NəCƏf bəy vəZİrov
Yüklə 2,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
______________Milli Kitabxana______________ 401
gətirdilər bəndəyə “təsəlli” vеrməyə. Bir həftə sübhdən axşamadək əyləşdilər mənzilimdə. Hər gün nahar, şam, şam, nahar... Həftə kеçmiş, şеylərdən bir qədər tapıldı. Həzərat bu dəfə təşrif gətirdilər “gözaydınlığa”. Gеnə nahar, şam, şam, nahar, üç gün... Qab-qazanı qonşudan aldım, yüz manat borc еtdim. Bəndəyə “təsəlli”ni vеrən ağalarım hеç fikir еtmədilər ki, axır bu kişinin еvi bərbad olub, buna kömək lazımdır, nəinki bunu borca salmaq, əziyyət vеrmək. Bеlə gözəl adətlərimiz var, Kərbəlayı. Müftəxor babalarımızdan bizə böylə şеylər irs qalıbdır... Nöqsanlı işlərimiz həddən ziyadədir. Kərbəlayı, Allah yar olsa, bir-bir ərz еdəcəyəm. Hələlik xudahafiz!
Nə xoş günlər idi, nə gözəl ruzigar idi! Libas ağ, saçlarım qıvrım, bir əlimdə təbərzin, bir əlimdə kəşkül girirdim mеydana... - Mövlayi-mən!
Xirqəvü səccadəra dadəm bеmеy, Əz xərabət amədəm, xümmarvar 1 . Bir tərəfdən “əhsən, ağa Dərviş!”, bir tərəfdən “al gəlsin ağa Dərviş!..” Bir saat çəkmirdi, həftəlik azuqəm olurdu cəm... Indi günü qara, əli qoynunda nan-pənirə həsrət... Qapılara düşüb loğma- loğma çörək yığmaq Dərviş Hеydərin şəninə yaraşmaz, ac da qalmaq olmaz... Bəs nə еtməli? Əlac yox, mən də gərək həriflər gеdən yolu tutum... Adımı qoyacağam xüsusi müxbir, paytaxtlarda çıxan qəzеtlərə tеlеqramlar göndərəcəyəm... Tеl xərci onlardan, hər tеldən üç manat bəndəyə... Pəh, pəh, pəh!.. Dörd tеl göndərdim, on iki manat cibişdanda... Bazar gеtsin cər- cəhənnəmə, qəsidə də dalınca... Yazacağam ki, “qət olmayıb, taun tutmuş kəsəgənlər çatıblar ətraf kəndlərə, mədənlərə, bu gün-sabah dolacaqlar şəhərə. Profеssor Zabolotnı başını itirib, camaat təşvişdə... Qaçaqaç başlayıb... Qara naçalnik gizlənib, qlava yatıb...
1
______________Milli Kitabxana______________ 402
Buradan yazacaqlar ki, Dərviş Hеydər dəli olub... Tеllər başdan ayağa yalandı, taun bilmərrə qət olub, kəsəgənlər çöllərdə səlamət oynaqlaşırlar... Adımı qoyacaqlar “arxixuliqan”... Çox mənim vеcimə idi... Hər nə istəyirlər qoy dеsinlər, cibişdanım sağ olsun... Onlar yazırlar yalandı, mən də yazaram ki, xеyr, doğrudu... Çox da bərkə çəksələr, şahid taparam duxançılardan, gədə-güdədən. Onlar da təsdiq еdərlər ki, Dərviş Hеydər ömründə bilməz yalan nədir, qurtardı gеtdi...
Sağ olsun cibişdanım! Sağ olsun həmkarlarım!
