Miras başliq header miras

40 MİRAS   SENTYABR   SEPTEMBER

tARİx   HISTORY

Quruluşu və bəzəyi etibarilə Bərdə türbəsinin ən maraqlı kom-

pozisiya  ünsürlərini  Şimal  və  Cənub  tərəflərdə  yerləşmiş  iki 

portal  (baştağ)  təşkil  edir.  Ümumi  sxemi  etibarilə  bir-birinə 

uyğunlaşsalar da bu iki baştağ bir-birindən fərqlənir.

Şimal  portalında,  stalaktit  qurşağından  yuxarıdakı  kitabə  son 

dərəcə  bədii  şəkildə  yerinə  yetirilib.  Kitabənin  abidənin  gözə 

çarpan bir yerin, demək olar ki, əsas kompozisiya mərkəzində 

yerləşdirilməsi memarın yüksək ictimai mövqeyinə dəlalət edir. 

Kitabənin məzmunu belədir: “Əməli Əhməd bin Eyyub əl-Hafiz 

əl-bənnayi ən-Naxçıvani”

Bərdə  türbəsindəki    kitabə  Naxçıvan  memarlarının  hələ  XIV 

əsrdə  başqa şəhərlərə də dəvət edildiyini göstərməklə, Naxçıvan 

memarlıq məktəbi ənənələrinin davam etdiyini təsdiqləyən son 

dərəcə qiymətli bir sənət nümunəsidir. 

Təəsüflər olsun ki, belə bir əhəmiyyətli  abidə məhv olmaq üzrədir. 

Uzun illərdir təmir olunmayan tarixi abidə günü-gündən dağılır. 

Doğrudur, Bərdə türbəsi 1956-cı ildə bir dəfə bərpa edilib və 

o dövrdən bu günə qədər abidə bir də heç  təmir  və ya bərpa 

işi aparılmayıb. Ən dəhşətlisi də odur ki, Bərdə türbəsi 1956-

cı ildə təmir edilən zaman işə cəlb olunan ermənilər abidənin 

üst örtüyünü ağır beton örtüyü ilə bərkidiblər. Normadan artıq 

beton örtüyü türbənin divarlarında iri çatlar əmələ gətirib. Ona 

görə  də,  həmin  beton  konstruksiya  dərhal  sökülməlidir.  Əks 

halda türbənin çökmə təhlükəsi artacaq. Bundan əlavə, türbənin 

üzərindəki  yazıları  və  naxışları  artıq  sezmək  mümkünsüzləşir, 

demək olar ki, həmin yazılar oxunmur.

Bərdə  türbəsi  bizim  milli-mənəvi  sərvətimizdir.  Bu  abidə 

günümüzə qədər gəlib çıxmış, Azərbaycan xalqının tarixini və 

mədəniyyətini əks etdirən möhtəşəm tarixi abidədir. Ona görə 

də, bu milli sərvətin gələcək nəsillərə ötürülməsi bu günün ak-

tual məsələsidir.

Bərdə türbəsindəki  

kitabə Naxçıvan 

memarlıq məktəbi 

ənənələrinin davam 

etdiyini təsdiqləyən 

son dərəcə qiymətli bir 

sənət nümunəsidir. 

---

SENTYABR   SEPTEMBER     MİRAS 41

tARİx   HISTORY

made  graphically.  Location  of  the  epitaph  in  visible  part  of  the 

monument,  almost  in  basic  composition  center  shows  the  archi-

tect’s public stand. The epitaph’s topic is as follows:”Amali Ahmad 

bin Eyyub al-Hafiz Albennayi an-Nakhchievani”.

The epitaph on Barda Tomb showing Nakhchievan architects’ be-

ing invited to other cities  as early in 14th century is extremely pre-

cious art work confirmed traditions of Nakhchievan architecture 

school. 

Regretfully, such an important monument is about to be destroyed. 

The  historical  monument,  preserved  safe  for  many  years  is  de-

stroyed day by day. It is a fact that Barda Tomb was once restored 

in 1956 and no repair and restoration was done till nowadays. It 

is terrible that Armenians hardened the surface of Barda Tomb 

upon repair of the monument in 1956 with firm concrete. The con-

crete cover exceeded the norm created big cracks on the tomb walls. 

For this reason concrete construction needs to be immediately di-

lapidated. Otherwise, the tomb will be exposed to kneel down. Be-

sides, it becomes hard to select scripts and patterns over the tomb 

and almost the scripts are unreadable. 

Barda Tomb is our national and moral treasure. The monument is 

preserved till nowadays and is a magnificent historical monument re-

flected history and culture of Azerbaijani people. Therefore, transmis-

sion of national treasure to next generations is actual issue of the day.

