Molum olduğu kimi, cinayətkarlığa qarşı mübarizonin
Yüklə 4,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- — ........................... ............................ = 35
- Konstitusiyanın 12-ci maddəsində əks olunmuş ideyadır: «İnsan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının təmin
3.3. Qanunçulııq prinsipi Qanunçuluq - bütün dövlət və qeyri-dövlət idarə və təşkilatları, onların qulluqçuları və vəzifəli şəxjsiəri, habelə vətəndaşlar tərəllndən Konstitusiyanın, qanunların və onlara uyğun qəbul edilmiş hüquqi aktların göstərişlərinə riayət edilməsi və icra olunmasıdır. Konstitusiyanın 147-ci və 149-cu maddələrində normativ- hiıquqi aktların bütün vətəndaşlar və döviət orqanları üçün məcburi olması, onların hüquqi qüvvəsi və qəbul edilmə qaydası xüsusi vurğulanmışdır. Belə ki, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası Azərbaycan Respublikasında ən yüksək və birbaşa hüquqi hüvvəyə malikdir. Referendumla qəbul olunmuş aktlar yalnız dərc edildikdə onların tətbiqi və icrası vətəndaşlar, qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanları, hüquqi şəxslər və bələdiyyələr üçün məcburidir. Qanunlar Konstitusiyaya zidd olmamalıdır. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanları Konstitusiyaya və qanunlara, Nazirlər Kabinetinin qərarları Konstitusiyaya, qanunlara və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanlarına zidd olmamalıdır. Öz növbəsində, mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının aktları Konstitusiyaya, qanunlara, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanlarına və Nazirlər Kabinetinin qərarlarına zidd olmamalıdır. Fiziki və hüquqi şəxslərin hüquqi vəziyyətini yaxşılaşdıran, hüquq məsuliyyətini aradan qaldıran və ya yüngülləşdirən normativ hüquqi aktların qüvvəsinin geriyə şamil edilməməsi də Konstitusiyada təsbit olunmuşdur. Konstitusiyanın göstərilən müddəalarına uyğun olaraq məhkəmələr işlərə baxarkən hansısa hüquq münasibətlərini tənzimləyən qanunu və ya digər hüquqi-normativ aktın məzmununu qiymətləndirməli və lazım gəldikdə Azərbaycan
Respublikasının Konstitusiyasını birbaşa hüquqi qüvvəsi olan akt kimi tətbiq etməlidirlər. Xüsusən: a)
əlavə qanuniləşdirməni tələb etmirsə və bu normada müvafiq qanun qəbul edildikdə tətbiq olunması barədə göstərişlər nəzərdə tutulmursa; b)
Konstitusiya qüvvəyə mindikdən sonra qəbul edilmiş hansısa qanun ona ziddiyyət təşkil edirsə; c)
təşkil edir və məhkəmədə baxılan hüquq münasibətlərini tənzimləyən qanun isə yoxdursa. Konstitusiyanın və digər qanunların təfsiri cinayət prosesi iştirakçılarına o halda məcburidir ki, bu təfsir Konstitusiya Məhkəməsinin qərarında verilmiş olsun. Ali Məhkəmənin Plenumunun məhkəmə təcrübəsinə dair məsələlər üzrə izahları cinayət prosesini həyata keçirən orqanlar üçün tövsiyə xarakteri daşıyır. (CPM, m. 10). Bundan başqa, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası beynəlxalq aktların hüquqi qüvvəsini qəbul etdiyinə görə müasir dövrdə qanunçuluq prinsipinin xüsusiyyəti artmışdır. Belə ki, Konstitusiyanın 151-ci maddəsində Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik sisteminə daxil olan normativ hüquqi aktlar ilə (Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası və referendumla qəbul edilən aktlar istisna olmaqla) Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı dövlətlərarası müqavilələr arasında ziddiyyət yaranarsa, həmin beynəlxalq müqavilələrin tətbiq edilməsi göstərilmişdir. Qanunçuluq prinsipinin mahiyyəti həm də ondan ibarətdir ki, Azərbaycan Respublikasının qüvvəyə minmiş və dərc edilmiş qanunu ilə müəyyən olunan əsaslardan və qaydalardan kənar heç kəsin cinayət təqibi üzrə şübhəli və ya təqsirləndirilən şəxs qismində məs'uliyyətə cəlb edilməsinə, tutulmasına, həbsə alınmasına, axtarılmasına, məcburi gətirilməsinə və digər prosessual məcburi tədbirlərə mə'ruz qalmasına, ===^^=^^= 36
= habelo məhkum edilməsinə, cəzalandırılmasına, hüquq və azadlıqlarının digər formada məhdudlaşdırılmasma yol verilmir. Bu tələblərin pozulması ilə aparılan prosessual hərəkətlərin və qəbul olunmuş qərarların hüquqi qüvəsinin olmadığı qanunda xüsusilə vurğulanır. (CPM, m. 10).
Hər bir demokratik dövlətdə bu prinsip yuxanda qeyd olunan qanunçuluq prinsipi kimi universal prinsiplərə aid edilir. Həyat və sağlamlıq, şərəf və ləyaqət, digər insan və vətəndaş hüquq və azadlıqları dövlətin və ictimai həyatın bütün sahələrində, o cümlədən ədalət mühakiməsi həyata keçirilərkən ilk növbədə müdafiə olunmalı dəyərlərdir. Belə yanaşmanın hüquqi bazası qədim zamanlarda qəbul olunmuş və Konstitusiyanın 12-ci maddəsində əks olunmuş ideyadır: «İnsan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının təmin edilməsi dövlətin ali məqsədidir.» Bu əsas ideya Konstitusiyanın digər maddələrində və başqa qanunvericilik aktlarında inkişafını tapmış
və konkretləşdirilmişdir. Bunlara vətəndaşların qanun və məhkəmə qarşısında bərabərliyi, ləqsirsizlik prezumpsiyası, hər kəsin müdafiə hüququ, çəkişmə və tərəfiərin bərabərliyi, məhkəmə icraatının açıq və dövlət dilində aparılması barədə müddəalar aiddir. Bu prinsiplər cinayət və digər işlər üzrə ədalət mühakiməsinin həyata
keçirilməsində lazımi
şəraitin yaradılması üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Cinayət prosesini həyata keçirən orqanlar cinayət prosesində iştirak edən bütün şəxslərin Konstitusiya ilə təsbit =
.......... = Yüklə 4,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|