ƏSMƏR
ƏLIYEVA
likasının gömrük işi ib olaqodar beynəlxalq müqavilələrinin işlənib
hazırlanmasında iştirak edir; xarici dövlətlərin gömrük işinə aid məsələlərlə
məşğul olan gömrük və başqa səlahiyyətli orqanlar ilə, beynəlxalq
təşkilatlarla əməkdaşlıq edirlər;
-
gömrük işi sahəsində elmi-tədqiqat işləri aparır və məsləhətlər
verirlər; dövlət orqanları, müəssisələr, idarələr və təşkilatlar üçün bu sahədə
mütəxəssislərin hazırlanmasını və onların ixtisaslarının artırılmasını həyata
keçirirlər;
-
müəyyən edilmiş qaydada Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə,
Azərbaycan Respublikası Prezidentinə, başqa dövlət orqanlarına, idarə,
müəssisə və təşkilatlara, vətəndaşlara gömrük məsələləri üzrə məlumatlar
verilməsini təmin edirlər;
-
dövlətin vahid maliyyə-təsərrüfat siyasətinin həyata keçirilməsində
iştirak edir, gömrük orqanlarının maddi-texniki bazasım inkişaf etdirir, bu
orqanların işçiləri üçün lazımi əmək və sosial şərait yaradırlar.
Gömrük-tarif
fəaliyyətinin
hüquqi
tənzimlənməsi
sahəsində
qanunvericiliyə daxil olan aktlar içərisində hüquqi qüvvəsinə görə növbəti
yeri «Gömrük tarifi haqqında» AR Qanunu tutur. Həmin qanun Azərbaycan
Respublikasında daxili bazarın xarici bazarla səmərəli əlaqəsini təmin
etməklə xarici ticarətin dövlət tənzimlənməsinin mühüm vasitəsi olan
gömrük tarifinin formalaşdırılması və tətbiqi, həmçinin Azərbaycan
Respublikasının gömrük sərhədindən keçən mallardan rüsum tutulması
qaydalarını müəyyən edir. Burada Gömrük tarifi. Gömrük rüsum dərəcələri
və onların müəyyən edilməsi qaydaları, Gömrük rüsumunun növləri,
mövsümi və xüsusi lüsumlar, malın gömrük dəyəri. Gömrük orqanının
hüquq və vəzifələri. Gömrük dəyərinin müəyyən edilməsi üsulları, malın
mənşə ölkəsinin müəyyən edilməsi, tarif güzəştləri və s. məsələlərə
162
ƏSMƏR ƏLİYEVA
dair mühüm müddoalan tosbit etmişdir. Ilomin Qanuna göro gömrük
tarifinin 3sas məqsədləri aşağıdakılardır;
-
Azərbaycan Respublikası üzrə idxalın əmtəə strukturunu səmə-
rəliləşdirmək;
-
Azərbaycan Respublikası ərazisində malların gətirilməsi və
çıxarılmasının, valyuta gəlirlərinin və xərclərinin əlverişli nisbətini təmin
etmək;
-
valyuta sərvətlərinin Azərbaycan Respublikasının gömrük ərazisinə
gətirilməsi və bu ərazidən çıxarılması üzərində səmərəli nəzarət etmək;
-Azərbaycan Respublikasında malların istehsal və istehlak strukturunda
mütərəqqi dəyişikliklər üçün şərait yaratmaq;
-
Azərbaycan Respublikasının iqtisadiyyatını xarici rəqabətin mənfi
təsirindən qorumaq;
-
Azərbaycan Respublikası iqtisadiyyatının dünya təsərrüfatı ilə
səmərəli inteqrasiyasına şərait yaratmaq.
Beləliklə, hesab edirik ki, AR GM-in və «Gömrük tarifi haqqında» AR
qanununun göstərilən müddəalarını təhlil etməklə respublikamızda
gömrük-tarif fəaliyyətinin dövlət tənzimetməsinin əsas metodları kimi
aşağıdakıları göstərmək olar:
1)
bu sahədə dövlət idarəçiliyini həyata keçirən orqanların nor-
mayaradıcılıq fəaliyyəti. Bu mənada xüsusən də DGK-nı xüsusi olaraq
göstərmək lazımdır. Fəaliyyət göstərdiyi dövrdən başlayaraq bu orqan
gömrük fəaliyyətinin dövlət tənzimetməsi çərçivəsində çoxlu sayda
müxtəlif normativ hüquqi aktlar qəbul etmişdir;
2)
bu sahədə dövlət idarəçiliyini həyata keçirən orqanlar tərəfindən
gömrük-tarif fəaliyyəti ilə bağlı prosedurların tənzimlənməsi.
3)
dövlət orqanları tərəfindən gömrük-tarif fəaliyyəti sahəsində fasiləsiz
nəzarətin həyata keçirilməsi. Qeyd etmək lazımdır ki, bu metod vasitəsilə
gömrük-tarif fəaliyyəti sahəsində ayrı-ayrı subyek-
163
ƏSMƏR
ƏLIYEVA
tlorin hüquqlarının pozulması hallarının qarşısının alınması üzra fbaliyyot
hoyala keçirilir;
4)
dövlət orqanları tərəfindən gömrük-tarif fəaliyyəti sahəsində
müxtəlif məsuliyyət tədbirlərinin, xüsusən də inzibati məsuliyyət
tədbirlərinin tətbiq edilməsi metodu.
Gömndüyü kimi Azərbayean Respublikasında gömrük münasibətlərini
tənzimləyən sistemləşdirilmiş akt, yəni AR GM ilə yanaşı digər qanunlar,
əsasən də «Gömrük tarifi haqqında» AR qanunu da vardır. Bu isə
hüquqtətbiqetmə təerübəsini çətinləşdirməklə gömrük-tarif sahəsində
qanunvericiliyin sistemləşdirilməsinin natamam olduğunu göstərir.
Bu baxımdan hesab edirik ki, Azərbaycan Respublikasında
gömrük-tarif münasibətlərini kompleks şəkildə tənzimləyən AR GM-mn
təkmilləşdirihnəsinə ciddi ehtiyac duyulur.
Qanunvericiliyin sistemləşdirilməsi ilə bağlı C.A.Kərimov göstərir ki,
məeəllələşdirmə təkrarçıhğın, ziddiyyətlərin aradan qaldırılması,
boşhıqlann
doldurulması,
onun
xarakterinin
və
istiqamətinin
müasirləşdirilməsi yolu ilə qanunvericilik materiallarının qaydaya
salınmasıdır. Bu yolla müvafiq ictimai münasibətlərin hüquqi
tənzimlənməsinin tamlığı, sistcmliliyi, bütövlüyü və daxili uyğunluğu
maksimum dərəcədə təmin olunur. Məeəllələşdirmə də qanun
yaradıcılığıdır. Lakin bu və ya digər problemlər üzrə ayrı-ayrı
qanunvericilik aktları yaradan cari qanun yaradıcılığından fərqli olaraq,
məeəllələşdirmə artıq mövcud olan və qüvvədə olan qanunvericiliyin
mühüm hissəsini, bir qayda olaraq, dəyişərək, yeniləşdirərək və ona əlavələr
edərək birləşdirir. Məeəllələşdirmə nəticəsində ictimai münasibətlərin
mühüm sahəsini tənzimləyən qanunvericilik aktlarının böyük bir toplusu
yaradılır'
' Керимов Д.Л. Законодательная техника. Научно-методическое и учебное
пособие. М.: Норма, 2000, с. 84
164
Dostları ilə paylaş: |