Microsoft Word ?Z. V. T. kitab doc
Yüklə 1,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
32 ve Yusuf Akçura'nın istekleri doğrultusunda Türk vatandaş- lığına girdi. • Türkiye'de, Maarif Vekâleti Telif ve Tercüme Encü- menliğinde görev aldı. Akademik çalışmalarının yeterli dü- zeyde kaynakla desteklenmesi için kendisinin isteği doğrul- tusunda İstanbul Darülfünun'u Türk Tarihi Müderris Mu- avinliği'ne tayin edildi. Burada Genel Türk Tarihi dersleri vermeye başladı. • İstanbul ve Anadolu kütüphanelerinden yararlanarak bilimsel çalışmalarını sürdürdü ve 1932 yılında I. Türk Ta- rih Kongresi'nde tıp doktoru Reşit Galip'in sunduğu “Orta Asya'da iç deniz olduğu ve bunun sonradan kuruduğu” ko- nusu hakkındaki tebliğini eleştirince, Togan aleyhine aka- demik çevrelerde dışlayıcı bir kamuoyu oluşturuldu. Bu dış- lamacı yaklaşıma tepki göstererek 8 Temmuz 1932 tarihinde Viyana'ya gitti. 1935 senesinde Viyana Üniversitesi'nde ‘
vanı aldı. • 1935-1937 yılları arasında Bonn Üniversitesi'nde, 1938-1939 yılları arasında Göttingen Üniversitesi'nde profe- sör olarak Türk Tarihi ve felsefe dersleri verdi. 1939 yılında Millî Eğitim Bakanı'nın daveti üzerine tekrar Türkiye'ye gelerek İstanbul Üniversitesi'nde Genel Türk Tarihi Kürsü- sü'nü kurdu. • 1944 yıllarında pan-Türkistlik veya Turancılıkla suç- lanarak Türkiye’de Sovyetler aleyhine faaliyet ve Turancı örgütlenme suçundan tutuklanıp mahkeme edildi. Bu Irkçı- lık-Turancılık Davası sonucunda 10 yıl hapse mahkûm edil- diyse de Askerî Mahkeme kararı bozdu ve Togan beraat etti. 33 • 1948 yılında yeniden döndüğü üniversitedeki görevi- ne ölümüne kadar devam etti. 1951 yılında İstanbul'da topla- nan XXI. Şark Bilimleri Kongresi'ne Başkanlık etti. Bu kongredeki başarısı onun bilimsel alandaki şöhretini çok da- ha artırdı. 1953 yılında İstanbul Üniversitesinde İslam Tet- kikleri Enstitüsü'nün kuruculuğu görevini üstlendi. 1967 yılında kendisine Manchester Üniversitesi tarafından bir onur doktorası verildi. • Zeki Velidi Togan'ın 337'den fazla yayınlanmış çalışması bulunmaktadır. • İlmî araştırmalarında, gezilerinde, gördüğü bulduğu her tarihî kaynağı (vesika, yazma eser, minyatür vb.) dünya ilim alemine tanıtmak en büyük özelliği idi. Yaklaşık 40 cilt yayınlanmış müstakil kitabı vardır. Bunların 12 adedi hacimli birer eser iken 10'dan fazlası üniversitede okuttuğu derslerin basılmış notlarıdır. Diğerleri ise küçük büroşür- kitapçık hüviyetindedir. • Öte yandan Tarihte Usul, Türkiye'de tarih bilimi için yazılmış ilk metod kitabıdır. Yine, Umumî Türk Tarihine Giriş, sahasında tek olduğu gibi Türk tarihinin genel çerçe- vesini çizmesi açısından çok mühimdir. Özbek lehçesindeki Mukaddemetü'l-Edep, Bugünkü Türk İli Türkistan ve Yakın Tarihi, The Miniatures In Istanbul Libraries, Hatıralar, Oğuz Destanı, Kur‘an ve Türkler onun ilminin yüksekliğini gös- teren en önemli eserleridir. • Ölümünden bir sene önce yazdığı hatıraları, hayatı boyunca yaptığı mücadeleleri anlatmasının yanında, yakın tarihimiz için de çok önemli vesikaları ihtiva etmektedir. En büyük millî destanlarımız arasında yer alan “Oğuz Destanı”
