Sevda dulger tez
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
1
GĐRĐŞ
Đ nsanlar tarih öncesi devirlerden beri davranış, düşünce ve duygularını etkileyen maddeleri keşfederek kullanmışlardır. Bu maddelerden bilinen en eskileri afyon, esrar, kokain, meskalindir. Bitkisel kökenli bu maddeler önce dini amaçlarla ruhsal durumu değiştirme ve savaşlarda cesaret verme amacıyla kullanılmıştır. Modern bağlamda uyuşturucu madde, kişiden kişiye değişen kavramdır. Bazılarına göre zinde olmak ve hayatını devam ettirmek, bazılarına göre ise yaşamın zorluklarından ve tek düzeliğinden kaçmak ve bazı insanlara göre ise, hayatını sonlandırma aracıdır. Genel olarak uyuşturucu maddeler terimi; doğrudan Merkezi Sinir Sistemini (MSS) etkileyerek duygu ve davranışlarda değişikliklere yol açan, uzun süreli kullanımlarda alışkanlık ve bağımlılığa yol açan, bağımlı hale geldikten sonra alınmaması durumunda psikolojik ve fiziksel tepkilere neden olan maddeler için kullanılır. Çoğu kez bu terim, etkileri uyuşturucu olmayan uyarıcılar (stimülanlar), hayal gördürücüler (halusinojenler) ve yatıştırıcılar (depresanlar) maddeler için de kullanılan genel bir terimdir. Aslında uyuşturucu kavramı suiistimal edilen maddelerin bir alt kolu olarak tanımlanmalıdır. Bu çalışmada yasal kısıtlılığı olan uyuşturucu ve suiistimal edilen maddeler yerine “bağımlılık yapıcı madde” terimi kullanılacaktır. Bağımlılık yapıcı maddelerin üretimi, kullanımı ve madde suiistimali diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de gün geçtikçe artmaktadır. Ülkemiz ise, bulunduğu coğrafi konum itibariyle eroin, afyon, baz morfin, esrar, kokain ve sentetik uyuşturucu maddeler ile bu bağımlılık yapıcı maddelerin imalinde kullanılan ara kimyasal maddelerin kaçakçılığından, kullanımından ve imalinden etkilenmektedir. Ülkemizi etkileyen afyon ve türevi uyuşturucu maddelerin (eroin, afyon ve baz morfin) kaynağını, 2005 yılında dünya genelindeki yasa dışı afyon üretiminin %89’unu karşılayan Afganistan oluşturmaktadır. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Kontrol Programı (UNDCP) tahminlerine göre dünya üzerinde 180 milyon kişi bağımlılık yapıcı madde kullanmakta; bunların 144 milyonu esrar, 29 milyonu amfetamin tipi uyarıcı, 14 milyonu kokain, 13.5
2 milyonu afyon türevi (bunun 9 milyonu eroin) maddelere bağımlıdır (World Drug Report, 2000). ABD'de, her yıl 20.000 Amerikalının ölümüne neden olan bağımlılık yapıcı maddelerden kurtulmak için, sadece sağlık koruma sistemine harcanan para yıllık 15 Milyar ABD-$’ı kadardır. Her yıl Đngiltere'de yasadışı bağımlılık yapıcı maddeleri almak için 6 milyar £ bu tür maddeleri satan satıcılarına verilmektedir (http://www.bbc.co.uk/hi/english /uk/newsid_1590000/1590827.stm). Đ ran'da ise bağımlılık yapıcı maddeleri kullanan yaklaşık 2 milyon kişi bu maddeler için
her yıl
281 milyon
250 bin
ABD-$ harcamaktadır (http://www.ntvmsnbs.com/news/52258.asp). Dünya üzerinde yasadışı ticaretinden kaynaklanan yıllık 400 milyar ABD-$ bağımlılık yapan maddelerin geliri olduğunu düşünürsek, bu tehdidin ulaştığı boyutları daha iyi kavrayabiliriz (NY:UNODCCP, 1998). Bağımlılık yapıcı maddelerin kullanımının ciddi bir problem olduğu ülkeler, toplumun asli unsuru olan insanı kaybetmekle kalmamakta, toplumsal umutlarını ve geleceklerini de yitirmektedir. Bağımlılık yapıcı maddelerin kullanımında hedef kitle 15-25 yaş grubundaki gençlerdir. ABD'de yapılan bir çalışmada, lise son sınıf öğrencilerinin, %50'si okuldan mezun olmadan önce en az bir defa yasadışı maddeyi denediğini söylemektedir. Türkiye'de ise, Yeniden Sağlık ve Eğitim Vakfı'nın yaptığı "Sigara, Alkol ve Madde Kullanım Yaygınlığı" araştırmasında, bu tür maddeleri deneme yaşı 13 olarak bulunmuştur (http://www.ntvmsnbc.com/news/141606. asp). Bağımlılık yapan maddeleri satan tacirler bu kitleyi etkilemek ve bu tür maddeleri cazip göstermek için her yolu denemektedir. Örneğin; en son Avustralya'da üstünde süpürgeyle uçan Harry Potter'ın olduğu ekstazi tabletlerin görüldüğü rapor edilmiştir (http://www.ntvmsnbc.com/news/141606.asp).
