Sevda dulger tez
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.1.3. Ba ğımlılık Çe şitleri 1.1.3.1. Psikolojik (Psi şik) Ba ğımlılık
- 1.1.3.4. Tolerans
- 1.1.4. Ba ğımlılı ğın Toplum Üzerine Etkileri
- 1.1.5. Madde Ba ğımlılı ğı Türleri
10
1.1.3. Bağımlılık Çeşitleri 1.1.3.1. Psikolojik (Psişik) Bağımlılık Kişinin istenmeyen kötü etkilere karşı kendini iyi hissetmek, güçlü olmak, sorunlarla baş edebilmek için maddeye istek ve gereksinim duyması durumudur. Belirli bir madde kullanımıyla bu durumun gerçekleşmesi, sonraki kullanımlar için güdülenme oluşturur. Tekrarlanan madde kullanımının tüm türlerini karakterize eden ortak nokta, maddenin devamlı kullanımında ortaya çıkan psikolojik bağımlılıktır. 1.1.3.2. Fiziksel Bağımlılık Maddenin bırakılması ya da miktarının azaltılması halinde ortaya çıkan eksiklik belirtileri ve şiddetli kriz halidir. MSS’inde bazı nöronların normal fonksiyonlarını yapabilmeleri için ortamda maddenin bulunması gerektiğinden yeni bir dengenin oluştuğu düşünülmektedir. Madde alınmaya devam edildiği sürece fiziksel bağımlılığa ait bir belirti görülmez, madde kesildiği anda yoksunluk belirtileri ortaya çıkar, madde kesildiğinde yoksunluk belirtileri ortaya çıkmıyorsa fiziksel bağımlılık söz konusu değildir. Bağımlılık yapıcı maddeye karşı psikolojik bağımlılık tek başına görülebildiği halde fiziksel bağımlılık çoğunlukla psikolojik bağımlılıkla birlikte gelişir. Psikolojik bağımlılıkta ortaya çıkan belirtiler huzursuzluk ve sinirlilik ş eklindedir, bağımlı olunan maddeyi almak için güçlü bir istek duyulur. 1.1.3.3. Yoksunluk Belirtileri Bağımlı olunan maddenin etkilerinin tersi şeklindedir. Yoksunluk belirtileri maddenin kesilmesiyle ortaya çıkar. Yoksunluk belirtilerinin derecesi fiziksel bağımlılığının derecesi ile orantılıdır. Kesilen maddenin ya da farmakolojik benzerlerinin verilmesi durumunda yoksunluk belirtileri ortadan kalkar.
11
1.1.3.4. Tolerans Bazı maddeler uzun süre devamlı alındıklarında başlangıçta alınan dozun etkisinin gittikçe azaldığı görülür. Bu duruma tolerans adı verilir. Alınan maddeye karşı birkaç dozla ya da kısa bir süre içinde tolerans gelişiyorsa bu akut tolerans olarak adlandırılır. Kronik toleransta ise, tekrarlanan dozlarda, uzun bir sürede örneğin haftalar, aylar boyu alındıktan sonra tolerans oluşur.
Bağımlılık yapıcı maddeler; sadece kullanan kişiyi değil, ailesini, çevresindeki insanları ve toplumu etkilemektedir. Toplum düzenini etkilediğinden bu tür maddelerin kontrol altına alınması gereği doğmuştur. Kullanıcının kullandığı maddeyle, kendisine fiziksel ve ruhsal verdiği zararlar yanında, maddeyi tedarik etmek için suça karışması ya da maddenin etkisiyle bilinci yerinde olmayarak suç işlemesi kaçınılmazdır. Bu nedenle
bir bağımlılık türünün zararları değerlendirilirken, bu zararların tümü birden göz önüne alınmalıdır. Bağımlılık yapıcı maddelerin maliyeti yüksek olup, kullanan kişi elindeki para kaynaklarını gün gelecek tükenecek, para bulmak için hırsızlık, fuhuş, cinayet gibi bireysel suçlar işleyecek ya da maddeye ulaşmak için terör örgütlerinin istediklerini yapar hale gelen suç makinesi haline gelecektir. Dolayısıyla kişi sadece kendine değil çevresine ve topluma en büyük zararları verir hale gelecektir. Madde kullanımının kişinin sağlığına zararlı etkileri; uzun süre kullanım sonucu ortaya çıkan kronik toksik etkiler, yüksek dozlarda alınma sonucu ölümcül olabilen akut zehirlenmeler yanında, maddeyi enjeksiyonla kullanma sonucu sarılık, AĐDS gibi bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkması, bağımlının düzensiz hayat koşulları nedeniyle diğer hastalıklara da direncinin azalması şeklinde özetlenebilir.
12
1.1.5. Madde Bağımlılığı Türleri Ülkemizde de Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nün kullandığı terminoloji kullanılarak uyuşturucu bağımlılığı yerine madde bağımlılığı terimi kullanılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütünce gruplandırılan madde bağımlılığı türleri şunlardır; - Opiyat (Morfin) Tipi Bağımlılık - Alkol Tipi Bağımlılık - Barbitürat Tipi Bağımlılık - Esrar Tipi Bağımlılık - Kokain Tipi Bağımlılık - Amfetamin Tipi Bağımlılık - Hallusinojen Tipi Bağımlılık - Solunan Çözücü Tipi Bağımlılık - Tütün Tipi Bağımlılık Başka bir sınıflama şekli de CSA (Controlled Substances Act) merkezlerinde çalışan uzmanlar tarafından yapılmış olup, 1970’den beri yasal ve yasa dışı olarak üretilen bütün bu maddeler özelliklerine göre 5 ayrı listede gruplandırılmış ve kanunlarla kullanımları ya tamamen yasaklanmış ya da kontrol altına alınmıştır. Bu listeler hazırlanırken maddelerin bağımlılık potansiyeli, tıpta kullanımı, vücuda verdiği zararlar gibi çok özellik dikkate alınmıştır. Listelerden herhangi bir maddenin (veya ilacın) çıkarılması, değiştirilmesi ya da yeni bir ilacın eklenmesi ise DEA (Drug Enforcement Administration) ve HHS (The Department of Health and Human Services) kuruluşlarının görevidir. Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|