Namangan muhandislik texnologiya instituti yengil sanoat texnologiyasi fakulteti
Yüklə 1,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
R-40 BD-330 BD- 416 1 Ishlatiladigan tola uzunligi mm 60,0 gacha 60,0 gacha 60,0 gacha 60,0 60,0 60,0 2. Ta’minlanadi - gan piltaning chiziqiy zichligi, kteks 7,0-2,5 7,0-2,5 3-7,0 2-7,0 3-7,0 2,5-7 3. Ip chiziqiy zichligi, teks 14,7-145 10-145 14,5- 200 10-200 10-250 15-150 4. Diskret barabancha- ning aylanishlar chastotasi, min -1 6000- 9000 6000- 9000 6000- 10000 6000- 10000 6000- 10000 6000- 10000 5. Kameralar orasidagi masofa, mm. 230 230 220 220 210 210 6. Yigirish kamerasining aylanishlar chastotasi, min -1 40000- 130000 40000- 150000 40000 110000 150000 31000- 100000 25000- 12000 0 16 1.1-jadval davomi 7. Ipning chiqish tezligi, m/min 230,0 300,0 170-200 255 150-170 180 8. Cho’zish miqdori 20-450 20-450 11-350 35-300 11-350 40-350 9. Pishitilganlik, bur/m 250-1600 250-1600 200- 1700 200- 1700 200- 1700 200- 1700 10. Bobina o’lchamlari, mm TSil-320 Kon-280 TSil-320 Kon-270 320x15 0 300x150 300x15 0 TSil- 300 Kon- 280 11. Mashinadagi kameralar soni, dona 360 480 192-320 320 330 416 Urchuqsiz usullarda ip yigirishning imkoniyatlari oshib borgan sari yaratilgan mashinalarni tasniflashga ehtiyoj yuzaga keldi. Shunday tasniflardan biriga ko’ra, mashinalarni yigirilishi mumkin bo’lgan tolalar uzunligiga qarab uch turga bo’lingan: kalta, o’rtacha va uzun tolalarni yigiradigan mashinalar. Mashinalarni tolalarni turiga qarab moslashtirish, yigirish imkoniyatiga qarab tolalarni modifikatsiyalarini ishlab chiqarish urchuqsiz usullarni joriy etish ko’lamini kengaytirishga imkon bermoqda. So’nggi yillarda mashinalarni turli xususiyatli va uzunliklardagi tolalarni yigirishga moslashtirilmoqda. Bunda mashinani o’zini emas, ko’proq yigirish qurilmalarini, ularning elementlarini takomillashtirishga ko’proq e’tibor qaratilmoqda. Zamonaviy pnevmomexanik yigirish mashinasi murakkab komplekslar yig’indisidan iborat. Uning qismlari va mexanizmlarini bitta tasvirda ifodalash qiyin. So’ngi yillarda yaratilgan mashinalarda esa shunday mexanizm va qurilmalar soni yanda ko’payishi bilan bir qatorda o’ziga xos. 17 Mashinalar qanchalik zamonaviy moddellari yaratilsada ularning ishlash tartibi bir hilda bo’ladi. Pnevmomexanik yigirish mashinalari imkoniyatlarini o’rganish uchun dastlab ularning tuzulishi bilan tanishib chiqamiz. Quyidagi 1.1-rasmda pnevmomexanik yigirish mashinasining umumiy tuzulishi keltirilgan. 1.1-rasm.Pnevmomexanik yigirish mashinasining texnologik sxemasi 1- ta’minlanuvchi pilta, 2 – zichlagich, 3 - ta’minlovchi stolcha 4 - ta’minlovchit silindr, 5 – diskretlovchi baraban 6- konfuzor (tranportirovka kanali), 7 – yigirish kamerasi, 8 – ip sifatini nazorat qiluvchi datchik, 9 – tortuvchi vallar 10 – ip uzilishini nazorat qiluvchi datchik, 11 – ip taxlagich 12 - o’rovchival, 13- bobina[2]. Pnevmomexanik ip yigirish mashinalari bir necha turlari mavjud bo’lib,turli firmalar tomonidan ishlab chiqarilgan markalarda ham asosiy ishchi qismi va mexanizmlari deyarli bir hildir.Quyida biz turli firmalarning yangi modeldagi pnevmomexanik ip yigirish mashinalari texnologik imkoniyatlari bilan tanishib chiqamiz. «RIETER» firmasining R-66 rusumli pnevmomexanik ip yigirish jihozi 18 Pnevmomexanik ip yigirish mashinalari bir necha turlari mavjud bo’lib ulardan