NəSİman yaqublu
Yüklə 5,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- O zamanlar necə isə Bakıda Türkiyə Konsulluğunun açılma- sına icazə verilmişdi. “Hilaliahmər”ə yardım etmək üçün konsul
- Türk əsgərləri Gəncəyə daxil ol- duqdan sonra Türk ordusu komandanları ilə yaxşı münasibətdə olan arkadaşımız Vəli bəy arxalarınca Gəncəyə göndərildi. Qal
- Nяsiman Yaqublu
- Bismilləh-ir-rəhman-ir-rəhim Səltənət-i Seniyye-i Osmaniyyə ilə Azərbaycan Hükumət-i Cümhuriyyəsi Beynində Münaqid Muhadənət Muahədənaməsi
- (Bu müqavilə ixtisarla çap edilir)
Nяsiman Yaqublu 174 Məhəmməd Əli Rəsuloğlu XATİRƏLƏR alkan müharibəsi başlayan- da Qafqaz müsəlmanlarının arasında böyük bir həyəcan var idi. Balkan müharibəsi münasibəti ilə bir bəyannamə hazırlandı. Bu bəyannamə Oruc Oğullarının mətbəəsində sahiblərin- dən xəbərsiz, arkadaşımız Seyid Hüseynin yardımı və partiyamıza mənsub olan mürət- tiblərin əl birliyi ilə bir gecədə çap edildi. Bu bəyannamənin Qafqaz müsəlmanlarının mərkəzi sayılan Bakıda dağıdılmasını istə- mirdik. Abbas bəy, bu bəyannamələri ala- raq Tiflisə getdi. Orada bunları poçta qtula- rına ataraq bir gün sonra da geri döndü. Bu bəyannamə Qafqaz müsəlmanları arasında böyük bir həyəcan yarat- dığı kimi, Çar polisini də böyük bir təlaşa salmışdı. Bəyannamədə hər cür yardımda olması fikri irəli sürülür və yardım edilməsi istənilirdi. O zamanlar necə isə Bakıda Türkiyə Konsulluğunun açılma- sına icazə verilmişdi. “Hilaliahmər”ə yardım etmək üçün konsul- luq binası önündə məhşəri bir toplantı halında toplanırdı. Bu hə- yəcandan ürkən Çar hökuməti Konsulluğu bağladı. Bəyannamə arkadaşımız Yusif Ziya tərəfindən İstanbula aparıldı. Sabilülirşad məcmuəsi bu bəyannaməni eynilə nəşr edərək Qafqaz müsəlmanlarının Türkiyəyə qarşı göstərdikləri münasibətdən ötrü məmnuniyyətini bəyan edən sətirlər yazdı. Bu bəyannamə dolayısı ilə bir gecə mənim evimdə də axtarış edil- di. Axtarış edən komissar müavini: “İstanbulda olan qardaşın (Rəsul- zadə Məhəmməd Əmin bəyi ittiham edirdi) tərəfindən sənə bir bəyan- namə göndərildiyini və sənin də onu bütün Qafqaza yaydığını bil- dirdilər. Sizdə də bu bəyannamə çıxmadı” – dedi və getdi. B Bakыnыn Qurtuluшu 175 1918-ci ildə Türk ordusu Bakını çevirdi. Türk ordusu qərargahına xəritə, plan və silah yetişdirmək üçün Müsavat Partiyası bütün qüvvə- silə çalışırdı. Hər gün dəniz və quru yolu ilə Türk ordusu qərargahı nəzdində olan arkadaşımız Abbas bəy vasitəsilə şəhərdəki əsgərlərin hərəkəti haqqında Türk ordusu qərargahına müntəzəm məlumatlar ve- rilirdi. Bolşeviklər bu məlumatın sürətlə verilməsinə heyrət edirdilər. Türk ordusunun Bakını xilası Azərbaycanlıları böyük bir qətliam təh- lükəsindən qurtardı. Bu ordu yetişməsəydi, Azərbaycanın