34 gibi bir kültür hazinesinin yayınlanması şüphesiz Türk ilim alemi için iyi bir kazanç olmuştur. • Bugünkü Türk İli Türkistan ve Yakın Tarihi adlı eserde, Orta Asya'daki Türk illerinin yakın dönem tarihi ve istiklallerinin kaybedilişi anlatılmıştır. Türklüğün Mukadde- ratı Üzerine adlı eserinde de dünya Türklüğünün bugünkü durumu ve geleceği hakkında görüşlerini açıklamıştır. Bas- kıları yapılan üniversitede okuttuğu ders notları ise genel olarak Moğollar devri Türk Tarihi, Moğol İstilası, Cengiz Han ve Timur dönemlerini ihtiva etmekte ise de yine üniver- sitede okuttuğu Karahanlılar Devri, Başkırtlar Tarihi, Asya Tarihi, XIX. ve XX. yüzyıllarda Orta ve Önasya'da fikir ve kültür hayatı gibi konularla da ilgilidir. • Yerli yabancı ilmî araştırma dergilerinde 91 makalesi yayınlanan Togan, bunların yaklaşık 20'sinde konu araştır- ması yapmıştır. Büyük çoğunluğunda da en belirgin özelliği olan kaynak tanıtımını ele almıştır. Bu özelliklerinden dola- yıdır ki, bilhassa oryantalistler arasında şöhreti daha da art- mıştır. 14'ten fazla olan tenkid yazılarında ise Batı ilim ale- minde yapılan çalışmaları Türkiye'ye tanıtma gayesini güt- müştür. Ayrıca gerekli kritiklerini de yapmaktan geri kalma- mıştır. İlmî dergilerde çıkan makalelerinin yaklaşık yarısı yabancı dildedir. Bunlardan İngilizce, Almanca, Fransızca gibi popüler batı dillerinin yanında Rusça ve Farsça kaleme alınanlar da vardır. Milletler arası kongrelerde merhum ho- canın sunmuş olduğu 9 tebliğin kongre zabıtlarında basıldığı görülmektedir. Bu tebliğlerin hepsi hocanın uzmanlık alanı ile ilgilidir ve onun çalışma şekli olan belge tanıtımını ihtiva etmektedir. Sunulan tebliğlerin hepsinin milletlerarası kon-
35 grelerde oluşu, ayrıca İngilizce, Almanca ve Fransızca gibi popüler batı dillerinde yayınlanması dikkat çekicidir. • Milletlerarası ilmî ağırlığı olan 4 ansiklopedide 39 madde Togan tarafından telif edilmiştir. Bunların yine çoğu yabancı dilde, diğerleri Türkçe'dir. 12 madde biyografi, iki madde Başkurt ve Hazar gibi Türk kavimleri, diğerleri ise coğrafî mekân (şehir, nehir vb. gibi) hakkındadır. Arapça ve Farsça tarihî kaynakların ışığında yazılmış olan söz konusu maddelerde, ilgili olan bütün batı literatüründen de faydala- nılmıştır. Bu konuların hepsi Orta Asya tarihi açısından bü- yük önem taşımaktadır. Aylık ve haftalık yayınlanan dergi- lerde yaklaşık 109 makaleyi kaleme almıştır. 1940'lı yıllara kadar bu tür dergilerde ilmî konuları ele almaya çalışan To- gan, sonraları çeşitli siyasî görüşlerini bazı konularda fikir- lerini, bazı kişilere cevaplarını ve hatıralarını da yazmıştır. • Günlük yayınlanan gazetelerde ise merhum hocanın 48 makaleyi kaleme aldığı anlaşılmaktadır. Çoğunlukla ken- di fikirlerini ihtiva eden bu yazılarında zaman zaman tarihî konulara inerek onların sayesinde geleceğe ışık tutmak, Türk milletine ders vermek istemiştir. Milletlerarası kongre- leri de gazete yazılarında işleyerek yine Türk kamuoyunu bunlardan haberdar etmeye çalışmıştır. • Kamuoyuna yanlış aksettirilen bazı konularda da inandığı gerçekleri açıklamaktan geri kalmamıştır.Merhum hocanın ihtisas sahası olan İslamiyet’ten sonra Türk ve Mo- ğol Tarihi konularında İslam bilginleri hakkında hazırlanmış fakat yayınlama fırsatını bulamadığı kitapları da vardır. Ti- mur ve Oğulları Tarihi, El-Birunî'ye dair, Başkırt Tarihi, Ali Şir Nevaî: Hayatı ve Eserleri, Reşideddin: Hayatı ve Eser- Yüklə 1,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|