Miras başliq header miras

SENTYABR   SEPTEMBER     MİRAS 47

eLM   SCIENCE

the department of Turkology was progress in Azerbaijani history and 

world Turkic history. F.Zeynalli was engaged in translation of Ork-

hon- Yenisey scripts in the department and proved kinship of these 

monument scripts with Old Turkic languages. As time passed the de-

partment of Professor Zeynalli became influential Turkology center. 

A stream of students entered from world countries, even Moscow with 

the purpose to study Turkology as science. Along with a talented sci-

entist, Farhad Zeynalli was a well-known intellectual in a real sense 

of the world. Upon listening to impressions of his students and close 

relatives one believes his being a person uniting capable human attri-

butes, but not only scientific creation. He was an ideal brother for sister 

Firage khanim, brothers Zohrab and Sefer Zeynalov. He married with 

Farida Hasanova and was a good father for his children. He gained 

the nation’s respect... He supported poor students who came to the Uni-

versity to study, because he had a poor family one time. Masterpiece of 

the scientific creation of the scientist who has 18 monumental works 

for over his 55-year life is “Basis of turkology” textbook. The official 

textbook is taught in many universities of Azerbaijan and Turkey to-

day. Creation of world Turkic languages, their similarity and origin 

are analyzed with scientific basis in this work. Let’s note that, the work 

caused sensation in the Soviet time was taught only in the department 

which F. Zeynalli headed. The works were written also before F. Zey-

nalov on the turkology theme. But as his teacher N.Baskakov said no 

one could substantiate principal analyses of turkology via deep facts.

On 16 October, 1984 well-known scientist, Doctor of philological 

sciences Professor F. Zeynalov passed away. The scholars, scientists 

and students knowing him did not want to believe in this news. It 

meant they could not hear the voice of Mr. Farhad at the auditory 

of the department, which he founded; the subject of turkology basis 

will be taught by other teachers; he would be immortalized in the 

memory of students. Though the scientist’s burial was intended in 

The Alley of Honor by the leadership of that time it took place in 

Ordubad region where he brought up due to his will. He was buried 

by a group of scientists coming from Baku and Nakhchievan. Today 

a well-known scholar of Turkic world, winded to the native ground, 

living in souls of everyone sleeps in the feet of Belke Mountains and 

Malik Ibrahim cemetery. He did not live much, just 55 years. How 

can his family and close relatives forget such early parting? The top 

of Farhad Zeynalli who advanced with his conviction struggle fer-

mented with native land in Turkology science will remain eternal 

and unforgettable forever. 

Elchin Suleymanov

Eastern Mediterranean University (EMU)  

President of EMU Azerbaijan Society

Consul of International Student Association 

dünya  türk  tarixində  tərəqqi  idi.  Kafedrada  ikən  F.Zeynallı 

Orxan-  Yenisey  yazılarının  tərcüməsi  ilə  məşğul  olaraq  bu 

abidə  yazılarının  qədim  türk  dilləri  ilə  qohumluğunu  sübut 

edir.  Zaman  keçdikcə  Professor  Zeynallının  kafedrası  nüfuz-

lu  bir  türkologiya  mərkəzinə  çevrilir.  Artıq  dünyanın  bir  sıra 

ölkələrindən,  hətta  Moskvadan  buraya  Türkologiyanı  bir  elm 

kimi öyrənmək məqsədi ilə tələbə axını başlayır. Fərhad Zeynallı 

istedadlı  bir  alim  olmaqla  yanaşı  sözün  həqiqi  mənasında 

tanınmış  bir  ziyalı  idi.  Tələbələrinin  və  yaxın  qohumlarının 

təəssüratlarını  dinlədikcə  onun  yalnız  elmi  yaradıcılığı  deyil, 

kamil insan atributlarını özündə cəmləşdirən bir şəxs olduğuna 

inanırsan.