bir tərəfində çox geniş ölçüdə qətliamlar olacaqdı. Türk ordusu, Azərbaycana yer- ləşdikdən sonra Azərbaycanlılardan mürəkkəb bir hökumət qurulsa da, yaxşı bir fəaliyyət göstərmək imkanı tapılmadı. Nəhayət Türk ordusu, Türkiyə hökumətinin müttəfiqlərilə etdiyi bir razılaşmaya görə Bakı- dan çəkilməli oldu. Məhəmməd Əmin bəy Türk ordusu komandanları nəzdində, bizi buraxıb getməmələri üçün çox rica və israr etdi və za- bitlərin rütbələrinin bir dərəcə yüksəldiyini və əsgərlərə yüksək maaş verəcəyini söylədisə də, zabitlərin aralarında çıxan ixtilaf nəticəsində çəkilib getmə qərarı möhkəmləndi. Türk əsgərləri Gəncəyə daxil ol- duqdan sonra Türk ordusu komandanları ilə yaxşı münasibətdə olan arkadaşımız Vəli bəy arxalarınca Gəncəyə göndərildi. Qal- maları üçün bir dəfə də xahiş edildi (58, s. 10-11). Milli Azərbaycan “Müsavat” Xalq Partiyası bülleteni, Berlin,1962, sayı 4. Nяsiman Yaqublu 176 M Ü Q A V İ L Ə OSMANLI DÖVLƏTİ İLƏ AZƏRBAYCAN CÜMHURİYYƏTİ ARASINDA İMZALANAN MÜAHƏDƏ Bismilləh-ir-rəhman-ir-rəhim Səltənət-i Seniyye-i Osmaniyyə ilə Azərbaycan Hükumət-i Cümhuriyyəsi Beynində Mün'aqid Muhadənət Mu'ahədənaməsi Bir tərəfdən Hükumət-i Osmaniyyə, digər tərəfdən axirən elan-i istiqlal edən Azərbaycan Hükumət-i Cümhuriyyəsi, siyasi, hüquqi, iqtisadi və fikri sahələrdə məmləkətləri arasında münasibət-i dostanə və həmcivari təsisi xüsusunda ittifaq etdiklərindən muraxxasları olmaq üzərə: Səltənət-i Seniyye-i Osmaniyyə; Ədliyyə Naziri və Şura-ı Dövlət Rəisi Dövlətli Xəlil Bəy-əfəndi həzrətləriylə; Qafqaz cəbhəsi Osmanlı orduları komandanı Ferik Dövlətli Vehib Paşa Həzrətləri; və Azərbaycan Hükumət-i Cümhuriyyəsi: Xariciyyə Naziri Mmməd Həsən Bəy Hacınski həzrətləriylə; Məclis-i Milli Rəisi Rəsulzadə Məmməd Əmin Bəy-əfəndi həzrətlərini təyin etmişlər və müşarün-ileyhim ale'l-usul tənzim olunan rüsxətnamələrini tədqiq və teati etdikdən sonra mevadd-i atiyəyi qərarlaşdırmışlar...” Dördüncü Maddə Hükumət-i Osmaniyyə ikinci və üçüncü maddələr mucibincə sahib olduğu gaqqdan müttəfiqi bulunan hökumətlər ordularını da istifadə etdirə bilir. Bakыnыn Qurtuluшu 177 Beşinci Maddə Hükumət-i Osmaniyyə Azərbaycan Hükumət-i Cümhuriyyəsi daxilində bulunan yollardan nəqliyyat-ı əskəriyyə üçün istifadə edə biləcəkdir. Altıncı Maddə İşbu mu'ahədə-namətəsdiq və təsdiq-namələri bir ay və ya müddət- i kəsirə-i mümkünə zərfində Dərsə'adət'də teati olunacaqdır. Təsdiqən li'l-makal muraxxaslar işbu mu'ahədə-naməni imza və möhürləriylə taxtim etmişdirlər. İşbu mu'ahədə-namə iki nüsxə olaraq Batumda tənzim olunmuşdur. 4 Haziran 1334 Məmməd Həsən Hacınski Xəlil Məmməd Əmin Rəsulzadə Mehmed Vehib (Bu müqavilə ixtisarla çap edilir) Yüklə 5,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|