NəSĠman yaqublu

mübarizə;  2)  Marksizmə  qarşı  mübarizə;  3)  Almaniya  üçün  Rusiyanın  hesabına 
“həyati genişlik” uğrunda mübarizə. 
Hitler  “Mənim  mübarizəm”  kitabının  son  fəsillərində  yazırdı  ki, 
Almaniyaya  lazım  olan  torpaqlar  məhz  Rusiyadadır,  orada  “yəhudi  bolşevizmi” 
Rusiyanı  zəiflətmişdir  və  o,  uçub-dağılmağa  hazırdır.  O,  yazırdı:  “Yəhudilərin 
Rusiyanı  idarə  etməyinə  son  qoyulması  ilə  Rusiyanın  bir  dövlət  kimi  axırı 
olacaqdır”.  (382,  s.743)  Alman  xalqının  və  alman  dövlətinin  başlıca  vəzifəsi 
gücünü toplayıb “yəhudi bolşevizmi”ni məhv etməkdir. Həmin işi isə yalnız özünü 
bu məqsədə həsr etmiş dahi bir şəxs yerinə yetirə bilər. Çevrilişlə bağlı Landsberq 
qalasında beşillik həbs müddətinin doqquz ayını yatıb azad olduqdan sonra Hitler, 
həmin dahi lider rolunda özünü görürdü. 
Qeyd  edək  ki,  Hitler  özünün  ilkin  fəaliyyəti  dövründən  müəyyən 
keyfiyyətləri ilə çoxlarının rəğbətini qazana bilmişdi. Onun yaxın silahdaşlarından 
olan  Rudolf  Qess  göstərirdi  ki,  adamları  nə  isə  məcbur  edib  Hitlerin  təsiri  altına 
salırdı.  Məsələn,  o,  Landsberq  həbsində  Hitlerin  bir  şəxsiyyət  kimi  böyük 
əhəmiyyəti olduğunu dərk etmişdi. 
Alfred Rozenberq isə nyurenberq prosesində danışırdı ki, o, Hitlerin dəmir 
iradəsi, yaradıcı gücü öz intellektual səviyyəsini daima artırması ilə heyrətlənir və 
onu nasist partiyasının yaradıcısı kimi qəbul edirdi. 
İozef  Göbbels  isə  “Mənim  mübarizəm”  kitabını  oxuduqdan  sonra 
soruşmuşdu:  “Kimdir  bu  adam?  Yarımallah!  Xristos  həqiqəti,  yaxud  ancaq 
Müqəddəs  İohan?”  Və  məhz  bundan  sonra  o,  1926-cı  ilin  19  aprelində  öz 
gündəliyində yazmışdı: “Hitler, mən Sizi sevirəm!” (268, s.52) 
“Hitleryuqend”  təşkilatının  sonralar  lideri  olmuş  Baldur  fon  Şirak 
xatırlayırdı ki, ilk dəfə 1925-ci ildə onun səsini eşidib heyrətə gəlmişdi. İnanmışdı 
ki, Almaniyanı məhz Hitler xilas edəcəkdir. 
German  Gerinq  isə  yazırdı  ki,  Hitler  onun  üçün  vicdandır.  O,  Hitlerdə 
“nadir  əlaqə...  məntiqi  fikir  düşüncəsi,  dərin  fəlsəfədə  və  fəaliyyətdə  olan  dəmir 
adam” xarakteri görürdü. (268, s.252) 
Hitler  öz  yüksək  bacarığı  ilə  qısa  bir  zamanda  gənc  Milli-Sosialist  Alman 
Fəhlə  Partiyasının  (1920-ci  ilin  fevralında  Alman  Fəhlə  Partiyası  öz  adını 
dəyişmişdi)  aparıcı  natiqinə  çevrildi.  1920-ci  ilin  fevralın  24-də  isə  o,  özünün 
redaktə  etdiyi,  üzərində  dəfələrlə  işləyib  hazırladığı  Partiya  Proqramını  elan  etdi. 
Hitlerin  mənsub  olduğu  partiyanın  da  sıraları  genişlənirdi.  1919-cu  ilin 
sentyabrında 55-ci adam kimi daxil olduğu partiyanın üzvlərinin sayı 1920-ci ildə 
2000-nə, 1921-ci ildə isə 3300-ə çatdı. 
Qeyd edək ki, Hitlerin və onun başçılıq etdiyi nasist partiyasının nüfuzunun 
getdikcə  artmasında  Versal  müqaviləsinin  Almaniya  tərəfindən  qəbul  edilmiş 
şərtləri  də  az  rol  oynamırdı.  1919-cu  ilin  iyunun  28-də  Fransada  –  Versalda 
Amerika Birləşmiş Ştatları, Böyük Britaniya, İtaliya, Yaponiya və digər dövlətlərin 
imzaladığı  Almaniyanın təslimçiliyi sənədi 1920-ci  ilin  yanvarın 10-da  Almaniya 

