[204]
qilishlari va organizm qaysi dorilarni o‗zlashtirishi va aniq anormalliklarni keltirib
chiqarishi mumkinligini ko‗rsatishi mumkin. Faqatgina bir marta tahlil qilish
favqulodda vaziyatlarda yordam berishi mumkin bo‗lgan
shaxsning genetik
polimorfizmlari haqida umumlashtirish kabi qimmatli ma‘lumotlarni beradi.
Farmakogenetik tadqiqotlar natijalarini to‗playdigan eng to‗liq manba PharmGKB
bo‗lib, u shuningdek farmakogenetik test asosida dori-darmonlarni va ularning
dozalash rejimlarini (ayrim dorilar uchun) shaxsiylashtirilgan tanlovi bo‗yicha
tavsiyalar nashr etadi.
2016 yildan buyon Rossiyada Farmakogenetika, farmakokinetika va shaxsiy
terapiya jamiyati (OFPT) mavjud bo‗lib, u faol faoliyat
yuritmoqda Prezident -
tibbiyot fanlari doktori, prof., Rossiya Fanlar akademiyasining muxbir a‘zosi
Dmitriy Alekseevich Sychev. Jamiyat har yili yosh olimlar va shifokorlar uchun
farmakokgenetika va shaxsiy terapiya bo‗yicha Rossiya qishki maktabini tashkil
etadi (2018 yildan beri yiliga bir marta fevralda). "Farmakogenetika va
farmakogenomika" jurnali OFFFT homiyligida nashr etiladi, u RSCIda indeksatsiya
qilinadi (2015 yildan beri, yiliga 2 marotaba nashr etiladi),
ularning sonlari erkin
mavjud.
Rossiya tibbiyot uzluksiz kasb-hunar ta‘limi akademiyasining Klinik
farmakologiya va terapiya kafedrasi 2014 yildan boshlab shifokorlar uchun
"Shaxsiylashtirilgan tibbiyot asoslari bilan klinik farmakogenetik" o‗quv tsiklini
olib
bormoqda
( https://rmapo.ru/sveden/struct/dekanat-terapevt/terapevt/80-
kafedra-klinicheskoy-farmakologii-i-terapii.html ). 2015 yildan buyon Yosh olimlar
maktabi xuddi shu kafedrada ishlaydi - yig‘ilishlar oyiga bir marta o‗tkaziladi.
Farmakogenetika bioetika sohasida munozarali mavzuga aylandi. Aslida, bu nafaqat
tibbiyot uchun, balki butun jamoatchilik uchun yangilikdir
- bu jamiyatga katta
ta‘sir ko‗rsatishi mumkin, chunki u keng tarqalgan va noyob kasalliklarni
davolashning standart usullarini o‗zgartirishni o‗z ichiga oladi. Shu munosabat
bilan, ba‘zi axloqiy muammolar allaqachon paydo bo‗lib, ularning aksariyati,
ta‘kidlash joizki, hal qilinmoqda. Farmakogenetikani joriy etishda paydo bo‗lgan
ushbu turdagi axloqiy masalalarni uch guruhga bo‗lish mumkin. Birinchidan, dori
[205]
vositalarining rivojlanishi aynan qanday o‗zgaradi va testlar barcha bemorlar uchun
mavjud bo‗ladimi. Ikkinchi muammo genetik ma‘lumotni saqlash va ulardan
foydalanishning maxfiyligiga taalluqlidir. Uchinchidan,
bemorlar bunday testlarni
nazorat qila oladimi.
Farmakogenetika - bu yangi terapiya, dori terapiyasini yaxshilaydi va shu
bilan birga nojo‗ya ta‘sirlar ehtimolini sezilarli darajada kamaytiradi. Ammo
o‗tkazilgan testlarning axloqiy muammolari hali ham savol ostida va kelajakda
qattiq siyosat joriy etilishini talab qiladi.
Dostları ilə paylaş: