Microsoft Word ug расширен 27 09 17

50 

Əlavə 2 

Zorakılığa məruz qalmış şəxslərə ixtisaslaşdırılmış tibbi yardım 

göstərən dövlət müəssisələri 



Akademik M.Ə.Mirqasımov adına Respublika Klinik

Xəstəxanası. Ünvan: Bakı ş., Şərifzadə küç., 212.

Tel.: [phone]

9841, ([phone], e-mail: [e-mail].



Ə.Qarayev adına 2 nömrəli Klinik Uşaq Xəstəxanası. Ünvan:

Bakı ş., Səməd Vurğun küç., 956-cı məhəllə.

Tel.: [phone].



25 nömrəli Şəhər Poliklinikası. Ünvan: Bakı ş., Süleyman Sani

Axundov küç., 9/33. Tel.: [phone],

([phone], ([phone].



7 nömrəli Qadın Məsləhətxanası. Ünvan: Bakı ş., Aşıq Alı küç.,

7/19. Tel.: [phone].

---

51 

Əlavə 3 

Azərbaycanda yerləşən krizis mərkəzləri: 



Uşaq Hüquqları klinikası (Ümidli Gələcək Gənclər Təşkilatının

bir xidməti, yaranma tarixi: 2011-ci il). Klinika hüquq pozuntusu,

cinayət törətmiş və ya törətməkdə ittiham edilən, habelə cinayətin

qurbanı olan uşaqların hüquqlarının müdafiəsini təmin edir.

Klinika, həmçinin uşaq hüquqlarını  təbliğ edir, klinik hüquqi

təhsilin inkişaf etdirilməsi yolu ilə  uşaq hüquqları  və yuvenal

ədliyyə sahəsində  gənc hüquqşünasların hazırlanmasını  təşkil

edir, məhkəmələrdə  və dövlət orqanlarında uşaq hüquqlarının

müdafiəsini və ictimai vəkilliyi həyata keçirir.

Ünvan: D.Əliyeva küç. 251 a, mən. 73, AZ-1010, Bakı  ş., tel.:

([phone], faks: ([phone],

mobil: ([phone], ([phone],

e-mail: [e-mail] [e-mail],

internet resursları: www.childhelpline.az.



Zorakılıq və cinayət qurbanı olan uşaq və gənclər üçün psixo-

sosial reabilitasiya mərkəzi  (Ümidli Gələcək Gənclər

Təşkilatının bir xidməti, yaranma tarixi: 2011-ci il). Mərkəzin

əsas məqsədi zorakılıq və cinayətin qurbanı olan və eyni

zamanda risk qrupuna daxil olan uşaq və  gənclərlə psixoloji və

sosial işin təşkili, həmçinin təkrar zorakılıq hallarının baş

verməməsi üçün preventiv tədbirlərin görülməsidir. Mərkəzdə,

həmçinin uşağa qarşı baş vermiş zorakılıq və ya cinayət

nəticəsində ona dəymiş  zərərin aradan qaldırılması, uşaq və

gənclərin sağlam mühitə  və ailəyə qaytarılması, cəmiyyətə

yenidən inteqrasiya və adaptasiya olunması üçün də  tədbirlər

həyata keçirilir.

Tel./faks: ([phone], mobil: ([phone],

e-mail: [e-mail], [e-mail],

[e-mail], internet resursları: www.crlc.az.



Ümidli Gələcək Gənclər Təşkilatı (yaranma tarixi: 1999-cu il).

Təşkilatın missiyası Azərbaycanın proqressiv və  fəal gənclərini

birləşdirərək səylərini sivil, demokratik, təhlükəsiz və sağlam

cəmiyyət qurmağa yönəltməkdir.

---

52 

Ünvan: Nizami Gəncəvi küç. 117, AZ- 1010, Bakı  ş., tel./faks: 

([phone], mobil: ([phone], 

e-mail: [e-mail]; [e-mail]; 

[e-mail], internet resurs: www.juvenilejustice.az 

(bu saytda qanunla ziddiyyətdə olan uşaqlarla profilaktik və 

reabilitasiya işinin aparılması, habelə ümumiyyətlə, yuvenal 

ədliyyə sisteminə dair elektron resurslar mövcuddur). 



