Namiq abbasov məDƏNİYYƏt siyasəTİ VƏ MƏNƏVİ DƏYƏRLƏR
Yüklə 3,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
________Milli Kitabxana________ 427
kompleksinin mənimsənilməsinə ardıcıl, məqsədyönlü və tam münasibət göstərir. Artıq bu gün müasir insanın mədəni irsə münasibətinin təkmilləşdirilməsi mədəni sərvətlərin həm şüurlu surətdə, həm də kortəbii mənimsənilməsinin mahiyyət və xüsusiyyətlərinin dərk edilməsilə bağlıdır. Kortəbii mədəni varislik bir sıra neqativ nəticələrə səbəb olur. Bu baxımdan o, keçmişdə çoxcəhətli əlaqələrin pozulmasına, bəzən isə bir sıra mədəni hadisələr haqqında biliyin tam itməsinə şərait yaradır. Digər tərəfdən keçimşin mənəvi potensialı ilə kortəbii, özbaşına ünsiyyət insanlarda mədəni irsə münasibətdə fetişizm ruhu yaradır. Deməli, mədəniyyətin bu və ya digər hadisəsinin həqiqi dəyə- rindən asılı olmayaraq, o sitayiş və şöhrətpərəstlik əşyasına dönür. Mədəni sərvətləri qorumaq, onu bərpa etmək sahəsində mütərəqqi qüvvələrin birgə fəaliyyəti, beynəlxalq mədəni mübadilə onu göstərir ki, mədəni varislik insanların tarixi və etnik məhdudluqdan tədricən azad olmasına imkan verir. Dövlət siyasətində mədəni və mənəvi dəyərlərin kulturoloji mahiyyəti, mədəniyyətlərarası kommunikasiyalar və mədəni ünsiyyət ön planda durur, siyasi mədəniyyət inkişaf etdirilir. Azərbaycanın dövlət konsepsiyasında mədəni və mənəvi irsin qorunması zəruri məsələ kimi qoyulur və həll edilir. Burada önəmli olan vətənpərvərlik bir tərəfdən müəyyən tarixi-mədəni mühitdə doğma torpağa, sənətə və sənətkarlara, dilə, ənənələrə münasi- bətdir, digər tərəfdən isə o, estetik-siyasi məzmuna malikdir. Azərbaycanın mədəniyyət siyasətində mədəni və mənəvi irsin qorunması vətənpərvərlik sayılır. Elə buna görə də estetik şüur insanın və vətənin vəhdətini, onun gözəlliyini çoxdan təsbit edərək, onu vətənpərvərlik tələbində ifadə etmişdir. Bu mürəkkəb, zəngin, tarixən dəyişkən sosial-estetik və əxlaqi-psixoloji haldır. Özünün obyektiv sosial məzmununa görə vətənpərvərlik praktik olaraq, müəyyən vətənlər çərçivəsində insanların ünsiyyətinə, yekdilliyinə, birliyinə kömək etməlidir. Öz fərdi-psixoloji mexanizminə görə o, dərin intim törəmədir, vətənin, mədəniyyətin taleyinə insanın şərik olması, onun vətənlə birləşməsi hissi və duyğusudur. Bu, daha aydın sübut edir ki, bir tərəfdən fərdlər ________Milli Kitabxana________ 428
konkret tarixi sosial-mədəni mühiti mənimsəyir, onunla qovuşur, digər tərəfdən bu mühitin özü konkret fərdlərin ünsiyyətinin nəticəsidir. İstiqlaliyyətimizin yenidən bərpasından sonrakı dövrdə belə bir gerçəklik bir daha təsdiqləndi ki, milli mədəniyyət, həm özünəməxsus ünsürləri, xüsusiyyəti mühafizə etmək və həm də müəyyən bir dinamizm içində dəyişmək surətilə varlığını qoruya bilir. Güclü bir mədəniyyətin həqiqi keyfiyyəti əsl xüsusiyyətini qətiyyətlə qoruyaraq dəyişə bilməsidir; milli xüsusiyyətidən böyük güzəştlərə getmədən yeni şərtlərə uyğunlaşma qabiliyyətini göstərə bilməsidir. Mədəniyyətün dinamik mahiyyəti və keyfiyyəti bu şəkildə anlaşılmalıdır. Belə olduqda milli mədəniyyət siyasətinin dəyişən
şərtlərə uyğunlaşmaq məcburiyyəti daimi
olacaqdır. Əsas
