Microsoft Word vencur kapital docx
Yüklə 0,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
63
21,3%, elektron sənayenin 20,5% istifadə edilir. Bu cür tendensiyanın davam etməsi nəticəsində, Azərbaycan texnoloji baxımdan getdikcə qaçılmaz olaraq daha da geridə qalacaq. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən vençur fondlarını, əsas kapital mənbələrinə görə, 4 qrupa bölmək olar: 1. Kapitalının bütövü və ya bir hissəsi, digər beynəlxalq təşkilatlarla birgə, Avropa yenidən qurma və inkişaf bankı (AYQ B) tərəfindən formalaşdırılan fondlar. 2. Qurulmasında və fəaliyyətində xarici və özəl yatırımçılarla eyni anda, bu və ya digər formada xarici hökumət təşkilatlarının iştirak etdiyi fondlar. 3. Xarici kapital əsaslı özəl vençur fondları. 4. Azərbaycan kapitallı vençur fondları. Hal hazırda əsas və kəskin problemlər elmi icadların istifadə effektivliyinin yüksəldilməsi və fundamental və tətbiqi tədqiqatlar nəticələrinin istehsala tətbiqi problemləri olaraq qalır. Bu problemlərin həlli vençur fondlarının vəsaitləri hesabına mümkündür. Azərbaycan investisiya fəallığı hələ o dərəcədə yüksək deyil, və yeni şirkətlərə aid olmayaraq, bazarda uzun m üddət yer tutan şirkətlərə aiddir. Vençur fondlarının çoxu sınaqdan keçmiş məhsulu, sabit pul axını və gəlirli olan şirkətlərə yatırım etmək niyyətindədirlər. Belə bir maraq aydın məsələdir – vençur kapitalistlər riski və əlavə saziş xərclərini minimallaşdırmağa can atırlar. Lakin belə bir sual yaranır: sabit gəlirli şirkətin vençur vəsaitinə ehtiyacı var ? nkişafın məhz başlanğıc mərhələsində kəskin maliyyələşdirilmə ehtiyacı yaranır. Bir məsələ dəqiqliklə aydındır ki, vençur fondlarının yeni fəaliyyətə başlamış şirkətlərə marağı o qədər də böyük deyil, çünki vençur vəsaitləri – maliyyələşdirmənin ən bahalı növlərindəndir. Vençur maliyyələşdirməsinin çoxlu sayda təyini var, amma onların hər biri nəticədə onun funksional məqsədini açıqlayır: nizam kapitalında pay və ya 64
müəyyən səhm paketi əvəzinə verilən pul vəsaiti hesabına konkret biznesin inkişafına səbəb olmaq. Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanda vençur biznesinin inkişafı üçün şərait he ç də əlverişli deyil. Bunun əsas səbəbləri, birincisi, vençur kapitalı dövranının vacib komponenti olan yerli fond bazarında durğunluq. Vençur investorunun gəliri, uğurlu həyata keçirildikdən sonra qiyməti yüksəlmiş innovasiya müəssisəsinin səhm paketinin satışı zamanı yaranır. kincisi, yerli investisiya resurslarının çatışmamazlığı. Azərbaycanda vençur biznesinin inkişafına maneəçilik törədən növbəti səbəb, Azərbaycan intellektual mülkiyyət bazarının aşağı səviyyəli şəffaflığı. Nəhayət, ən önəmli problem – Azərbaycanda vençur kapitalistinin fəaliyyətini idarə edəcək qanunvericiliyin, demək olar ki, tam yoxluğu: son zamanlara qədər qanunvericilikdə hətta “vençur yatırımı” anlayışı belə yox idi.
