SeçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
Yüklə 4 Mb. Pdf görüntüsü
|
verdisi arvadlara, uşaqlara. Ayrıca Bikə xalanın sağlığına içdilər, de-dilər ki, yeməklər qiyamətdir. Sonra Nemət durdu: İçək tamadanm sağlığma, - dedi. Uzun-uzadı nə isə danışdı. Nə danışdığını özü də bilmirdi. Bircə fikrində onu tutmuşdu ki, mümkün qədər təmtəraqlı danışsın. “İnsanlıq, vüsət, zəka, istiqbal, hünər, müzəf-fər...” . Lap qafıyə çıxdı. İstədi “əsər” də əlavə etsin, ancaq qorxdu. Alya: Bəsdir, sən allah, ay Nemət, - dedi, - bu oldu lap kult liçnosti. Murtuz bir balaca keflənmişdi, bu sözlori eşidəndə ayağa sıçradı. Nemət burda çox damşdı, - dedi. - Belə yaxşı-yaxşı, yağlı-yağ-lı sözlər dedi. Mən, əlbəttə, belə-belə sözləri bilmirəm. Belə qırılda-da bilmərəm. İndi neyləyək kulturamız çatmır, - son cümləni deyib Alyaya baxdı. Alya da ona baxdı. Bu mənalı baxışmamn mənası bu idi ki, “kulturanm çatmaması” rişxənd təbiriylə deyilmişdi, təki hammın mədəniyyəti bizimkiycən olaydı. Hə, bir sözlə, hörmətinizə görə sağ olun. Məni çox təriflədiz, bəlkə layiqindən də artıq, - bu yenə eyni priyom idi. - Mən indi bacar-dığımdan xalqıma xidmət eləmişəm. Cəbhənin odunda-alovunda qa-nımızı tökəndə, elə biz sizin kimi çavanların bugünkü fıravan gününü fikirləşmişik ki, siz belə-belə oturasız, kef çəkəsiz, xoşbəxt dolanasız. İndi sizin də borcunuz odur ki, bu yolda qan tökən adamlara lazımi hönnət-izzət göstərəsiniz. Böyüyün böyük yeri var, kiçiyin kiçik, yoxsa ara qarışıb məzhəb itsə, bu, yaxşı nəticə verməz. Alya, o ki qal-dı, sən deyirsən kult liçnosti, deyir, vallah, o liçnostə də canım qurban, onun kultuna da. Murtuzun əqidəsi qəlbinin dəruni guşələrində gizlənir. “Ararat" konyakınm beşinci qədəhindən sonra isə atlamb ordan çıxırdı. Müd-dəaları da çox dəqiq idi... Deyir dəryalarca qan töküb, adam qırıb? Əcəb eləyib. Xalq düş- mənlərini qırıb qurtarmasaydı Hitleri məğlub edə bilərdi? ...Masanın arxasından durdular. Dadaş yenidən pəncərənin qabağına gəldi. Nemət onun yanında durub: - Ora Akademiyanın təzə binasıdır, - deyirdi. - Köhnə binası gö- rünmür. Ora dəyirmandır. O, bankın qabağıdır. Sonra kimsə təklif etdi ki, maqnitofonu qursunlar. Nemət düyməni basdı: Hə, bir şey deyin, - dedi. Bir neçə dəqiqədən, bir neçə səsdən sonra isə: Bir də mən görsəm ki... - dedi və susdu. Qonaqlar vidalaşıb dağılışdılar. Çarpayısında uzanan kimi yuxuya getdi. Bu gün çox yorulmuşdu. Çox da həyəcan keçirmişdi. Qızlar da yatdılar. Bikə xala da. Sürəyya da. Gecənin bir yarısında elə bil kimsə qəfilcə Neməti oyatdı. Gözlərini açdı. Gördü ki, kefliliyi də keçib. Tamam ayıq idi. Ta- mam da oyaq. Yuxusuzluğa alışmış bir adam təcrübəsiylə dərhal başa düşdü ki, təzədən çətin yata. Elə