---

BAŞLIQ   HEADER

42 MİRAS   SENTYABR   SEPTEMBER

Lalezar Abbasova 

Carpet-making is one of handicraft types which has a specific role 

and old history in national culture treasure of Azerbaijan people. 

Azerbaijani  carpets  have  two  types  for  their  technical  features: 

fleecy and non-fleecy. Non-fleecy carpets coincides with the earliest 

period of the art of carpet-making. Non-fleecy carpets are divided 

into 8 different types for their weave method, composition structure, 

ornament  richness  and  colourfullness:  Palas,  Jejim,  Ladi,  Kilim, 

Shadda, Verni, Zili, Sumakh. 

Herodotus,  Klavdi Elian, Ksenofont and other world writers wrote 

about the development of Azerbaijani carpet-making in their works. 

In Sasanyds time (3-7th centuries) carpet art developed widely in 

Azerbaijan and delicate carpets were weaved from silk, golden and 

silver threads. Albanian historian Musa Kalankatli (7th century) 

gives  information  on  silk  clothes  and  colourful  carpets  waved  in 

Azerbaijan. Basic manufacture centers of non-fleecy carpets weaved 

from golden and silver in Middle Ages were Tabriz, Shamakhi and 

Barda cities.  

Azerbaijani carpets influenced on the world culture and made con-

tributions  to  the  craftsmanship  development.  In  13-14th  century 

many carpets and carpet samples were exported to foreign countries 

from  Azerbaijan.  These  carpets,  attractive  for  delicate  ornaments 

are reflected in the work of well-known European artists and minia-

tures.  “Shirvan” carpets were portrayed in tableau “the Virgin and 

Child” by 15th century Dutch artist Hans Memling; “Zeyve” carpet 

in “Sacred Virgin” by Van Eykin;  Gazakh carpet was described in 

“Ambassadors” work of German painter Hans Holbein (15th cen-

tury). 

Azerbaijani carpets were at times shown at international exhibi-

tions and awarded with high rewards at the competitions. The 

carpets and the best samples of the carpets brought from Baku, 

Guba, Shamakhi, Ganja, Shaki, Gazakh and Javad regions 

and  other  places  were  awarded  with  golden  and  silver 

medals at “Moscow-Polytechnic” exhitibiton in 1872 

in  Moscow  and  in  1882  in  “Worldwide  Russian 

industry  and  art”  exhibiton.  Basic  part  of  the 

exhibits shown at international exhibitions ar-

Laləzər Abbasova 

Azərbaycan xalqının milli mədəniyyəti xəzinəsində özünəməxsus 

yeri    və  qədim  tarixi  olan  sənətkarlıq  növlərindən  biri  də 

xalçaçılıqdır  .  Azərbaycan  xalçaları  texniki  xüsusiyyətlərinə 

görə  2  növü  var:  xovlu  və  xovsuz.  Xovsuz  xalçalar  toxuculuq 

sənətinin ən erkən dövrünə təsadüf edir. Xovsuz xalçalar öz tox-

uma üsuluna, kompozisiya quruluşuna, ornament zənginliyinə 

və rəng koloritinə görə bir-birindən fərqlənən 8 növə bölünür: 

Palas, Cecim, Ladı, Kilim, Şəddə, Vərni, Zili, Sumax.

Azərbaycanda  xalçaçılığın  inkişafı  haqqında  Herodot,  Klav-

di  Elian,  Ksenofont  və  başqa  qədim  dünya  millətləri  öz 

əsərlərində məlumat verib. Sasanilər dövründə (III-VII əsrlər) 

Azərbaycanda xalça sənəti daha da inkişaf edib, ipəkdən, qızıl-

gümüş  saplardan  nəfis  xalçalar  toxunub.  Alban  tarixçisi  Musa 

Kalankatlı  (VII  əsr)  Azərbaycanda  toxunulan  ipək  parçalar 

və  rəngarəng  xalçalar  haqqında  məlumat  verir.  Orta  əsrlərdə 

qızıl-gümüş  saplardan  toxunan  xovsuz  xalçaların  əsas  istehsal 

mərkəzləri Təbriz, Şamaxı və Bərdə şəhərləri idi.

Azərbaycan xalçaları dünya  mədəniyyətinə öz təsirini göstərmiş 

,  sənətkarlığın  inkişafına  da    öz  tövhələrini  vermişdir.  XIII  – 

XIV əsrlərdə Azərbaycandan xarici ölkələrə çoxlu xalça və xalça 

məmulatı ixrac edilirdi. İncə ornamentləri, zərif və nəfis naxışları 

ilə diqqəti cəlb edən bu xalçalar məşhur Avropa rəssamlarının 

İlmələrı̇n portretı̇

 

Portrait of loops 

 

  

Quba və Qarabağ xalçaları

---