Azərbaycan uşaq qaynar xətt xidməti (Ümidli Gələcək Gənclər

Təşkilatının bir xidməti, yaranma tarixi: 2010-cu il). Xidmətin

əsas məqsədi çətin vəziyyətdə olan, problemlə üzləşmiş  hər bir

uşağa emosional, psixoloji, mənəvi və ilkin hüquqi yardımın

göstərilməsidir. Qaynar xətt uşaqlara üzləşdiyi çətinliklərin və

problemlərin həllinə dair məsləhətlər verir, onların

müraciətlərinin digər müvafiq xidmətlərə yönəldilməsini və tələb

olunduqda, təxirəsalınmaz köməyin göstərilməsini təmin edir.

tel.: [phone], mobil: ([phone],

([phone], e-mail: [e-mail];

[e-mail],

facebook: www.Facebook.com/AzerbaijanChildHelpline.



Daxili  İşlər Nazirliyinin İnsan Alverinə qarşı Mübarizə

İdarəsi. Ünvan: Azadlıq pr-ti 157, qaynar xətt: 152, növbətçi

hissənin telefonu: ([phone], e-mail: [e-mail],

faks: ([phone], poçt indeksi: AZ 1100.



"Təmiz Dünya" Qadınlara Yardım İctimai Birliyi. Ünvan:

İçəri Şəhər, 18, Məmmədyarov küç. m.5, poçt indeksi: 1010, tel.:

([phone], ([phone], fax: [phone],

qaynar xətt: ([phone], ([phone],

e-mail: [e-mail], [e-mail].



Azərbaycan Respublikasının Ailə, Qadın və  Uşaq Problemləri

üzrə Dövlət Komitəsi. Ünvan: AZ 1000, Bakı  şəhəri,

Ü. Hacıbəyov küçəsi 40,Hökümət Evi, III Qapı.Tel: (+99412)

498 0092 Tel/Fax: [phone] 

E-mail: [e-mail] 



Ailə, Qadın və  Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin 11

regionunda fəaliyyət göstərən  "Uşaq və Ailələrə  Dəstək

Mərkəzləri"nin yerləşdiyi rayonların siyahısı:  Şüvəlan (Bakı

---

53 

kəndi), Gəncə, Quba, Hacıqabul, Sabirabad, Saatlı, Qəbələ, 

İsmayıllı, Goranboy, Göygöl, Zərdab, Ağdam, Zaqatala. 



Qadın Krizis Mərkəzi. Bakı ş., Səbail rayonu, Nizami, 53, poçt

indeksi: 1000, tel.: [phone], mobil: ([phone]

78, fax: [phone], e-mail: Azərbaycan Respublikasının

İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkili. Ünvan: Üzeyir Hacıbəyov 40,

Hökümət evi Tel/Faks: (99412) 498 23 65



Azərbaycan  İşgəncələr  Əleyhinə Komitə. Ünvan: Bakı  şəhəri,

Həsən Məcidov küçəsi 9, mənzil 33,Telefon: (99 412 ) 492 89 88

Qaynar xətt: [phone] E-mail: [e-mail]

İşgəncələrlə bağlı  məlumat telefonu: (99450) 370 9896

E-mail: [e-mail]



Dilarə  Əliyeva adına Azərbaycan Qadın Hüquqlarını

Müdafiə  Mərkəzi. Ünvan: Bakı  şəhəri,  İçərişəhər, 2-ci Mirzə

Mənsur küç. 4/6,Telefon: [phone]

E-mail: [e-mail]



Helsinki Vətəndaş Assambleyası Azərbaycan Milli Komitəsi.

Ünvan: AZ1001, İstiqlaliyyət küç. 43, apart.16

Tel/Faks: ([phone], 497 0757 E-mail:

[e-mail], [e-mail]



Hüquq Maarifçiliyi Cəmiyyəti. Ünvan: Şamil Əzizbəyov 199/7

Telefon: [phone] E-mail: [e-mail]

mailto:[e-mail]

---

54 

Əlavə 4 

Zorakılığın ehtimal edilməsi haqqında yazılı məlumat blankının 

nümunəsi 

1. Pasiyentin adı, soyadı, atasının adı: _________________________  

2. Pasiyentin doğum tarixi: ___/___/________  

3. Pasiyentin yaşadığı ünvan, əlaqə üçün məlumatlar (olduqda): 

_______________________________________________________ 

4. Pasiyentin daxil olma (müraciət) vaxtı (tarix, saat): ____________ 

5. Zorakılığın növü: 

______________________________________________________  

6. İlkin diaqnoz:__________________________________________  

7. Qəbulu və/və ya baxışı aparan tibb işçisinin adı, soyadı, atasının 

adı: __________________________________________________  

8. Telefonoqramı qəbul edən şəxsin adı, soyadı, atasının adı.  

Telefonoqram verilən tarix, saat: 

_______________________________________________________

_______________________________________________________

____________________  

 

blank verilib: (tarix, ad, soyad, atasının adı):  