bil kimsə onu oyatmış və beynini fikirlə doldurmuşdu. Yaman da yanğısı vardı. Durub su içdi. Fikirlərini qovmaq istədi. Divara tərəf çevrildi. Əlini xəritəyə çəkdi: Ağcatau, Sasık göl, Ağcal... Amma fıkirlər qayıtdı. Onları dağıtdı. Yenə qayıtdılar. Yenə. Yenə... Dünən səhərdən bəri başında oyanan fıkirlər elə bil yenidən rəsm - keçidə gəlmişdi. Əvvolcə atası haqqında düşünməyə başladı. Diişündü ki, bax, anam deyirdi atanın Samuxda yaman hörməti vardı. Evlər tikmişdi, yol çəkdirmişdi. Sonra düşündü ki, Samux indi Mingəçevir dənizinin di- bindədir. Evləri, yolları, hamısı... Bəs, Samuxda yaşayan adamlar? O adamlar ki, atası onların hörmo-tini qazanmışdı? Horosi biryana dağılıb. Bəlkə atasmın surətini, xatirə-sini, bağışlanmış fotoşəkillor kimi, hərəsi bir tərəfə aparıb. Bəlkə do... Sonra hardansa beynində qafiyəlor dolaşmağa başladı: azsa, pozsa, yazsa... Sonra nədənsə pəncərənin axar-baxarı haqqında düşünməyə baş-ladı: Qız qalasımn topəsi, Akademiyanın təzə binası. Bank, dəyirman. Sonra marşrutlu avtobus haqqında dünənki fıkirlərini xatırladı. Sonra qulaqlarında maqnitofon yazıları canlandı: “Bir do mən görsom ki...” - bu cümlə nəbz kimi beynində döyün-məyə başladı. O biri otaqda saat üç dəfə vurdu və qəfilcə bir an içində Nemət hər şeyi başa düşdü. Fikirləri durulub aydınlaşdı və Nemət hər şeyi birdən anladı. Anladı ki, pəncərənin axar-baxarı nə qədər cazibəli, mənzərəli, gözəl olsa da, o, Nem ət bu görünüşə nifrət edir. Nifrət edir, çünki o, bu mənzərəyə məhkumdur. Ömürlük məhkumdur. Heç bir zaman bu pəncərə, qatar pəncərəsi kimi hərəkətə gəlib dəyişməyəcəkdir. Bu pəncərəni xalça kimi dÖrd mismarla onun həyatma mıxlayıblar. Ömrü boyu o bu pəncərədən baxıb Qız qalasımn təpəsini, Akademiyanm yeni binasını, bankı, dəyirmanı görəcək. Adam öz həyatım qadını atan kimi ata bilmir, insan öz həyatmı axıracan yaşamalıdır. Həyat yükünü axıracan daşımalıdır... Nemət dəhşət içində anladı ki, bir də onun həyatında heç bir vaxt heç bir şey olmayacaqdır. Nə ürkək duyğuların nigaranlığı, nə gözlə-mə, nə aldanış, nə ümid, nə bahar gecəsi son tramvayın pəncərəsində diksinən ulduzlar... O, həyatını, gündə oynadığı rolundan bıqmış bir aktyor kimi, qa-tarlara qoşulub dəyişməz relslərlə gedən parovoz kimi son mənzilə. son pərdəyə, son dayanağa, son sükuta çatdırmalıdır. Son qaranlığa. son səsin susduğu yerə... O qanunların, qadağaların, normaların əsiridir. Onları poza bilməz. Poza bilməz, aza bilməz. Aha, indi tapdı ki, bu qafıyə hardandır. Yazıq, biçarə, zavallı marşrutlu avtobus! Pozsa, azsa, yazsa... Yazılana pozu yoxdur. Bunu bayaq kim dedi? Bayaq yox, dünən. Dadaş dedi, hə, bir də yadımdadır, vaxtilə Bikə xala demişdi. Dünən Karmen də nə isə buna