SeçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ

vaxtı hardan öyrənəcəksən? Görəsən kim bilər bunu? Dadaş. Zəng eləyəsən, 
Dadaşdan soruşasan. Neməti gülmək tutdu. Pis olmaz. Gecə saat üçdə zəng 
eloyib Dadaşı yuxudan oyadasan: bağışlaym, Dadaş müollim, sizə bir sualım 
var:  Təhminənin  gözləri  nə  rəngdədir?  Tə-səvvür  edirəm  Dadaşm  sir-
sifətini:  Dadaş  tuman-köynəkdə  yuxudan  avara  olunub,  telefonla  şöbəsinin 
bir işçisi Nemətə başqa işçisi Təhmi-nonin gözləri haqqmda məlumat verir. 
Nə səhnədir! Doğrudan nə olardı, indi götürüb Dadaşa zəng edəsən?! Eh, nə 
boş-boş  danışırsan,  heç  eləyorsən?  Niyə  eləmirəm?  Ay  elədin  ha!  Vallah, 
dəli  şeytan  de-yir,  dur  elə.  Ay  elədin ha!  Yaxşı.  Nemət,  yat.  Hə,  nə  oldu, 
ozizim,  de-yirəm  axı,  sən  dəli  şeytanm  sözüylə  durub-oturan  oğlanlardan 
deyil-sən.  Sən həmişə ağıllı  şöbə  müdirinin  qoyduğu  qayda-qanunlarla  ya-
şayan  oğlansan.  Elə  bu  tutduğun  yolnan  da  get.  İşin  yaxşı  olar.  Demə-li, 
belə? Yaxşı, baxarıq. 
 
Nemət  ayağa  durdu.  Gecə  məstlorini  geydi,  pijamasım  düymələdi, 
dəhlizə  çıxdı.  Telefonun  dəstəyini  qaldırdı.  Vaxt  gec  olduğundan,  te-
lefondan dərhal aydın “zummer” eşidildi. Nemət özünə belə qəribə görünon 
bir etinasızlıqla Dadaşın nömrəsini yığdı. “Beş siqnal gözlə-yəcoyəm, cavab 
çıxmasa asacaım” . Dördiincü siqnaldan sonra Dadaşm sosi gəldi: 
 
- Allo! 
 
Səs yuxulu səs deyildi. Həmişəki aydın, tomkinli səs idi. Nemət bir an 
susdu, sonra cəld: 
 
  Mənəm. Nemətdi, - dedi. Daha geriyə yol yox idi. 
 
  Buyur, Nemət. 
 
  Bağışlayın. Dadaş müəllim, sizi yuxudan oyatdım. 
 
  Yox, yox, yatmamışdım, işloyirdim. 
 
Birdən-birə  Nemət  özünü  aciz  vo  miskin  hiss  etdi.  Yatmış  bir  mö-
təbori  geco  saat  üçdə  yuxudan  oyadıb  qoribə  sual  vcrmək ürək istoyir-di! 
Amma gecənin bu vaxtında oturub işləyən bir adamı belə axmaq bir sualla 
işindən ayırmaq yüngüllük idi, uşaqlıq idi, sataşmaq idi. “Tocili surətdə ayrı 
bir bəhanə tapıb işin içindən çıxmaq lazımdır”. 
 
  Dadaş  müəllim,  sizdən  bir  şey  soruşmaq  istəyirəm.  -  Bunu  vaxt 
qazanmaq üçün dedi. 
 
  Buyur. 
 
“Aha, tapdı” . 
 
-  Dadaş  müəllim,  mən  belə  şeylordə  yaman  vasvasıyam.  Yata  bil-
mirəm.  Sabaha  qədər  yerimdo  qovrulacaqdım.  Siz  allah,  bir  məni  sakit 
eləyin. İnciyib eləmədiniz ki?.. Bizim bu qonşu, Mürşüd bir az şitlik edirdi. 
Murtuz Balayeviç də bir az kobud adamdır... Deyirəm bəlkə... 
 
Dadaş onun sözünü yarıırıçıq qoydu: 
 
- Yox, yox, no danışırsan, Nemət, dəli olma. Hər şey Iap əla idi. Niyə 
inciyirəm?  Adamlar  cürbocürdür.  Hərəsinin  öz  duzu,  öz  ləzzəti  var.  Elə 
adamlar olmasaydı, həyat maraqsız olardı. Sən lap arxayın ol. Rahat get yat. 
Gecən xeyrə qalsm, - cavab gözləməmiş dəstəyi yerə qoydu. 
 