to’qimachilik korxonalarida keng foydalanilmoqda. Asosan o’rta chiziqli zichlikdagi iplar ishlab chiqarish nazarda tutilgan bo’lsadi ushbu R-66 yigirish mashinasi kichik chiziqli zichlikdagi, ya'ni 10 teksgacha ip yigirish imkoniga ega. Yana mashina unumdorligi oshirish bilan birga, mahsulot sifatiga xam e'tibor berilmoqda. «RIETER» firmasining R-36 rusumli pnevmomexanik ip yigirish jihozi Tabiiy xom-ashyo paxta tolasini tozalashda havo oqimi yordamida chiqindilarni ajratishdan ko’p foydalanilmoqda. Ifloslik miqdori yaxshilanishi muofaqiyat bilan ish yuritishdadir. Fabrikalarda R36 mashinasi eng yaxshi konstruksiyadagi tabiiy tolalardan maksimum ifloslikni ajratishni eng maqbul variantlari tanlanib S 36 yigirish qurulmasidan foydalanish yigirilgan ip qiymatiga ta’sir ko’rsatishi isbotlangan. Misol uchun R 36 mashinasi N e -16 ip tarkibidan mukammal darajada 1% gacha ifloslikni ajratadi. Quyidagi 1.2-rasmda R 36 mashinasiga taminlangan pilta va mashinadan ajrab chiqgan tolali chiqindilar ko’rsatilgan. Bunda kiruvchi maxsulot qanchalik tozalanish darajasini va ajrab chiqgan chiqindilarni korishimiz mumkin. 1.2-rasm. Pilta tarkibi. Ajralgan ifloslik. 19 Rieter firmasining to’liq avtomatlashtirilgan R 60 dastgoxi,bitta mashinada 540 tagacha urchuqni o’z ichiga oladi hamda mashina alohida mustaqil ishlaydigan qisimlarini qo’shish mumkin. Mashina to’rtta yuqori tezlikka ega bo’lgan robotlar bilan ta’minlanishi hamda Amsler Texing integratsiyalangan slub qurulmasini o’rnatish mumkun bu narsalar quyidagilarni amalga oshirishni imkonini berishi ta’kidlangan: effektivlik va sifat oshishi, Twistunit dan foydalanish naychaning mavjudligi, kanal kiritish hamda buram to’xtatilish – o’zgartirishlar talab etilmasdan katta hajimdagi sozlashlarni amalga oshirish mumkin. Mashinaning maksimal tezligi 170,000 rpm[3]. Urchuqsiz ip yigirish mashinalarining unumdorligini oshirish borasida olib borilgan ilmiy amaliy tadqiqotlar natijasiga ko’ra Oerlikon Schlafhorst firmasi tomonidan Autocoro 8 rusumli yangi yigirish mashinasi yaratildi. Bu mashinaning pishitish rotorining tezligini minutiga 200000 martaga yetkazildi. Tezlikning oshirish uchun rotor diametrini kichraytirildi (ya’ni, 23mm gacha)bu chiziqli zichligi 10-147 teksgacha bo’lgan iplarni yigirish imkoniyatini beradi. Ma’lumki chiziqli zichligi 10-18.5 teksli iplarni asosan halqali usulda yigirilar edi, yangi rusumdagi Autocoro 8 mashinalarini yaratilishi yuqorida qayt etilgan chiziqli zichlikdagi iplarni yigirish yangi mashinalarda ishlab chiqarish imkoniyatlari yaratildi. Bu o’z navbatida ip ishlab chiqarish unumdorligini keskin ko’tarilishiga, texnologik jarayonlarni qisqarishiga olib keladi[4]. Shuningdek dunyoning rivojlangan mamlakatlarida faoliyat ko’rsatayotgan firmalar tomonidan ( Italiyaning Savio S.p.A kompaniyasi o’zining Flexi Rotor S3000 mashinasini taqdim etdi, qaysiki Suessen SC-S SpinBox dan foydalanadi.) turli rusumdagi urchuqsiz yigirish mashinalari yaratildi va ishlab chiqarishga keng joriy etildi. Yangi rusumdagi urchuqsiz yigirish mashinalarining asosan yigirish qurulmalarining tezligini minutiga 150000-200000 martagacha yetkazilib, mashinalar kompyuter bilan jihozlangan. Ush bu mashinalar kompyuter orqali boshqarishga moslashgan bo’lib ulardagi jarayonlar avtomatik ravishda 20 boshqariladi. Turli firmalar tomonidan ishlab chiqarilgan so’ngi rusimlardagi urchuqsiz ip yigirish mashinalarining texnologik ko’rsatkichlarini quyidagi 1.2-jadvalda keltirilgan. 