O`zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o`rtа mахsus tа’lim vаzirligi

2—ish. Yopishgan qatlam bilan xromatografik analiz qilish. 
Buning uchun maxsus silikagel qoplangan yupqa qatlamdan iborat 
alyuminiy plastinkasini kerakli shaklda qirqib olib, undan boshlang`ich va 
marra chizig`ini belgilab olamiz. Shundan so'ng silikagel qoplangan yurqa 
qatlamdan iborat alyuminiy plistinkadagi boshlang`ich chiziqqa analiz 
qilinayotgan moddadan iborat kapilyar tomchi tomiziladi. Ushbu laboraroriya 
ishi 
quyidagi 9-rasmda tasvirlangan qurilma yordamida amalga oshiriladi. 
So`ng plastinka erituvchilar sistemasi (10 ml dimetilformamid) quyilgan 
shisha vannaga qiya qilib joylashti ladi. Erituvchi plastinka bo'ylab marra 

---

30 
chizig`igacha shimilib borilgandan so`ng plastinka erituvchidan olinadi va ochiq 
havcda quritiladi. Hosil bo"lgan dog`lar belgilanadi va yuqoridagi usullar bilan 
o`lchanadi. Natijalar yuqoridagi formulaga qo`yilib hisoblab chiqiladi. 
Nazorat savollari: 
1.
Xromotografiya deb nimaga aytiladi? 
2.
Xromotografiyalashning qanday turlari bor? 
 
 
 
Laboratoriya ishi:№5 
 
EKSTRAKSIYA 
Ajratilgan vaqt-8soat
Ishdan maqsad: 
Chigit mag`zidan moyni ekstrasiya qilish .
 
Asbob va reaktivlar:
15-20 dona chigit mag`zi, etil spirit yoki benzin, 
oddiy(atmosfera) bosimida haydash qurilmasi.

Identiv o`quv maqsadi: 
1.Talaba ekstraksiya usuli yordamida chigit mag`zidan moyni ajratishni 
o`rganadi va tushunadi. 
 
Nazariy ma’lumotlar
: Moddalarni bir fazadan boshqa fazaga eritvchilar 
yordamida o`tkazish jarayoniga 
ekstraksiya 
deyiladi. Bu moddalar jarayonning 
bir-biriga aralashmay-digan ikki xil suyuqlikdagi eruvchanligini har xil 
bo`lishiga asoslangan 
.
Ikki turdagi ekstraksiya mavjud: 
1.Qattiq moddalar ekstraksiyasi . 
2.Suyuqliklar ekstraksiyasi. 
Agar qattiq modda erituvchi bilan qaytar sovitgichli kolbada qizdirilsa 
so`ngra eritma issiq holda fil’trlansa yoki dekanta-siya qilinsa kerakli modda 
erituvchiga o`tadi. Ammo bir marta ekstraksiya qilish bilan moddani to`liq

---

31 
ajratib bo`lmaydi. Moddani to`la ajratib olish uchun ekstraksiya bir necha marta 
takrorlanishi kerak