352
vacibliyini yox edir. Eyniləşdirmə elektron şifrə imzası və elektron sertifikat
mexanizmlərinin istifadəsi əsasında avtomatik olaraq həyata keçirilə bilər.
3. Tələblərin personallaşdırılması imkanı. stehlakçıların seqmentasiyası,
kütləvi isteklakçıya yönləndirilmiş istiqaməti hər bir istehlakçının şəxsi tələbinə
yönləndirilmiş istiqamət əvəz edir.
4. Əlavə məhsul və xidmətlərə yüksək tələb. Nə qədər çox məhsul satılsa,
istifadəçinin əsas məhsulun dəyərini istifadə edən və ya artıran əlavə məhsul ta-
pacağı ehtimalı çox olar.Əsas məhsula nümunə kimi BM PC komyuterləri və
ya Windows əməliyyat sistemi misal ola bilər. Burda birgə istifadə üçün bir sıra
ə
lavə məhsullar istehal olunub.
5. Fəaliyyət prosesində yeni alətlərinin istifadəsi. Belə, elektron mühit
fəaliyyət alətlərini dəyişikliyə aparır.
• kağız sənədləşməsini elektron sənədləşmə əvəz edir.
• ənənəvi poçt elektron poçt ilə əvəz olunur;
• ənənəvi reklam elektron reklam ilə tamamlanır; “canlı” möhür və imza
yerinə sövdələşmə zamanı iştirakçıların eyni məkanda olmasını tələb etməyən
elektron imza və möhür istifadə olunur. Nağd pul və ənənəvi bank köçürmə
üsulu “Müştəri-bank”, ” nternet-bank”, elektron pul və plastik kartlardan isti-
fadə olunması üsuluna transformasiya olunur.
Güclü rəqabət və alıcı aktivliyinin aşağı olması. Elektron biznesin xərc-
lərinin strukturu çox rəqiblərə bir bazar seqmentində sağ qalmağa imkan vemir.
Güclülər qalır.
darəetmənin yeni fəlsəfəsi yaranır. Xüsusilə də:- əldə olunmuş bilik və
vərdişlərə, təhlükəsizlik və sabitliyə istinad daimi təhsilə, riskin təkmilləşdiril-
məsinə və riskə hazırlılığa istinada keçir; dəyər göstəriciləri mailiyyə kapitalına
istinaddan bilik və intellektual istinada transformasiya olunur. Maliyyə kapitalı
daha çox istehsal faktoru alətinə çevrilir;
Alış aktı alıcı ilə satıcı arasındakı uzunmüddətli əlaqələrin yaranmasını
bildirə bilər. Bu yeni xüsusiyyətə proqram məhsulları bazarında daha çox rast
gəlinir: proqram təminatının dövri olaraq yenilənməsi və onlayn dəstək alış
aktını alıcı ilə satıcı arasındakı münasibətləri uzunmüddətli vəziyyətə götürür.
Sövdələşmələrin həcminin dəyişməsi. Bu sövdələşmələr birinci kiçik ti-
carət sövdələşmələri nəticəsində yaranır. Elektron biznes belə sövdələşmələrin
həyata keçirilməsi üçün əlverişli imkanları təmin edir. kincisi, elektron biznes
geniş alıcı auditoriyasında alıcıların sayının artması nəticəsində məhsul
dövriyyəsini artırmağa imkan verir. Elektron biznesin məqsədi həm ənənəvi
biznesin imkanlarını genişlətmək üçün, həm də onun yeni vitrual növünü
yaratmaq üçün internetdən istifadə etməkdir.
Beləliklə, elektron biznesin əsas strateji məqsədi müştərilərə xidməti yax-
ş
ılaşdırmaq üçün ənənəvi biznesin yenidən təşkili üçün müasir texnolo-
giyalardan istifadə etməkdir. Starteji məqsədlərin həlli çərçivəsində sistemin
353
elektron biznesə əsaslanması şirkətə aşağıdakı taktiki məqsədlərə çatmağa
imkan verir:
• gəlirləri artırmaq;
• xərcləri azaltmaq;
• daxili və xarici informasiya axınını əlverişli etmək;
• biznes proseslərini sürətləndimək (çardırma, istehsal, satış, müştəriyə
xidmət);
• anbar ehtiyatlarını ixtisar etmək;
• yeni marketinq və distribyusiya kanallarını əldə etmək;
• müştəriyə xidməti və distribüterlərlə əlaqələri yaxşılaşdırmaq.
Elektron biznes sisteminin tətbiqi istehlakçılar üçün aşağıdakı imkan və
üstünlükləri verir:
1. Qlobal iş
tirak. nternet şəbəkəsi qlobal olduğu üçün elektron biznes
sistemi hətta ən kiçik firmalara qlobal iştiraka çatmağa və dünya miqyasında
bizneslə məşğul olmağa imkan verir.
2. Rəqabətqabiliyyətliliyin artması. stehlakçıları daha yaxın olmaqla
rəqabətqabiliyyətliliyini artırmağa imkan verir. Bir çox şirkətlət elektron ticarət
texnologiyasını məhsul haqqında daha ətraflı informasiyanın çatdırılması və
sifarişçinin tələbinə dərhal reaksiya da daxil olmaqla satışa qədər və satışdan
sonra genişlənmiş dəstəyi təklif etmək üçün istifadə edir.
3. stehlakçıların tələbləri haqda daha çox məlumatlılıq. Şirkət
elektron qarşılıqlı fəaliyyət vasitələrindən istifadə etməklə hər bir individual
istehlakçının tələbləri haqda daha ətraflı informasiya əldə edə bilər və onların
tələblərinə uyğun olaraq məhsul və xidmətləri avtomatik təmin edə bilər. Buna
sadə bir misal elektron jurnal ola bilər. Konkret oxucuya məhz ona maraqlı olan
informasiyanın verilməsi və oxunmuş materialların çixarılmasına köklənmiş
jurnal.
4. Məhsulun yolunun qısaldılması. Məhsulun istehlakçıdan sifarişçiyə
çatdırılma yolunu qısaltmağa imkan verir. Ənənəvi iqtisadiyyatda məhsul və
xidmətlər istehsalçılara birbaşa deyil dolayı çatdırılır. Elektron ticarətin xidməti
burda ondan ibarətdir ki, digər alternativ variantlardan fərqli olaraq burda
maliyyə və vaxt xərcləri çox aşağıdır.
5. Xərclərin azaldılması. Elektron biznesin əsas nailiyyətlərindən biri
məhz xərclərin azalmasıdır. Sövdələşmənin elektron yolla bağlanması onun
bağlanmasında çəkilən xidməti xərcləri azaldır.
6. Yeni biznes-modellərin yaradılması. Biznes- modelləri bir neçə ka-
teqoriyaya bölmək olar:
Birincisi, məhsul satışını intenet şəbəkəsi vasitəsilə həyata keçirən
elektron mağazalar (internet-mağazalar), internet-auksionlar və elektron ticarət
meydançaları kimi elektron ticarətin biznes-modelləri. Bu kateqoriyaya həm də
özündə Web-vitrin və nternet-mağaza kataloqları vahid kataloqda birləşdirən
və bununla da alıcıya müxtəlif istehlakçılar tərəfindən təklif olunan çoxsaylı