26
olduğundan, bu Prinsip, müvafiq olduğu təqdirdə, kredit riski haqqında Prinsip 4, girov haqqında Prinsip
5, likvidlik riski haqqında Prinsip 7-nin kontekstində nəzərdən keçirilməlidir. Bu Prinsip həmçinin,
müvafiq olduğu təqdirdə, hesablaşma tamlığı haqqında Prinsip 8, əməliyyat riski haqında Prinsip 17 və
digər Prinsiplərin kontekstində nəzərdən keçirilməlidir.
Əsas mülahizə 1: MTM risklərə, hər məhsula, portfelə və xidmət etdiyi bazara müvafiq marja
səviyyələrini müəyyən edən marja sisteminə malik olmalıdır.
Marja metodologiyasının təsviri
6.1.1: Xüsusilə cari və potensial gələcək tələblər baxımından MTM-in marja sisteminin ümumi çərçivəsi
nədən ibarətdir? Əgər MTM marja sistemindən istifadə etmirsə, riskləri aradan qaldırmaq üçün o, hansı
risklərin idarə olunması tədbirindən istifadə edir? Bu tədbirlər ekvivalent nəticələri hansı dərəcədə
çatdırır?
6.1.2: Marja metodologiyası sənədləşdirilibmi?
6.1.3: İştirakçıların fərdi risklərin idarə olunması səylərində istifadəsi üçün nəzərdə tutulan marja
metodologiyası nə dərəcədə təfərrüatlıdır?
Kredit tələbləri
6.1.4: Hər məhsul, portfel və xidmət göstərdiyi bazar baxımından MTM-in kredit tələblərinin
determinantları hansılardır?
6.1.5: MTM-in marja tələbləri risklərə, hər məhsula, portfelə və xidmət etdiyi bazara nə dərəcədə
müvafiqdir?
Əməliyyat komponentləri
6.1.6: MTM iştirakçının mövqeyinin tələb olunan marjasının azlığına səbəb ola bilən uğursuz ödəniş
riskini necə ünvanlayır?
6.1.7: MTM marjaların toplanması və ödənişlər üçün zaman çərçivəsini necə tətbiq edir? Əgər MTM-in
iştirakçıları müxtəlif vaxt zonalarını təmsil edirsə, MTM yerli fond bazarlarındakı fərqlərdən və müvafiq
ödəniş və hesablaşmalar sistemlərindəki əməliyyat saatlarından irəli gələn məsələləri necə həll edir?
Əsas mülahizə 2: Marja sistemi üçün MTM-in etibarlı, zamanında verilən qiymət məlumatları
mənbəyi olmalıdır. MTM-in prosedurları və sağlam qiymətləndirmə modelləri qiymət
məlumatlarını asanlıqla əldə edə bilməli, yaxud etibarlı olmayan halları ünvanlamalıdır.
Qiymət məlumatlarının mənbələri
6.2.1: MTM-in marja modelinin qiymət məlumatlarının mənbələri hansılardır? İlkin marjanı müəyyən
etmək üçün MTM hansı məlumatlardan istifadə edir?
6.2.2: MTM istifadə etdiyi qiymət məlumatlarının, o cümlədən müvafiq olduğu hallarda üçüncü tərəfin
təqdim etdiyi qiymətlərin zamanında və etibarlı olduğunu necə müəyyən edir?
Qiymətlərin hesablanması
6.2.3: Qiymətlər asanlıqla əldə edilə bilən, yaxud etibarlı olmadıqda, marja tələblərini hesablamaq üçün
MTM qiymətləri necə dəyərləndirir?
6.2.4: Qiymətlər asanlıqla əldə edilə bilən, yaxud etibarlı olmadıqda, qiymətlər, yaxud marja tələblərini
27
dəyərləndirmək üçün istifadə olunan modelləri MTM necə təsdiqləyir? MTM qiymətləndirmə prosesinin
müstəqilliyini necə təmin edir?