1.2-jadval Ishlab chiqaruvchilarni solishtirish jadvali Rieter R60 Schlafhorstning Autocoro 8 Savio Flexi Rotor S3000 Tola uzunligi 60 mm gacha 60 mm gacha 60 mm gacha Rotorlar soni 540 480 360 Ip nomeri (Ne) 3-60 4-60 4-60 Rotor tezlik (min -1 ) 170000 200000 150000 Ipni chiqish tezligi (m/min) 350 300 250 Jihatlari VARIOspin ikki lotni birdaniga bitta mashinada ishlab chiqarish Sinle drives, besh lotni birdaniga bitta mashinada ishlab chiqarish Twin disc, ikki lotni birdaniga bitta mashinada ishlab chiqarish Yangi rivojlanish davrida turli xil yigirish mashinalari ixtiro qilinmoqda. Rieter ikki tomonlama yigirish hamda ta’minlovchi silindirlarni pastki qismida joylashtirilgan. Ikkinchi farqi uning 4/4 cho’zish tizimidan o’tib mashinaning yuqori qismida o’ralishidir. Qo’shimcha qilib mashinaning ikki tomoni alohida ishlashi ancha qayishqoqlikni ta’minlaydi.120 urchuqga ega mashina ikki tarafda to’rtta robot bilan jixozlanishi hamda markaziy boshqaruvga bog’lanish mumkin. 21 Mashina jihatlari:Piltalash, yigirish va o’rash jarayonlari integratsiyalashgan, yuqori tezlik:450~500 m/min,nomer o’zgarishi:15~60. Yigirish usullari va ularning oddiy sxemalari l-Halqali; 2-Pnevmomexanik; 3-Friktsion; 4-Aero; 5-Elimlab. 6-Ipga tola o’rab 7- Tolaga ip o’rab 8- Soxta pishitib 9-Qo’shaloq 1.3-rasm.Yigirish usullari Yuqoridagi ip yidirish usullari sxemalari keltirilib tasniflanadi.Ikkinchi sxemadagi uzatuvchi valik (A) dan chiqayotgan mahsulot tolalarning diskret oqimi shaklida, 22 ya’ni uzluksiz mahsulotning ayrim tolalarga ajratilgan oqimi sifatida konfuzorga yo’naltiriladi. Unda tolalar ozroq bo’lsada to’g’rilanadi, chunki konfuzordagi havoning tezligi toraygan qismiga qarab ortib boradi. Tolalar oqimi pishituvchi organ sirtida halqasimon yoki disksimon yohud konussimon mahsulot ko’rinishida shakllanadi. Undan esa ip uchi hosil qilinib, u tortila boshlansa, unga tolalarning yangi-yangi diskret oqimi kelib qo’shilaveradi. Natijada tolalarning diskret oqimidan uzluksiz mahsulot ip shakllanadi. Tolalarni bir-biriga ilashtirish pishitish organining katta tezlikda aylanishi evaziga sodir bo’ladi. Bunda uchala qurilma kamerali, rotorli va kondensorli pnevmomexanik yigirish mashinalari nazarda tutilgan. Halqasimon tolali piltachadan ikki qatlamli ip olinib o’ziga xos struktura hosil qilinishini va bu kamchilikning oldini olish maqsadida 3-usul, ya’ni friktsion yigirish tavsiya etilgan. Unga ko’ra diskret tolalar oqimi ikkita bir tomonga aylanuvchan perforatsiyalangan valiklar sirtiga so’ruvchi havo ta’sirida yopishadi. Tez aylanuvchan valiklar tolalarni burab bir-biriga ilashtiradi. Unda ipning bir uchi tutilib tortilsa, ip shakllanadi. Bu yerda ipning uchi konussimon bo’lib, tolalarning bir-biriga jipslashuvi ko’p jihatdan havoning kuchiga bog’liq. Agar ip uzilsa, uzuq uchi konussimon shaklda bo’ladi, ya’ni ip strukturasini konus shaklida joylashgan tolalar tashkil etadi. 