bənzər, bir şey deyirdi, hə, dedi ki. yazılıb, pozulmayacaq. Nə pozulmayacaq? Hə, maqnitofon yazısı... Hə, bir şey deyin... Demək, mən demək istə... Bir dənə söz, bir dənə hərf dəyişə bilməz. Donub qalıb. - Bir də mən görsəm ki... Heç kəs bilmir ki, bir də sən görsən ki... nə edəcəksən? Sabah yenə yığışıb bu yazıya qulaq asacaqlar. Sabah olmasın, biri-si gün olsun. Ya bir həftə sonra. Yenə qulaq asacaqlar. Hamısı - özləri də, qonşuları da, qohumlan da, Mürşüd, Mənzər, Tahirə, Caboş, Alya... Sabah da qulaq asacaqlar. Hə, hə, lap yəqin bil. Biri gün də, o bi-ri gün də. Hər gün Bikə xala təkrar edəcək ki, Alyagilin maqnitofonu iki də-fə böyükdür. Hər gün Karmen rişxənd edəcək ki, Nemət “zadrıpan-nıy” maqnitofon alıb, hər gün Sürəyya ona acıqlanacaq və hər gün də sonda Nemət bir də mon görsəm ki, - deyə kimisə hədələyərək, sözünü yarımçıq qoyub sükut, səssizlik uçurumuna yıxılacaq. Heç kəs də heç bir vaxt bilməyəcək ki, Nemət bir də görsə nə olacaq... Nə olacaq? Heç nə, hədəsiz hədə... Sabah, biri gün o, birisi gün. Ay keçəcək, il keçəcək. Heç nə dəyişməyəcək, ilahi, heç nə, heç bir şey. Iyirmi-otuz il sonra Nemət qocalıb öləcək. Ancaq ölənə qədər həyatında heç bir dəyişiklik olmayacaq. Arvadı. Üç qızı. Eyni qohum-lar. İş yoldaşları, qonşular. Eyni söhbətlər, zarafatlar, qayğılar, təlaş-lar. Eyni məclislər, tostlar... Eyni pəncərə. Eyni avtobus. Eyni yazı... Bir də mən görsəm ki... Yazılana pozu yoxdur. Vəssalam. Qurtardı. Kitab bağlandı. Nöqtə. Nöqtə? Bəlkə vergüllü nöqtə? Daha doğrusu, nöqtəli vergül? Bəl- kə dalı var, izahı var... Bir də mən görsəm ki... Nə görsən, ay yazıq? Nə görmiison? Nə görəcəksən? Görsən nə edəcəksən? Heç nə... Yazılana pozu yoxdur. Yaxşı, bəsdir, yat getsin, Nemət. Sabah tezdon işə gedəcəkson. Yüzə qədər say: yuxuya gedəcoksən. Ya da yum gözlərini, təsovvür elo ki, yolla gedirson, gedirsən, gedirsən bir də görocokson yatdın. Əsas yuxulamaqdır. Adam yuxuda olanda vaxt məfhumu yox olur. Ya-tırsan, yuxu soni hoppadan götürüb qoyur səhəro. Vəssalam. Yaxşı, yataq. Bir, iki, üç, dörd, bcş, altı... Təhminə! Tohmino? O hardan yadıma düşdü? O hardan golib çıx-dı? Hardan golib düşdü bu obraz, durdu gözlorimin qabağında? Düındüz uzun qıçlı. Qara saçları şəlalə kimi çiyinlərino axmış. Dişlə-ri ton bir boyda - qarğıdalı donələri. Gözləri... Nə rəngdəydi Tohmi-nonin gözlori? Qara? Qonur? Göy? Yaşıl? Yox, yaşıl deyildi. Göy, şa-balıdı, qara, qonur? Göy? Yaşıl? Yox, yaşıl deyildi. Nə rong idi? Nə cür olub ki, indiyəcən diqqət eləməmişəm? Doğrudan qəribodir. Yax-şı, yat, Nemət, sabah işdə fıkir verərsən. Yox, qoribodir. Nə rəngdir axı, qara, qonur, şabalıdı? Bəli də, indi də beynino bu düşdü? Bu geco Yüklə 4 Mb. Dostları ilə paylaş:
|