Əsas mülahizə 3: MTM risk yönümlü ilkin marja modelləri və parametrlərini qəbul etməli və
iştirakçının defoltundan sonrakı son marja toplanması və mövqelərin bağlanması arasındakı
intervalda iştirakçılar qarşısında potensial gələcək tələbləri qarşılamaq üçün yetərli marja
tələblərini müəyyən etməlidir. İlkin marja gələcək tələbin hesablanmış paylanması baxımından
müəyyən edilmiş ən azı 99% birtərəfli inam səviyyəsinə uyğun olmalıdır. Marjanı portfel
səviyyəsində hesablayan MTM üçün bu tələb gələcək tələbin hər portfelə paylanmasına şamil
olunur. Marjanı daha təfərrüatlı səviyyədə, məs, alt-portfel səviyyəsində, yaxud məhsul üzrə
hesablayan MTM üçün tələbə gələcək tələbin müvafiq paylaşdırması üçün riayət olunmalıdır.
Model (a) effektiv hecləşdirmə üçün zaman kəsimlərinin konservativ hesablanması, yaxud MTM
tərəfindən klirinq olunan bu və ya digər məhsul növlərinin likvidasiyasından istifadə etməli (gərgin
bazar şəraiti daxil olmaqla); (b) kredit riskini ölçmək üçün müvafiq məhsula xas risk amillərini və
məhsullar üzrə portfel effektlərini nəzərə alan müvafiq metoda malik olmalı və (c) mümkün və
prudensial
dərəcədə
destabilizasiyaedici,
prosiklik
dəyişikliklərə
olan
ehtiyacları
məhdudlaşdırmalıdır.
İlkin marja modeli
6.3.1: MTM-in ilkin marja modelinin dizaynı necədir? Potensial gələcək tələbləri müəyyən etmək üçün
istifadə olunan metod daxil olmaqla modeli təfərrüatları ilə təsvir edin. İlkin marja modelinin əhatə
olunma səviyyəsi?
6.3.2: Marja modelinin fərziyyələri hansılardır?
6.3.3: MTM marja modelinin əsas parametrləri və inputlarını necə hesablayır (məs, ləğvetmə müddəti və
inam intervalı)?
Likvidasiya və nümunə dövrləri
6.3.4: MTM hər məhsul növünün müvafiq likvidasiya dövrünü necə müəyyən edir? MTM, xüsusi olaraq,
gərgin bazar şəraitində potensial artmış likvidasiya dövlərini necə nəzərə alır? Bu təhlildə hansı amillər
nəzərə alınır (məs, bazar likvidliyi, iştirakçının defoltunun bazarda üstünlük təşkil edən şəraitə təsiri,
mövqe konsentrasiyasının əks təsirləri və MTM-in hecləşdirmə imkanı)?
6.3.5: MTM marja modelində istifadə olunan tarixi məlumatlar üçün müvafiq nümunə müddətini necə
müəyyən edir? Hansı amillər nəzərə alınır (məs, yeni, cari və ötən volatilliklərin əks etdirilməsi, yaxud
böyük tarixi olmayan yeni məhsullar üçün simulyasiya məlumatlarından istifadə)?
6.3.6: MTM ani likvidasiya ilə onun əks qiymət effektləri arasındakı əlaqəni necə nəzərdən keçirir?
Prosiklik və xüsusi əks əlaqə riski
6.3.7: MTM marja metodologiyasındakı prosikliyi necə müəyyən edir? MTM destabilizəedici prosiklik
dəyişikliklərin məhdudlaşdıracaq dərəcədə tətbiqi və prudensial marja tələblərini necə qəbul edir?
6.3.8: MTM xüsusi əks əlaqə riskini necə müəyyən edir və aradan qaldırır?
Əsas mülahizə 4: Cari risklərin artmasını məhdudlaşdırmaq üçün MTM iştirakçı mövqelərini
bazara uyğun ən azı gündəlik tənzimləməli və dəyişkən marjanı toplamalıdır. MTM-in iştirakçılara