“Vəssalam, Nemət müollim. Bu da sənin qiyaınm. Bu da sənin meydan 
oxumağın.  Bu  meydan  oxumaq  olmadı,  meydan  sulamaq  oldu.  Qiyam 
olmadı,  mütiliyinin  yeni  ifrat  bir  təsdiqi  oldu.  Di  get  yat.  Eşit-mədinmi, 
Dadaş sənə rüsxot verdi. Yat”. 
 
Nemot otağa keçib qaranlıqda pencəyini tapdı, cibindon siqaret çı-xarıb 
iki  qullab  vurdu,  dəhlizə  qayıtdı.  Telefonun,  dəstəyini  qaldırıb  nömrəni 
yığdı. Du, du, du... 
 
- Boli, - Dadaşın sosi yeno də sakit və təmkinli idi. 
 
  Mənəm, Nemətdir. 
 
  Eşidirəm. 
 
  Dadaş  müollim,  sizdon  bir  şey  soruşmaq  istəyirom.  Tohminonin 
gözlori no rongdodir? - birnofoso dedi. 
 
Dostok  sükuta  qərq  oldu.  “Ho,  elo  olarsan,  müollim.  Deyoson  söz 
boğazında qaldı. Bir udqun görək. Hə, indi cavab ver. Homişoki tok sakit 
vo  tomkinlo  geco  saat  dördo  iyirmi  dəqiqə  işlomiş  işçin  Ncmoto,  işçin 
Tohminonin gözlorinin rəngi barosində molumat vcr göriim”. 
 
Neınot, sos ovvolki kimi sakit idi, - deyoson, biz gedondon sonra 
xolvoto salıb tokbaşına içmison. 
 
Nemot bu sözlorin monasını da, Dadaşın sakitliyinin sobobini do 
anladı. Bu voziyyot Dadaşçün qoribə, qeyri-adi bir şcy deyildi. Ömrü boyu 
Dadaş clo növbənöv qəribəliklər görmüşdü ki, Nemotin ocaib sualı onu 
tooccübə gətirib hahndan çıxarda bilməzdi. Sualın vaxtma gcco saat dördün 
yarısına gəldikdə isə, buna da vərdişli idi: Məmmod Nəsirin vizitləri də 
təxminən gecənin bu radələrindo olurdu. “Bizdən sonra xolvotə salıb 
içmisən” . Dadaş, Nemətə Məmməd Nəsir kimi ba-xırdı. Əlbottə, Nemət 
Məmməd Nəsir deyil, ağlı, dərrakəsi var. Hom 

---

 
də ailəsi, arvadı qoymaz. Amma ömründə bir gecə Məmmədnəsirlik edirsə, 
dünya dağılmaz. Dadaş təmkinlə və çox soyııq: 
 
- Nemət, get yat, - dedi, - gecdir. Yaxşıca əl-üzunü yu, sonra yat. 
 
  Dadaş müəllim, əgər elə bilirsiz ki, mən sərxoşam, çox səhv edirsiniz. 
Əgər məni təzə başlayan Məmməd Nəsir hesab edirsinizsə, yenə də səhviniz 
var. Mən tamamilə ayığam. Axşam da az içmişdim. Sizdən sonra da dilimə 
vurmamışam.  Mən  bircə  sizdən  onu  bilmək  is-təyirəm  ki,  Təhminənin 
gözləri nə rəngdədir. 
 
Dadaş kəskin və sərt bir ədayla: 
 
  Nə demək istəyirsən? - dedi. 
 
  Heç nə. Bircə Təhminənin gözlorinin rəngini bilmək istəyirəm. 
 
Dadaş daha da sərt və əsəbi bir tərzdə: - 
Bu sualı mənə niyə verirson? - dedi. 
 
“Aha,  deyəsən  özündən  çıxtrsan.  O  mötobərlik  maskan  yerindən 
oynayır.  Kişisən,  bir  kəlmə  sərt  söz  de,  cavabmı  elə  verim  ki,  ölənə-con 
yadından  çıxmasm.  İstəmirom  sənin  müqaviləni,  avansını  da.  Mən  elə 
kişinin  oğlu  deyilom  ki,  sən  monə  atalıq  eləyəsən.  Hə,  de görüm,  bir  söz 
de...” 
 
