Optik tolali lazerlar? Ularning kristallarning xossalariga ta’sirini o’rganish
Mikro- va nanotuzilmalarni tadqiq qilishning optik metodlari
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.1. Mikro- va nanotuzilmalarni tadqiq qilishning optik metodlari Mikro- yoki nanoo‗lchamli tuzilmalar olish murakkab, o‗ta aniqlikda ishlaydigan qurilma va metodlar yordamida amalga oshiriladi. Bunday tuzilmalar haqida fikr yuritilganda insonning ko‗rish chegarasidan tortib, turli murakkab tuzilmali mikroskoplarning sezgirlik qobiliyatlarini e‘tiborga olish lozim. Jumladan, insonning ko‗rish chegarasi 10 -4 metrga teng. Inson ko‗zi bilan 1millimmetrni yoki ignaning ip o‗tkaziladigan teshigigacha bo‗lgan kattalikni ko‗rishi mumkin (2.1-rasm). Lupaning sezgirlik darajasi esa 10 -5 metr ya‘ni, millimetrning o‗ndan bir ulushini tashkil qiladi. Biroq, mikrometr 10 -6 metrga, nanometr esa 10 -9 metrga teng. Ko‗rinadiki, oddiy ko‗z yoki lupa yordamida mikro- yoki nantuzilmalarni o‗rganib bo‗lmaydi. Bunday mayda zarrachalarni ko‗rish uchun maxsus metod va yuqori aniqlikdagi mikroskoplardan foydalaniladi. 43 Oddiy optik mikroskopning sezgirlik darajasi 10 -7 metr, maxsus skaner qiluvchi mikroskopniki 10 -8 – 10 -9 metrni tashkil qiladi. Demak, mikro- yoki nanotuzilmalarni o‗rganishda, diagnostika va tadqiq qilishning optik metodlarni bilish talab etiladi. 2.1-rasm. Inson va mikroskoplarning ko‗rish chegarasi [15]. Hozirgi kunda mikro- va nanotuzilmalar tuzilishi va morfologiyasini o‗rganishning bir necha optik metodlari ishlab chiqilgan. Bu metodlarni qo‗llanilish sohasi hamda metodiga bog‗liq holda quyidagi turlarga bo‗lishimiz mumkin: moddalar diagnostikasi va tadqiq qilishning optik metodlari; elektron va ion nurlar dastasi yordamida diagnostika va lokal taxlil qilish; skaner qiluvchi zondli mikroskop, spektroskop va boshqalar. Bu metodlar yuqori vakuum sharoitida, maxsus mikroskoplarda amalga oshirilib, namunaning geometrik hamda atomar tuzilishi haqida to‗la ma‘lumot olish imkonini beradi. 44 Hozirda, bu soha bo‗yicha asosan ilmiy tadqiqot institutlarigina shug‗ullanadi. Oliygohlarda esa bu sohaning rivojlanishiga kam e‘tibor berilgan. Biroq, bunday qurilma va metodlarni fizik mohiyatini o‗rganish, ularni o‗quv jarayoniga tadbiq etish magistr hamda bakalavrlarni jahon standarti talablari doiroasida ta‘lim olishlaridagi asosiy omillardan biri hisoblanadi. Bu muammolarning hal etilishi magistrant, bakalavr hamda ilmiy tadqiqotchilarning ilmiy salohiyatini rivojlanishida muhim ahamiyatga ega. Bularga bog‗liq holda, mazkur bo‘limda, mikro- va nanotuzilmali yarimo‘tkazgichlar diagnostikasi va ularni tadqiq qilishnig optik metodlari, ularning fizik mohiyati bayon qilinadi. Yüklə 1,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|