 

 

 

 

 

 

 

 

---

55 

Əlavə 5  

Pasiyent keçdiyi mərhələlərin alqoritmi 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Digər tibbi uçot və hesabat 

sənədlərinin doldurulması və 

rəsmiləşdirilməsi 

Pasiyentin müayinə nəticələri 

haqqında məlumat

Hüquq mühafizə orqanlarına 

ərizə ilə müraciət etmək haqqın-

da xəstəni məlumatlandırmaq 

Məhkəmə-tibbi müayinədən 

keçirilməsi haqqında xəstəni 

məlumatlandırmaq 

Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin 

tabeliyində olan xüsusi müəssisələr

Xəstənin tibbi müayinəsinin 

məqsəd və vəzifələri haqqında 

Daxili işlərin 

ərazi hüquq 

orqanları 

Zorakılığın 

digər növləri

Xəstəyə lazım olan ilkin tibbi 

yardımı göstərmək və müalicəni 

təyin etmək 

İşgəncə və

zorakılıq

Qeydiyyat və qəbul 

məlumatlarının hesab-

qeydiyyat sənədi 

Ərazi hüquq 

mühafizə 

orqanları 

PAS

İYEN

İIN KEÇD

İY

İ M

Ə

RH

Ə

L

Ə

L

Ə

R 

İNFO

R

MA

S

İYA

NI

N ÖT

Ü

RÜL

M

Ə

 YO

LLARI  

Zorakılıq, işgəncə və qəddarlıq haqqında 

ərizə ilə müraciət

Xəstənin razılığı ilə gecikmədən 

tibbi müayinədən keçməsi

Xəstənin diaqnozunu müəyyən 

etmək

Mövcud olan tibbi göstərişə 

əsasən əlavə diaqnostik 

müayinələr

Təxirəsalınmaz məhkəmə

tibbi, psixiatrik və 

psixoloji ekspertizasının 

təyin olunması

Lazım gələrsə, ərizəçinin 

təhlükəsizliyini təmin 

etmək üçün tədbirlər

Təxirəsalınmaz 

əməliyyat-axtarış və 

digər məlumatların 

yoxlanılması üzrə 

tədbirlərin keçirilməsi

---

56 

Əlavə 6  

Bədən zədələrinin morfoloji xüsusiyyətləri və təsviri prinsipləri  

Anatomik bütövlüyün və ya bədən orqanlarının, toxumaların 

sistemlərinin fizioloji funksiyalarının hər hansı bir mexaniki, termik, 

kimyəvi, infeksion, psixi və digər faktorların təsiri ilə pozulması 

bədən zədələnməsi kimi qiymətləndirilir. Ayrı-ayrı  zədələnmələrin 

təsviri zamanı  həkim tərəfindən tam və obyektiv olaraq zədənin 

səciyyəvi  əlamətləri və xüsusiyyətləri qeyd edilməlidir. Bunlara 

aiddir: 

Xarici görünüş. Zədələnmənin tibbi tərifi (yara, sıyrıntı, qançır, 

sınıq, çıxıq, yarıq, qırıq, bərk əzilmə, ayrılma)  

Lokalizasiya.  Zədə yerləşdiyi bədən sahəsinin (məsələn, “döş 

qəfəsinin sol tərəfinin ön səthində”) qeyd edilməsindən əlavə zədənin 

yerləşdiyi yerdən məlum olan ən yaxın anatomik nöqtəyə qədər olan 

məsafəni də düzbucaqlı koordinat sistemi üzrə qeyd etmək lazımdır 

(məsələn, “körpücük sümüyünün aşağı  kənarından 5,0 sm aşağı  və 

döş sümüyünün kənarından 7,0 sm sola”). 

İstiqamət. Bədənin uzunlama oxuna nisbətən zədənin  ən uzun 

xəttinin yerləşməsini qeyd etmək lazımdır (əymə bucağını dərəcə ilə 

təyin etmək faydalıdır); vertikal, horizontal, çəp, iki istiqamətdə və s. 

Bəzi zədələri saat siferblatı üzrə  də oriyentasiya etmək 

məqsədəuyğundur. 

Forma.  Həndəsə fiqurlarına uyğun olaraq (məsələn, “qeyri-düz 

oval şəklində qançır”, “düzxətli cırmaq” və s.) və ya hamıya məlum 

olan parametrlərlə (məsələn, “üçguşəli formalı yara”, “yarımay 

şəklində sıyrıntı” və s.) qeyd olunur. 