Qeyd etmək lazımdır ki, bir “sinif” kimi, vençur və innovasiya biznesi Azərbaycanda mövcuddur, və bugünkü vəziyyət son on ilin zəif irəliləyiş inkişafının nəticəsidir. Vençur biznesi və yeni texnologiyalar inkişafının partlayıcı templə getməsi və Azərbaycan böyük texnologiya eksportçusuna çevirməsi üçün, düşünülmüş dövlət siyasəti tələb olunur. Beləliklə, bugün əldə edilən məlumatlar göstərir ki, Azərbaycanda riskli layihələrin maliyyələşdirilməsi iki istiqamətdə gedir. Bir tərəfdən, tədricən, xarici fondlar vasitəsilə, klassik vençur yatırımı modeli yaradılır. Digər tərəfdən, özəl korporasiyalar, bugünkü həqiqətləri nəzərə alaraq, riskli layihələrin daxili, və ya keptiv maliyyələşdirmə modelini yaradırlar. Çox güman ki, şirkət şəffaflığının artması və sahibkarla xarici yatırımçı arasında etibarın çoxalması şəraitində məhz bu iki modelin sintezi Azərbaycan biznesində böyük vençur seqmentinin əsası olacaq. Bugün əsl istehsal kooperasiyasının fəaliyyət prinsiplərini Azərbaycanda istehsal artımı maliyyələşdirməsinin daxili mənbəyini yaratmaq məqsədi ilə istifadə etmək lazımdır. Dövlətə aid olan istehsal vasitələrinin bir qisminin 65
istehsal kooperativi üzvləri tərəfindən icarəsi dövlət sifarişini yerinə yetirmək və müvafiq məhsulun “təkrar istehsal qiyməti” ilə həyata keçirilməsi üçün mülki və hüquqi əsaslar bəxş edir. Beləliklə, Azərbaycanda dövlət-kooperativ sektorunun yaradılması müəssisələr və əhalinin əlavə gəlirindən ibarət olan əlavə milli gəlir əldə etmək imkanı yaradacaq. Bu halda, investisiya resurslarının əsas mənbəyi müəssisələrin öz gəliri olmalıdır. Eyni anda, müəssisə gəlirləri artdığında, ölkə büdcəsinin sosial tərkibi də artacaq. Dövlət-kooperativ işçilərinin gəlirinin artamasıyla eyni anda pensiyaların və büdcə işçilərinin maşının artması az gəlirli əhali təbəqəsinin ödəmə qabiliyyəti olan tələbatını artıracaq, və beləliklə, yerli istehsalın, xüsusilə də k/t istehsalçıların, bugün ehtiyac duyduğu dəstəyi bəxş edəcək. Bu dəyişikliklər, bizim fikrimizcə, gəlir islahatı şərtləridir. Dəyişiklikləri özəyi istehsalçıların istehsal xərclərinə, məhsul keyfiyyətinə, əmək effektivliyi və məhsuldarl ığına nəzarətə cəlb edilməsi olmalıdır. Burada informasiya texnologiyalarının başçılıq edəcəyi barəsində düşüncələr təsdiq olunmur. nkişaf etmiş ölkələrdə antiqlobalçıların, işsizlik dərəcəsinin artması qorxusu ilə, həyəcanlanmaları təsadüf deyil. Axı bu ölkələrin sahibkarları, muzdlu əməyə xas olan, maaş artımı templərinin əmək məhsuldarlığı artımı templərini aşması problemini inkişaf edən ölkələrin ucuz iş qüvvəsini istifadə etməklə həll etməyə çalışırlar. 1990-cı ildən keçən zaman ərzində Azərbaycanda vençur investisiyaları mədəniyyətinin əsasları formalaşdı, vençur kapitalının cəlb olunması vasitəsi ilə bir neçə biznes inkişafı layihələri həyata keçirilmişdir. 2003-cü ilə qədər Azərbaycan xarici investisiyalar üçün ən cəlb edici ölkələrin ilk onluğuna daxil oldu. 2004-cü ilin sonunda dünyanın bir neçə aparıcı vençur fondları (Menlo Ventures, nsight Venture Partners və s.) Azərbaycan şirkətlərini maliyyələşdirməyə başladılar. Hal hazırda, ölkədə innovasiya fəaliyyəti qabaqcıl texnologiyaların inkişafı dəstəyinə yönəldilmiş Milli innovasiya sistemi (M S) çərçivələrində həyata keçirilir.
Yüklə 0,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|