O, bacısı Firaqə xanıma, qardaşları Zöhrab və Səfər Zeynalova 

ideal  bir  qardaş  oldu.  Fəridə  xanım  Həsənova  ilə  ailə  həyatı 

qurdu. Övladlarına nümunəvi  bir ata oldu. El içində hörmət 

qazandı...

Universitetə  gələn  kasıb  tələbələrə  dayaq  oldu.  Çünki  özü  də 

bir zaman kasıb ailədən yüksəlmişdi. 55 illik mənalı ömründə 

18  sanballı    əsər  müəllifi  olan  alimin  elmi  yaradıcılığının  şah 

əsəri isə “ Türkologiyanın əsasları ” adlı dərs vəsaiti hesab ol-

unur. Hansı ki,həmin əsər  bu gün də Azərbaycanda və Türkiyə 

Respublikasının  bir  sıra  universitetlərində  rəsmi  dərslik  kimi 

tədris  olunur.  Bu  əsərdə  türk  dünyası  dillərinin  yaranması, 

onların oxşarlığı, mənşəyi elmi əsaslarla təhlil olunur. Xatırladaq 

ki,  Sovet  dönəmində  sensasiyaya  səbəb  olan  əsər  ilk  vaxtlar  

ancaq  F.Zeynallının  özünün  rəhbəri  olduğu  kafedrada  tədris 

olunurdu.  F.Zeynalovdan  qabaq  da  türkologiya  mövzusunda 

əsərlər yazılmışdır, ancaq müəllimi N.Baskakovun da qeyd et-

diyi kimi, Türkologiyanın dərin faktlarla əsaslı təhlilini  heç kəs 

onun kimi əsaslandırmamışdır.

1984-cü  il  oktyabr  ayının  16-sında  görkəmli  alim  filologiya 

elmləri  doktoru  professor  F.Zeynalov  əbədi  olaraq  dünyasını 

dəyişdi. Onu tanıyan alimlər, ziyalılar, tələbələr bu xəbərə inanmır, 

Fərhatsızlığı  təsəvvür  edə  bilmirdilər.  Bu  o  demək  idi  ki,  artıq 

əsasını  qoyduğu  kafedranın  auditoriyasında  Fərhad  müəllimin 

səsi eşidilməyəcək, bir vaxt tədris etdiyi Türkologiyanın əsasları 

fənni başqa şəxslər tərəfindən tədris ediləcək, o isə  tələbələrinin 

və  yetirmələrinin    xatirələrində  yaşayacaqdı.  Alimin  dəfni  o 

zamankı rəhbərlik tərəfindən Fəxri Xiyabanda nəzərdə tutulsada, 

öz vəsiyyətinə əsasən böyüyüb boya- başa çatdığı Ordubad rayo-

nunda  gerçəkləşir.  O,  Bakıdan,  Naxçıvandan  vida  mərasiminə 

gələn  alim  ordusunun  çiynində  son  mənzilə  yola  salınır.  İndi 

Bəlkə  dağının  ətəyində,  Malik  İbrahim  qəbirstanlığında,  vətən 

torpağına  sarılan,  qəlblərdə  taxt  qurmuş,  türk  dünyasının 

görkəmli ziyalısı uyuyur. O,  çox yaşamadı, cəmi 55 il. Ailəsi və 

sevdikləri bu erkən ayrılığı axı necə  unutsun?!. Əslində isə Vətən 

və  torpaq  eşqi  ilə  mayalanmış  əqidə  mübarizəsi  ilə  türkologiya 

elmi sahəsində ucalan Fərhad Zeynallı zirvəsi hər zaman əbədi və 

unudulmaz olaraq qalacaqdır.

Elçin Süleymanov,

Doğu Akdəniz Universiteti 

Azərbaycan Cəmiyyətinin (EMU Azerbiajan Society)  Prezidenti , 

Beynəlxaq Tələbə Assosiasiyasının Konsulu

---