Rəng.  Əsas fonu göstərməklə çalarları da qeyd etmək lazımdır 

(məsələn, “mərkəzində  qırmızı-bənövşəyi rəngli və periferiyasında 

sarı-yaşıl çalarlarla qançır”). 

---

57 

Ölçülər.  Zədələnmənin uzunluğu və eni santimetrlə  və ya 

millimetrlə qeyd edilir. Ölçülərin təxmin olunması və ya hər hansı bir 

əşya ilə müqayisə olunması (məsələn, dəmir pul boyda, lobya boyda, 

yumurta boyda və s.) yol verilməzdir. Kəsilmiş, deşilmiş və çapılmış 

travma və yaralar zamanı toxumada defekt əmələ gəlmir, ona görə də 

zədələr yalnız bir ölçü - kənarların birləşməsi nəticəsində  əmələ 

gələn uzunluq ilə  təyin olunur. Səhv olaraq en kimi qeyd olunan 

digər ölçü bədənin bu nahiyəsində elastik liflərin yerləşməsi ilə 

şərtləşdirilmiş yarığın açılmasını göstərir.  

Yaranın kənarlarının vəziyyəti. Düz, qeyri düz, xırda və ya iri 

parçalarla (qırıntılarla), kələ-kötür, arakəsmələrlə, ödemli, çökmüş, 

qançırlı. 

Yaraların uclarının vəziyyəti.  İtikünclü, yuvarlanmış,               

“Т”-yə bənzər, çərtilmiş, sıyrılmış, dairə boyu qansızmalarla.  

Yaranın dibi. Nəm, quru, sağalmağa başlayan, nazik qabıqla 

örtülmüş. Dəri səthindən yuxarı  və ya aşağıdır, həmçinin yaranın 

dibinin rəngi ayrıca olaraq qeyd edilməlidir. 

Spesifik yaxmalar. Bərk yapışmış və ya qopmaq üzrə olan irin, 

qan, toxumalararası maye qabıqlarının  ətrafındakı  dəriyə nisbətən 

yerləşməsi; ekzogen çirklənmələr: his, yanmamış barıt hissəcikləri, 

sürtkü yağı, boyayıcı maddələr, torpaq, qum, pas və s., həmçinin 

onların bədəndə yerləşməsi və xüsusiyyətləri. 

Miqdarı. Zədələrin bu və ya digər növünün dəqiq miqdarı qeyd 

olunmalıdır. “Çox”, “çoxsaylı”, “tək-tək” və  s.  kimi  ifadələrin 

istifadəsi yolverilməzdir; yaraların, sıyrıntıların, qançırların və s. 

dəqiq sayını qeyd etmək mütləqdir. Zələdənmələrlə  xəstəxanaya 

daxil olan insanların məhkəmə-tibbi ekspertizası zamanı 

geyimlərində də hər hansı bir korlanma varsa, onlara da baxılıb dəqiq 

təsviri verilməlidir.  

Geyim təsvir olunub, mumlanmış kağızdan paketə qoyulub 

bağlanmalıdır. Xəstə haqqında tam məlumatla və onun xəstəlik 

tarixinin nömrəsini qeyd etməklə paketi nişanlamaq lazımdır. Geyim 

hüquq mühafizə orqanları işçisinə imzalanmış yazılı bildirişlə təhvil 

verilməlidir. Bu bildiriş xəstəlik tarixinə əlavə olunur.  

---

58 

Bədəndəki zədələrə uyğun olaraq geyimin baxışı zamanı 

cırıqların, defektlərin, parçalanmaların, çirklənmələrin və digər 

izlərin lokalizasiyası, forması, ölçüləri və başqa xüsusiyyətlərinin 

təsviri təfərrüatı ilə qeyd edilir. Geyimdə olan defektlərin 

yerləşməsini təyin edərkən defektdən paltarın müəyyən məlum olan 

hissələrinədək (tikiş yeri, kənarları, böyürü) olan məsafəni 

düzbucaqlı koordinat sistemi üzrə qeyd etmək lazımdır. Fərqli geyim 

əşyalarında müəyyənləşdirilmiş eyni nöqtələrdən istifadə etmək 

məqsədəuyğundur.  

---

59 

ƏDƏBİYYAT 

1. Məişət zorakılığına məruz qalmış şəxslərə tibbi xidmət göstərən

mütəxəssislər üçün metodik vəsait. – İctimai Səhiyyə  və

İslahatlar Mərkəzi. – Bakı, 2014. – 60 s.

https://www.isim.az/upload/File/docs/Meishet_zorakiligina_meru

z_qalmish_shexslere_tibbi_xidmet_gosteren_mutexessisler_ucun

_metodik_vesait.pdf (06.06.2017)

2. Məişət zorakılığından zərər çəkmiş yetkinlik yaşına çatmamış

şəxslər üçün xüsusiləşdirilmiş tibbi-psixoloji yardımın

göstərilməsinə dair fərdi tövsiyələr. – İctimai Səhiyyə  və

İslahatlar Mərkəzi. – Bakı, 2013. – 28 s.