xüsusiyyətini və Azərbaycanın milli hədəflərilə olan bağlılığını mühafizə edə bilməsi üçün isə (bir demokratiyada zəruri olan iqtidar dəyişmələrindən mütəəssir olmayacaq formada) müntəzəm bir tətbiqat şansına sahib olması zəruridir. Keçən illərdə iqtidarların, mədəniyyətin müxtəlif ünsürləri etibarilə tətbiq etdikləri dəyişik siyasətlər Azərbaycana sadəcə zaman itkisi bahasına başa gəlməmiş, eləcə də gənclərin (milli varlığımız baxımından milli, dini, ruhi-mənəvi və mədəni dəyərlərə səmimiyyət və sədaqətlə bağlı olan vətəndaş olaraq yetişdirmələrinin həyati zərurətə çevrildiyi dövrlərdə) milli xarakterimiz baxımından tərəddüdlər içinə düşmələrinə səbəb olmuşdur. Bu mənada, keçid dövrünün böhranlı vəziyyətlərinə yenidən sürüklənməmək üçün, milli hədəflər baxımından aparılacaq milli mədəniyyət siyasətinin siyasi iqtidar
dəyişikliklərindən təsirlənməyəcək formada müntəzəm olaraq varlığını mühafizə etməsi və həyata keçirilmə qabiliyyətini qoruması şərtdir. Mədəniyyət siyasətinin mühüm ideoloji vəzifəsi – Azərbaycan dövlətinin mütərəqqi inkişafı və onun gələcəyinin proqnozlaşdırılması üçün yeni imkanların yaradılması ilə bağlıdır. Bu vəzifələrin elmi cəhətdən əsaslı şəkildə həyata keçirilməsi üçün yeni mədəniyyət siyasəti kulturoloji elmlər əsasında formalaşdırılılmalıdır. Bunları nəzərə alaraq, milli maraqlarımıza
________Milli Kitabxana________ 429
cavab verən dövlət mədəniyyət siyasəti elmin, təhsilin, incəsənətin, idarəetmənin, uğurlu daxili və xarici siyasətin tərəqqisi naminə, “yuxarıdan” (dövlət qurumları) və “aşağıdan” (professional qeyri-hökumət təşkilatları, alimlərin tədqiqatları) gələn yeniliklərin həyata keçirilməsi üçün əlverişli şərait yaratmalıdır. Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət siyasəti intellektual, mənəvi, bədii mədəniyyətlə yanaşı, şəxsiyyət, ailə və cəmiyyət mədəniyyəti, tibb və ekologiya, məişət və ünsiyyət, siyasət və istehsalat, insan hüquqları və mədəniyyət hüquqları, sülh mədəniyyəti, gender mədəniyyəti, demokratiya və vətəndaş cəmiyyəti mədəniyyəti, istehlak və ictimai münasibətlər, mədəni münaqişələrin aradan qaldırılması mədəniyyətinin inkişafı problemlərini daima diqqət mərkəzində saxlamalıdır. Mədəniyyət siyasətinin həyata keçirilməsini təmin edən mədəni inkişafın idarəolunması isə üç əsas problemlə bağlıdır: sosial-mədəni inkişafın srateji istiqamətlərinin müəyyən edilməsi və dövlət prioritetlərinin təsdiq olunması; ruhi-mənəvi, intellektual və maddi mədəniyyətin müxtəlif sahələri üçün mütəxəssislərin hazırlanması və tərbiyəsi, onların həyat və fəaliyyətləri üçün maddi-texniki və sosial şəraitin yaradılması; sosial-mədəni, o cümlədən, iqtisadi tərəqqinin təmin edilməsi məqsədi ilə, mövcud mütəxəssislərin və onların fəaliyyətinin nəticələrinin effektivli istifadə olunması. Demokratik ölkələrdə olduğu kimi, Azərbaycanda da mütərəqqi sosial-mədəni siyasətin başlica prioritetləri – qanunun aliliyi və
qanunların icra mədəniyyətini təmin edən hüquqi mədəniyyət, peşəkarlıq və idarəetmə etikasını özündə birləşdirən idarəetmə mədəniyyəti, milli-mədəni və bəşəri dəyərləri əhatə edən etik mədəniyyət, elm və yüksək texnologiyalar, təhsil, maarif və informasiyanin inkişafına yönəlmiş intellektual mədəniyyətlə bağlıdır. Lakin əksər səviyyələrdə mədəniyyətə müsbət münasibət bəslənildiyini sübut edən faktlarla yanaşı, onu da qeyd edək ki, mədəniyyət rəsmi olaraq islahatlar siyahısına daxil edilməmişdir; bu da o deməkdir ki, mədəniyyət sferasının dövlət səviyyəsində
Yüklə 3,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|