O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti a. T. Mardonova pul va banklar

sotilgan tovar 
maxsulot hajmi 
Samaradorlik = --------------------------------- 
kredit qo`yilmalarining 
o`rtacha qoldig’i 
 
Bu ko`rsatkich kredit qo`yilmalar o`rtacha qoldiqining 1 so`miga to`g‘ri 
keladigan sotilgan tovar-maxsulotning hajmini ko`rsatadi. Kreditni jalb qilish 
yordamida ishlab chiqarish sur`atlarining o`sishi, tovarlarni sotish hajmining 
oshishi kreditning samaradorligini belgilab beradi. Korxona kam kredit resurslar 
hisobiga ko`p maxsulot sotuviga erishadigan bo`lsa, kreditning samaradorligi 
shuncha yuqori bo`ladi. 
Binobarin samardorlik kreditning zaruriy tamoyillaridan biri bo‗lib unga rioya 
qilish kreditning boshqa tamoyillarining bajarilishi uchun asos hisoblanadi.Har bir 
korxona va tashkilot uchun kreditdan foydalanishda uning samaradorligiga alohida 
e`tibor berish foydadan xoli emas, chunki samaradorlik kreditning zaruriy 
shartlaridan biri hisob-lanadi. Kreditning samaradorligi ishlab chiqarish va savdo 
hajmiga to`g‘ridan-to`g‘ri bog‘liq. Samaradorlik tamoyilining mavjudligi va unga 
rioya qilish kreditning boshqa tamoyillarining bajarilishi uchun asos hisoblanadi. 
Samaradorlik kreditdan aniq, maqsadli foydalanishni taqozo qiladi. Shunga 
asoslangan holda kreditning samaradorligini sodda qilib quyidagicha ifodalash 
mumkin:

---

88 
4-chizma 
1-rasm Kreditlash tamoyillari 
Kreditning samaradorligini ta'minlash maqsadida g'arb mamla-katlari 
amaliyotida kreditlashning biz uchun yangi qoidasi qo‗lla-niladi. Bu qoida 
kreditlashda «5 «S»lar qoidasi» deb yuritiladi. 
«5 «S» lar qoidasi»ga asosan har bir «S» bo‗yicha korxonaning faoliyati 
tahlil qilib chiqiladi va korxona faoliyati talabga javob bersagina korxonaga kredit 
beriladi. Qoidaga asosan «S» harflari korxonalarning xo‗jalik faoliyatining 
quyidagi jihatlarini ifo-dalaydi. 
Character
– qarz oluvchining haraktyerini baholash, uning avval-gi qarzlari; 
qarzni to‗lay olish qobiliyati hamda bozordagi obro‗si; 
Sapasity –qarz oluvchining boshlagan ishni ohiriga yetkaza olish, tegishli 
daromad olish hamda bank kreditlarini qaytara bi-lish qobiliyati;