3 Kenevir bitkisi hemen hemen her ülkede yetiştirilmektedir. Diğer yasadışı bağımlılık yapan maddelerin aksine esrar kullanıcıları kendi maddelerini kendileri üretebildikleri için kenevir bitkisi üretimi çok yaygın ve dağınıktır. Örneğin; Hollanda kapalı ortamlarda kenevir bitkisi yetiştirme konusunda öncü olmuş ve günümüzde en az 20 Avrupa ülkesi için çok önemli bir bağımlılık yapıcı maddelerin kaynağı olmuştur. Doğu Avrupa için Arnavutluk benzer rol oynamaktadır. Ama yine de bunlara rağmen toz esrar kaçakçılığının en büyük kısmı Avrupa’ya Fas’tan yapılmaktadır. Afganistan ise, afyon tarlalarının yanında yetiştirdiği kenevir bitkisiyle dünyada ikinci büyük toz esrar üreticisidir (KOM Raporu, 2006). Dünya genelinde kokain maddesi Bolivya, Kolombiya ve Peru’da üretilmekte ve bu ülkelerden tüm ülkelere dağıtımı yapılmaktadır. Dünya üzerinde kokain üretimi aynı kalmasına rağmen kokain yakalanmaları artmıştır. Potansiyel kokain üretimi 2005 yılında 910 tona ulaşmıştır. Amfetamin tipi uyarıcılar (ATS), amfetaminleri (amfetamin, metamfetamin), ekstazi (MDMA ve türevi maddeler) ve diğer sentetik (metkatinon, fenetilin) uyarıcıları kapsamaktadır. UNODC’nin dünya genelindeki ATS üretimi için 2004 yılı tahmini yaklaşık 480 tondur. En çok ekstazi üretimi ve yakalaması Avrupa’da yapılmaktadır. 2005 ve 2006 yıllarında ülkemizde meydana gelen sentetik bağımlılık yapan madde (kaptagon ve ekstazi toplamı) olayları karşılaştırıldığında; 2006 yılında yakalanan madde miktarlarında %71,9’luk bir artış meydana gelmiştir. Ülkemizde, bağımlılık yapıcı maddelerin kaçakçıları tarafından gerçekleştirilen ekstazi kaçakçılığı, kaptagon kaçakçılığının aksine iç tüketime yönelik olarak gerçekleştirilmektedir. 2002 yılında ekstazi yakalanan il sayısı 14 iken, 2006 yılında bu sayı 65’e çıkmıştır. Bu durum ülkemizde ekstazi kullanımı ve kaçakçılığının her geçen yıl hızlı bir şekilde arttığını göstermektedir (KOM Raporu, 2006). Dünya’da 29 milyon insan amfetamin, 10 milyon insan ekstazi kullanmaktadır. Europol’un 2000 yılı verilerine göre; Avrupa Birliğine üye ülkelerde ele geçirilen ekstazi tabletlerde 1999 yılına göre %50’den fazla artış görülmüştür. Avusturya’da %420, Finlandiya’da %390, Yunanistan’da %1803, Đrlanda’da %163, Đ talya’da %86, Hollanda’da %50, Đspanya’da %64 ve Đsveç’te %152 olarak anlamlı bir şekilde artış olmuştur (Gimeno ve ark., 2003). Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|