u n i tak ro rla b , q is m g a ajra tib , csga q ay ta tu sh iris h g a e ris h -
g an .
X o tira n in g ixtiy o riy va ixtiyorsiz turlari ikkita k e t m a -
k et b o s q ic h la rn i t a s h k i l etadi. Ixtiyorsiz x o t i r a n in g t u r -
m u s h d a va fa o liy a td a k a t ta o ‘rin egallashini h a r kim o ‘z
s h a x s iy ta jrib a s id a n b i l a d i , albatta. Ix tiyorsiz x o tir a n in g
m u h i m x u s u siy a tla rid a n biri — m axsus m n e m i k m aqsadsiz,
aqliy, asabiy, iro d a v iy z o lr berishsiz h a y o tiy a h a m iy a tg a
cg a b o l g a n ken g koM am dagi m a 'l u m o t , x a b a r, a x b o r o t,
t a a s s u r o tla rn in g k o 'p c h i l i k qism ini aks ettirishidir. S h u n g a
q a r a m a y , inson fa o li y a ti n i n g turli ja b h a la rid a o ‘z xotirasini
b o s h q a r is h z a ru ra ti t u g kilib qolishi m u m k in .
S h u n d a y s h a r o itd a , h o latlarda, vaziyatlarda, favqulodda
kerakli narsalar ixtiyoriy ravishda esda saqlash, esga tushirish
yoki eslash i m k o n i y a ti n i y aratad ig an x o ti r a n i n g m a z k u r
k a tta a h a m iy a tg a ega e k a n lig i shubhasiz.
Qisqa m uddatli, uzoq muddatU va operativ xotira.
S o ‘nggi pay tlard a s o b i q Ittifoq
va chet el psixologiyasida
x o ti r a t a d q i q o t c h i l a r i n i n g c 'tib o rin i e s d a o lib q o lish n in g
d a s t l a b k i , b o s h l a n g 'i c h d a q i q a l a r i d a v u j u d g a k e la d ig a n
h o l a t l a r , j u m l a d a n , t a s h q i ta a ss u ro t iz l a r in in g m u s t a h -
k a m la n is h ig a c h a b o ‘lg an ja ra y o n la r, h o la tla r m e x a n iz m la r i,
s h u n i n g d e k , u l a r n i n g m u s t a h k a m l a n i s h m u d d a t l a r i o lziga
j a l b q i l ib k e l n i o q d a . M a s a l a n , b i r o r m a t e r i a l ( s h a k li,
m o h i y a t i d a n q a t ’i n a z a r ) x otirada m u s t a h k a m j o y olishi
u c h u n u n in g subyekti tegishli ravishda
q ayta ishlab chiqishi,
z a r u r m ateria lla rin i is h la b chiqish u c h u n m a ’lu m m u d d a t
t a l a b etishi tabiiydir. A n a shu m u d d a t o ra li g 'i d a x o tirad a
q a y t a t i k la n a y o tg a n i z la r Mkonsolidatsiya“ Iash, y a 'n i m u s -
t a h k a m l a s h d e b q a b u l q ilinga n.
M a z k u r j a r a y o n n i i n s o n y a q i n g i n a d a b o 'l i b o ‘tgan
h o d i s a l a r n i a k s s a d o s i d a y k c c h i n m a s i f a t i d a b o s h d a n
k e c h ir a d i va ta k o m i ll a s h ti r a d i . Inson b u n d a y la h za lard a
b e v o s i t a id ro k q i l i n a y o t g a n n a rs a la rn i g o ly o k o ‘rish d a,
eshitishda d av o m c ta y o tg a n d e k tu y u la d i. U s h b u jara y o n kelib
c h i q i s h i j i h a t i d a n b e q a r o r , h a tto o ‘z g a r u v c h a n b o l a d i ,
a m m o u lar tajriba o r t t i r i s h m e x a n iz m la r in in g faoliyatida
248
www.ziyouz.com kutubxonasi