  payları  1-2%-ə  çatsa  da,  bu  cür  hallar  sabitliyi  ilə 

seçilmir və epizodik xarakter daşıyır.  

 

 

 

 

 

---

 

74

Cədvəl 3.5. 

 

2013-cu ildə Azərbaycan Respublikasının Avropa  ttifaqı ölkələri üzrə xarici ticarəti  

(min ABŞ dolları ilə) 

Ölkələr 

xrac 

Faizlə 

xüsusi çəkisi 

dxal 

Faizlə xüsusi 

çəkisi 

taliya 

5 989 658.16 

24.98 

249 256.88 

2.33 

Fransa 

1 131 117.52 

4.72 

425 437.29 

3.97 

Almaniya 

1 356 735.34 

5.66 

823 024.58 

7.68 

Birləşmiş Krallıq 

484 363.63 

2.02 

1 333 987.13 

12.45 

Yunanıstan 

810 325.42 

3.38 

4 780.10 

0.04 

Portuqaliya 

525 759.40 

2.19 

36 452.93 

0.34 

spaniya 

74 910.78 

0.31 

65 918.65 

0.62 

Niderland 

18 606.27 

0.08 

180 987.22 

1.69 

Bolqarıstan 

119 110.74 

0.50 

19 574.26 

0.18 

Rumıniya 

92 388.47 

0.39 

36 452.93 

0.34 

Malta 

36.95 

0.00 

1 055.18 

0,01 

Avstriya 

399 482.70 

1.67 

89 269.19 

0.87 

Belçika 

7 694.91 

0.03 

68 611.15 

0.64 

Kipr 

23 157.36 

0.10 

10 990.57 

0.10 

sveç 

59.80 

0.00 

42 263.32 

0.39 

Finlandiya 

16.37 

0.00 

63 900.93 

0.60 

Çexiya 

Respublikası 

215 918.38 

0.90 

89 105.02 

0.83 

Polşa 

10 221.73 

0.04 

46 475.82 

0.43 

Litva 

2 207.76 

0.01 

19 580.59 

0.18 

Slovakiya 

3.95 

0.00 

24 110.44 

0.23 

Macarıstan 

45.87 

0.00 

33 053.60 

0.31 

---