Dadaş heç nə demədi. Ancaq birdən-biro güldü. Bərkdən güldü. Bəlko 
ondakı  yumor  hissi  əsəblorinə  vo  hirsinə  üstün  gəldi  və  o,  və-ziyyətin 
komizmini dərk etdi. Ya da özünü ələ ala bildi, kinini içəri sa-lıb, bu qəribo 
söhboti zarafata çevirmək istədi. 
 
- Bilirsən nə var, Nemət, - dedi, - zəng elə özündən soruş. 
 
“Bu  adam  sabun  kimidir,  -  deyo  Nemot  düşündü.  -  Onu  tutmaq 
miimkün deyil. Süriişiib olindən çıxacaq” . 
 
- Telcfon nömrosini bilmirom. 
 
Dadaş ovvolki kimi sakit və tomkinlə Təhminəgilin telefon nöm-rosini 
dedi. 
 
- Çox sağ olun. Bağışlayın zəhmət verdim. 
 
Xoşdur.  -  Ani  bir  sükutdan  sonra  əlavə  etdi:  -  Mən  gec  yatıram. 
İşçilərdən  hansı  birinin  gözlori,  ya  burnu  haqqında  məlumat  lazım  ol-sa, 
utanma, zəng elə. Xudahafiz. 
 
Dəstəyi hər ikisi eyni vaxtda asdı. Nemət öz-özünə: “Bir: sıfır. Dadaşın 
xeyrinə” - dedi. 
Təhminonin  telefonu  uzun  zaman  cavab  vermirdi.  Nemət  uzun  siq-
nallara  qulaq  asır,  Təhminənin  yatdığını  anlayır,  ancaq  dəstəyi  asmır-dı. 
“Səhərə qədər gözləməli olsam da, asmayaeağam” . 
   Allo.  -  Təhminənin  səsi  yuxulu  və  boğuq  idi. 
“Sanki səsi duman içindədir” . 
   Gecən xeyir, Təhminə, Nemətdir. 
 
  Kim? Nemət? Hə... Bay, xeyir ola? 
 
  Xeyirdir, qorxma. Səni yuxudan oyatdım, hə? 
 
  Hər halda bu vaxt yəqin, tərəqqipərvər bəşəriyyətin əksəriyyəti yatır. 
Bəs sən niyə yatmamısan. Nemət? Kefli-zad deyilsən ki?.. 
  Görosən niyə hamının başına məhz eyni bir fıkir gəlir: keflilik? 
 
  Yəni hamı deyəndə, məndən başqa da çox adama zəng eləmisən? 
 
  Yox, bircə Dadaşa zəng eləmişdim. Ondan sənin gözlərinin rəngini 
soruşdum,  demədi,  amma  sənin  telefonunun  nömrəsini  verdi.  Dedi,  zəng 
elə özün soruş. 
Təhminə güldü: 
 
  Hardan danışırsan? 
 
  Evdən. 
 
  Bəs külfətin yatıb? 
 
  Hə, hamı yatıb. Biitün şəhər yatıb, bir sən oyaqsan, bir mon. Bir də 
Dadaş oturub işləyir. 
 
  Görürsən, bax, əsil zəhmotkeş Dadaş kimi olar. 
 
  Təhminə, bilirsən Fiizuli nə deyir? 
 
  Nə deyir axı? 
 
Deyir ki: 
 
Ey Füzuli, şami-qom oncamına yoxdur ürnid 
 
Bir tosollidir sono ol söz ki, derlor var sübh. 
 
Başa düşdün? 
 
  Az-maz. 
 
  Bir bu “derlor” söziino biitiin dünya poeziyasım doyişmorəm. Başa 
düşürson, dcrlor, yoni görmoyib, eşidib, deyirlər. Kimso deyib ki, hardasa 
sübh var. birco bu tosolli olmasa, şami-qəmdon, yoni axşam qomindon yaxa 
qurtarmaq olınaz. 
 
Əzizim,  ogor  son  clo  bilirson  ki,  gccə  -  saat  dördün  yarısı  Füzu-li 
qozollorini şorh etmok üçün ən münasib vaxtdır, onda... 
 
Dayan,  Tohmino,  son  allah,  boşla  zarafatı.  Mən  soninlo  ciddi  da-
nışınaq istoyirəm. Qəlbimi sonə açmaq istəyirəm. 

---