3. Zorakılığa məruz qalmış  uşaqlara yardım göstərən  əməkdaşlar

üçün rəhbər (bələdçi) qaydalar. Bakı - 2012.

4. Акыйкатчы  (Омбудсмен)  Кыргызской  Республики.  Борьба  с

насилием  в  отношении  детей  в  Кыргызской  Республике.

Специальный  доклад 2015 [Электронный  ресурс]. – Режим

доступа: http://www.ombudsman.kg/ru/content/2015-%D0%B3

(06.06.2017)

5. Байскова  З.М.,  Мухамедсадыкова  А.  Т.  Детство  без

жестокости  и  насилия  [Электронный  ресурс]. – Союз

кризисных  центров  Казахстана. – Алматы, 2013. – 206 с.

Режим  доступа: http://crdb-nn.ru/Zentr/detstvo_bez_zhestokosti

_i_nasilija.pdf (06.06.2017)

6. Бытовое  насилие:  распознать  и  помочь  [Электронный

ресурс]// Zeitbild medical. – 2013. – 10 c. Режим  доступа:

http://www.zeitbild.de/wp-content/uploads/2013/04/Russisch_

Mappe-und-Magazin.pdf (06.06.2017)

7. Всемирная организация здравоохранения. Жестокое обращение

с детьми. Информационный бюллетень N°150[Электронный

ресурс]. – Декабрь, 2014. Режим доступа: http://www.who.int/

mediacentre/factsheets/fs150/ru/ (06.06.2017)

8. Наше право на защиту от насилия. Приложение1: Kонвенция

по  правам  ребенка  [Электронный  ресурс]. –Режим  доступа:

http://www.un.org/ru/rights/protectedfromviolence/annex1.shtml

(06.06.2017)

9. Ответные меры на насилие со стороны интимного партнера и

сексуальное  насилие  в  отношении  женщин:  клинические  и

---

60 

политические  рекомендации  [Электронный  ресурс]. – 

Всемирная  организация  здравоохранения. – 2013. – P. 26. 

Режим 

доступа http://apps.who.int/iris/bitstream/10665 

/88184/5/WHO_RHR_13.10_rus.pdf?ua=1 (06.06.2017) 

10. Стамбульский  протокол.  Руководство  по  эффективному

расследованию и документированию пыток и других жестоких,

бесчеловечных или унижающих достоинство видов обращения

и  наказания  [Электронный  ресурс]. – Управление  Верховного

Комиссара  Организации  Объединенных  Наций  по  правам

человека. – 2004. – 114 с.  Режим  доступа: http://www.ohchr.

org/Documents/Publications/ training8Rev1ru.pdf  (06.06.2017)

11. Стоматологической  Ассоциации  России.  Декларация  правах

пациента. 

Принята 34-й 

Всемирной 

Медицинской

Ассамблеей  [Электронный  ресурс]. – Лиссабон,  сентябрь–

октябрь, 1981. – Режим  доступа: http://www.e-stomatology.

ru/star/info/2010/lissabon_declaration.htm (06.06.2017)

12. Guidelines for medico-legal care of victims of sexual violence

[Electronic resource]. – World Health Organization. – 2003. –P.

94-96.  Режим  доступа http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/

42788/1/ 924154628X.pdf (06.06.2017)

13. Joint  Order  №152/N–№496–№45/N of the Minister of Labour,

Health and Social Affairs of Georgia, the Minister of Internal

Affairs of Georgia and the Minister of Education and Science of

Georgia. On approval of child protection referral procedures

[Electronic resource]. – 31 May, 2010. – P. 8. Available at:

https://www.matsne.gov.ge/ka/document/download/1021481/0/e

n/pdf (06.06.2017)

14. London Child Protection Procedures. 4th edition [Electronic

resource]. – London Safeguarding Children Board. – 2010. – P.

550. Available at: https://www.scie.org.uk/publications/

adultsafeguardinglondon/files/londonchildprotectionprocedures.p

df?res=true (06.06.2017)

15. Responding to intimate partner violence and sexual violence

against women: WHO clinical and policy guidelines [Electronic

resource] . – World Health Organization. – 2013. – P. 68.

Available at: http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/85240/

1/9789241548595_eng.pdf?ua=1 (06.06.2017)