---

və dörd müttəfiq dövlət – Böyük Britaniya, Fransa, İtaliya və Yaponiya ratifikasiya 
etdikdən sonra qüvvəyə mindi. (238, s.25) 
Versal müqaviləsinə görə, Almaniya özünün bir sıra ərazisindən və ona aid 
olan  müstəmləkələrdən  məhrum  edilir  və  həmin  yerlər  sonradan  qalib  dövlətlər 
arasında  bölünürdü.  Almaniya  dövlətinə  100  mindən  artıq  quru  qoşunları 
saxlamağa  icazə  verilmirdi.  Mütləq  hərbi  xidmət  ləğv  olunur,  hərbi-dəniz 
donanmasının  böyük  hissəsi  qaliblərə  verilirdi.  Almaniya  müharibə  zamanı 
Antanta ölkələrinin hökümətlərinə və ayrı-ayrı vətəndaşlarına dəyən zərəri ödəmək 
öhdəliyini də üzərinə götürürdü. 
Qeyd edək ki, dəyən zərərin də miqdarı olduqca yüksək idi. Hətta fantastik 
rəqəmlər  –  3,  7,  10  trilyon  qızıl  frank  səslənirdi.  Lakin,  uuznmüddətli 
diskussiyalardan sonra təxmini 325 milyard frank rəqəmi razılaşdırılmağa başlandı. 
Məsələ belə həll olundu: 1921-ci ilin mayın 1-nə qədər Almaniya 20 milyard qızıl 
markanı  pul  formasında,  yaxud  da  natura  halında  ödəməlidir.  Natura  halında 
ödəmələrdə  kömür,  heyvandarlıq,  gəlirlər,  maşınlar,  istehsal  alətləri  və  müxtəlif 
əşyalar, hərəkət əmlakı nəzərdə tutulurdu. (317, s.54) 
Versal  müqaviləsi  şərtlərinə  görə  Şərqi  Prussiya  Almaniyanın  qalan 
hissəsindən  ayrılırdı.  Almaniya  Elzası  və  Lotaringiyanı  Fransaya,  Eypen  və 
Malmedi  vilayətlərini  Belçikaya,  şimali  Şlezvinqanı  Danimarkaya,  Poznan 
vilayətini  isə  Polşaya  verirdi.  (317,  s.25)  Reyn  çayının  sahili  boyu 
silahsızlaşdırılmış  ərazi  sayılırdı.  Müqavilə  əsasında  Almaniyanın  9,6  faiz  əhalisi 
daxil olamqla 12,7 fazi  ərazisini alıb Fransaya, Belçikaya, Danimarkaya, Polşaya, 
Çexoslovakiya  və  Litvaya  verdilər.  Bundan  əlavə  o,  bütün  Şərqi  və  Cənub-qərbi 
Afrikadakı  müstəmləkələrini  itirdi.  Asiyada  Kamerunu  və  Toqonu,  Avstraliyada 
əhalisi 12,3 milyon olan 3 milyon kv m-lik ərazini Böyük Britaniyaya, Fransaya, 
Belçika  və  Yaponiyaya  verdi.  Dansiq  azad  şəhər  oldu  və  bu  dəhlizlə  Polşanın 
dənizə çıxışı təmin edildi. Eyni zamanda, Versalda Millətlər Liqası təsis olundu. 
Göründüyü  kimi,  Versal  müqaviləsi  Almaniyanı  da  çox  ağır  vəziyyətə 
salmışdı. Başda Hitler olmaqla nasistlər Versal  müqaviləsinin şərtləri 1921-ci ilin 
yanvarın  30-da  elan  edildikdən  sonra  fevralın  1-də  Münhenin  “Krone”  sirkində 
etiraz  mitinqi  təşkil  etdilər.  Axşam  saat  8-də  altıminlik  zal  adamlarla  dolmuşdu. 
Hitlerin  “Krone”  sirkindəki  iki  saatlıq  çıxışı  “Gələcək,  yaxud  ölüm”  adlanırdı. 
Hitlerin  çıxışı  çox  böyük  marağa  səbəb  oldu.  Məhz  bu  çıxışdan  sonra  onu  yeni 
lider kimi Münhenin mühafizəkarları və ekstremistləri də etiraf etdilər. 
Amerikanın  Berlindəki  hərbi  attaşesinin  nümayəndəsi  T.Smit  elə  həmin 
illərdə  Hitlerlə  görüşündən  sonra  yazırdı:  “Ağlasığmayan  demaqoqdur.  Mən  bu 
vaxta  kimi  belə  inadkar  və  fanatik  adam  eşitməmişəm...  Hitler  alman  siyasətində 
əhəmiyyətli amildir. O, nə istədiyini bilir”. (317, s.55-56) 
ABŞ-ın  Berlindəki  səfiri  Robbins  1922-ci  il  dekabrın  5-də  Vaşinqtona 
göndərdiyi məktubda yazırdı: “Hitler gənc Avstriya feldfebelidir, müharibə zamanı 
alman  ordusunda  vuruşmuşdur,  indi  isə  faşist  hərəkatına  rəhbərlik  edir. 

---