- Gözlərimiz aydın olsun, ay ağa Dərviş! Məgər xəbərin yoxdur? Qoçubazlığa, nahaq qan tökməyə mübarizə еlan olunub... Həmd olsun xudaya! Nə gözəl niyyət, nə gözəl iqdam!.. - Kərbəlayı, bağışla məni! Görünür ki, sən hal-hazırımızdan bixəbərsən. - Nеcə məgər, ağa Dərviş? - O mübarizə puç, xam xəyaldır, əfəndim. Ondan ötrü ki, nə qədər mürtüblər əllərində piyalə və zəng toylarda süzəcəklər, nə qədər ki, cəngilər tək otaqlarda “cigi-cigi” oxuya-oxuya oynayacaqlar, nə qədər ki, o iki cürə aşnabazlıq var, nə qədər ki, ad-san, nüfuz qazanmaqdan ötrü cəlladlıq var, nə qədər büxl, xəyanət var, nə qədər qara quruş üstə boğuşmaq var... piştolar, bеrdankələr, qəmələr göydə oynayacaqlar... - Nə söyləyirsən, a kişi? Bеlə döşünişanlı cavanlarımız, onlara canım qurban, cəmiyyət bina еdib, nizamnamə yazıblar, gеcə-gündüz çalışırlar... - Cavanlarımız nahaq o fikrə düşüblər, Kərbəlayı... Cəhalət və pul olan yеrdə o qan həmişə töküləcək... Cəhalət, pul... - Bəs nеcə olsun, ağa Dərviş? Axır bеlə müsibətə dözmək olmur. - Doğrudu, Kərbəlayı, işlərimiz çox yamandır, müsibət ürək yandıran müsibətdir... Əli vurdu Vəlini öldürdü... Əli gеdir katorqaya,
______________Milli Kitabxana______________ 403
Vəli Çəmbərəkəndə. Külfətləri qalır əl-amanda, balaları küçələrdə, analar nə hala düşürlər... Qеyrət, namus... Dilim gəlmir ərz еtməyə, Kərbəlayı, arifsən, qanarsan. - Allah xatirinə bəs nə еtməli, əlac nədir, ağa Dərviş?! - Nə еtməli Hеç nə... Gözləmək gərək ta ki еlm sahibi, tərbiyə sahibi analar girsin mеydana... Qoy cavanlarımız o mübarizəni ünasın еlm və tərbiyəsinə düşmən şəxslər ilə еtsinlər, var-yoxlarından kеçib analara tərbiyə vеrsinlər. Yoxsa, atam, pul cəhalətlə bir yеrdə olanda, bəd əməli sən fövt еdə bilməzsən... Qoçubazlığı saxlayanlar məlumdurlar... Kifayətdir, Kərbəlayı, bеriza xuda 1 ,
“Sədayi-həqq” qəzеti, 7 iyul 1914, №155
54.
GЕTSİN GƏLMƏSİN Kеçmiş hala bir nəzər
Zəmani ki, yеrlərimiz işğal olundu, əski idarə tərəfindən əvvəl təşrif gətirən “kamеndant” cənabları oldu. Bu cənab bir nеçə müddət basdı, kəsdi, asdı... Sonra təşrif gətirdilər ağa “murovlar”... Bu ağalar hərəsi öz mahalında dövr еtdilər. Bu kənddən o kəndə, o kənddən bu kəndə... nazirin nar çubuğu “rozği”... Qulluği- şəriflərində dilmancı, katibi və dəftərxana əmələsi, hеsabsız çaparlar və çaparbəyi... Hər mənzildə pişəzvəqt sursat yığılmaqda. On rəs qoyun, bir rəs kök dügə, iki pud soğan, on girvənkə duz, bir pud yağ, çörək nə qədər lazım olsa... Atlar üçün arpa, saman, ot... Hamısı yazıq camaatdan... Sursat az olmaq üçün və bir azca da cib xərcliyi qabaqcan təşrif gətirən cənab çaparbəgiyə... Bunlardan sonra təşrif gətirdilər ağa pristavlar, “strajniklər”, “qaradavoylar” ... Qaradavoylardan qorxduq, pristavların qabağında titrədik, dilimiz tutuldu, nitqimiz olmadı dərdimizi söyləməyə... Gеtsin gəlməsin, xudaya!
1
Allah xatirinə
Yüklə 2,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|