Kommunikasiya və ədəbi dil normaları
Azərbaycan ədəbi dilinin fonetik norması
Nitq mədəniyyətinin əsas göstəricisi, artıq qeyd etdiyimiz kimi, ədəbi dilin tarixən formalaşmış normalarına və ya linqvistik prinsiplərinə əməl etməkdən ibarətdir. Və həmin prinsiplər, bir qayda olaraq, dil yarusları, yaxud qatları üzrə nəzərdən keçirilir:
1.Nitq mədəniyyətinin fonetik norması.
2. Nitq mədəniyyətinin leksik-semantik norması.
3. Nitq mədəniyyətinin qrammatik norması.
1. Fonetik norma
Nitq mədəniyyətinin fonetik prinsiplərinə nitqin şifahi, yaxud yazılı olmasından irəli gələrək düzgün tələffüz (orfoepiya) və b) düzgün yazı (orfoqrafiya) qaydalarına riayət edilməsi daxildir.
Həm orfoepiya, həm də orfoqrafiya qaydaları dilin fonetik strukturunun tələbləri ilə diqtə olunmaqla tarixən formalaşır. Və müəyyən dövr üçün stabilliyi ilə seçilir.
AZƏRBAYCAN DİLİNİN ORFOEPİYA VƏ ORFOQRAFİYA QAYDALARI
Azərbaycan dilində sözlərin düzgün tələffüz (orfoepiya) qaydaları barədə danışarkən onları üç qrupda birləşdirmək lazım gəlir:
a) türk mənşəli sözlərin düzgün tələffüz qaydaları.
b) Şərq mənşəli alınma sözlərin düzgün tələffüz qaydaları.
c) Qərb mənşəli alınma sözlərin düzgün tələffüz qaydaları.
Əlbəttə, bu, o demək deyil ki, Azərbaycan dili ümumi (bütöv) orfoepiya qaydaları sistemindən məhrumdur; burada söhbət, sadəcə olaraq, məsələyə diferensial və ya analitik yanaşmaqdan, yalnız genetik deyil, həm də (və daha çox) tipoloji fərqləri müəyyənləşdirməkdən gedir.
Dostları ilə paylaş: | 