4-usul aerodinamik usulda mahsulotni ingichkalashtirish oddiy usulda, pishitish organi zonasiga tolalarni yetkazish esa turli usullarda amalga oshiriladi. Ipning uchi yigirish zonasining ichki sirtida ikki xil usulda shakllanadi. Sirtning aylanma harakati natijasida sirt yuzasida to’plangan tolalar qatlami buralib, ip uchiga ilashadi va tortilib o’rab olinadi. Ba’zida ip uchining shakllanishi girdob bo’ylab harakatlanayotgan havoning ta’sirida amalga oshiriladi. Bu usulda asosan yo’g’on iplar ishlab chiqariladi. Yigirishning yelimlab ip olish 5-usulida girdob hisobiga emas, balki tola va yelim o’rtasidagi adgeziya kuchlari evaziga sodir bo’ladi. Bu usulda olingan ipda tolalar uzatilayotgan tutamda joylashgandek saqlanib qoladi. Yelimlab olingan ip ko’pincha to’rli matolar «ko’zlari»ni burab pishitilgan iplar orasiga qo’yib hosil qilishda 23 ishlatiladi. Maxsus yelimni erituvchi, yuvuvchi moddalar qo’llanilib yelimlangan ip tolalarga aylantiriladi va matoni pardozlashda chiqarib tashlanadi. Tolalar bilan iplarni aralashtirib yigirish ikki xil usulda amalga oshirilishi sxemada ko’rsatilgan. 6-usulda ipga tolalar o’rab yigirish usuli ko’rsatilgan bo’lib, ikkita komponent qo’shilgandan keyin pishitish jarayonida tolalar ip sirtiga o’raladi. Mazkur usul bo’yicha kondensorli (chirmoviqli) yigirish usuli keng tarqalgan. Bundan tashqari halqali yigirish usulida ham yuqorida ta’kidlanganidek ikki komponentli (uzluksiz mono ip va tolalar) ip yigirish mumkin. 7-usulda uzatilayotgan ikkita komponentning biri naychada o’ralgan yakka ip bo’lib, ikkinchi komponent hozirgina ingichkalashtirilgan tolalar tutamidan iborat. Tolalar sirtini naychadan ajralayotgan ip o’rab siqib oladi. Tolalar tutami haqiqiy buramlar olmaydi, ya’ni burab pishitilmaydi. 8-usul o’zi pishiluvchan yigirish (soxta pishitish) usuli bo’lib, bitta yoki ikkita tolalar strengasi bir qismi bir yo’nalishda, ikkinchi qismi boshqa yo’nalishda buraladi. Natijada ip ikki xil yo’nalishda pishitilgan ip ko’rinishiga ega bo’ladi. 9-usul esa qo’shaloq ip olish usuli bo’lib, ingichkalashtirilgan ikkita tutam bir- biriga qo’shilib, bitta pishituvchi organga yo’naltiriladi. Bu usulning o’ziga xos tomoni shundan iboratki, ikkita pishitilmagan tolalar tutamidan bitta ip shakllanadi. So’ngi paytlarda yigirishning elektrostatik va gidrodinamik, ya’ni elektr maydoni kuchlari hamda suyuqlikning ta’sir kuchidan ip uchini burab pishitishda foydalanilmoqda[5]. Yigirish usullari xususiyatlariga qarab ipning sifat ko’rsatkichlari turlicha bo’ladi . Shuning uchun ham sifati jihatdan eng yaxshi hisoblangan halqali, undan keyingi o’rinda pnevmomexanik yigirish usullari keng tarqalgandir. 24 1.2. Ip yigirishning urchuqsiz usullari tasnifi Tolalardan ip yigirishda texnologik jarayonlar tolalari parallel joylashgan piltacha-michka hosil qilish va uni eshib ipga aylantirish hamda uni biron shaklda o’rab olish bilan yakunlanadi. Aynan ushbu jarayonlarni bajarish tartibi, ularni ketma ketligi ip yigirish usullarini takomillashtirish omili va muammolari bo’lib qolmoqda. Hozirgi kunda tolalardan ip yigirishning bir nechta usullari mavjud bo’lib, urchuqsiz yigirish usulini o’zi ham bir qator usullarni o’z ichiga oladi. Urchuqsiz yigirish usullari: Uyurma havoli(vintli mexanik eshish PAM- 150,ko’ndalang doirali PF-1), Pnevmomexanik (ko’ndalang aylanma BD- 200,bo’ylama o’qli DREF,ko’ndalang doirali PR-150), Elektropnevmomexanik (bo’ylama o’qli,elektrospin). Usulning mohiyatini belgilovchi muhim jihati pishitilayotganda ipni uchi ochiq bo’ladi, ya’ni uzluksizlik boshqacha ko’rinish oladi. (1.4-rasm). Yüklə 1,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|