“Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир
Yüklə 1,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
yazır: “Mənim futbol topum köhnə corab lar - dan düzəldilmişdi”. “Məndə başlıca həyati təməl ata-anamın sevgi və etibarı, bir də evi - miz dəki əmin-amanlıq” idi. Bu ifadələr mənə kəndimizi, uşaqlığımı xatırlatdı: eyni şərait, oxşar yaşam dünyası, etik normalar. Əhməd Zevaylın o vaxtkı Misir təhsili və müəllim haqqında yazdıqları da maraqlıdır: “Misirdə məktəb təhsili əla idi. Həmin sistemdə həm sağlam rəqabət, həm də kollektiv yanaşma elementləri yer almışdı. Bundan əlavə, müəllimlər ən hörmətli adamlar idi, müəllim və şagirdlər arasındakı münasibətlər yüksək və xeyirxah idi, ödənişli fərdi dərslərin yaratdığı tamahkarlıqla korlan ma
- mışdı. Cəmiyyət təhsili dəyərləndirir və ona hörmət bəsləyirdi – əgər nailiyyətlərinlə fərqlənirdinsə, səni gözdən qaçırmırdılar. Disuk sakinləri bilirdilər ki, filankəs əlaçı şagirddir, onu hər vasitə ilə həvəsləndirir və ruhlandırırdılar”. O da maraqlıdır ki, Əhməd Zevayl hələ 10 yaşında olanda (1956-cı ildə) Misirin ilk prezidenti Nasserə məktub yazıb və sonunda qeyd edib ki, “Qoy Allah Sizə və Misirə uğur bəxş etsin”. Misirin ilk prezidenti 1956-cı il yanvarın 11-də 10 yaşlı Əhməd Zevayla cavab məktubu göndərib: “Oğlum Əhməd, mən sənə ən yaxşısını arzulayıram. Sənin güclü hislərlə dolu məktubunu aldım və bu məktub mənə dərin təsir göstərdi. Mən Allaha dua edirəm ki, səni Misirin işıqlı gələcəyi üçün saxlasın və qorusun. Səndən bundan sonra da əzmlə və səylə bilik toplamağını, özünü layiqli aparmağını və böyük Misirin gələcəyinin qurulmasında iştirak etməyə hazırlaşmağını xahiş edirəm”.
Əslində, bu məktublaşmanın iki vacib aspektini qeyd etmək istərdim: birincisi Əhməd Zevaylda genetik kodun yüksək potensiallı olmasını və o vaxtkı Misirdə təlim və tərbiyənin yüksək standartlara uyğun vəh - dətdə inkişafını qeyd etmək vacibdir. İkincisi, Misir kimi böyük bir ölkənin prezidentinin 10 yaşlı uşağın məktubuna cavab verməsi. Tarix göstərdi ki, ölkə prezidentinin məktubunu cavablandırdığı 10 yaşlı uşaq bu diqqətə layiq imiş. Qeyd edim ki, bu tarixi
/ Elmikütlәvi jurnal / №03 (03) 2013 qeydiyyat istənilən rəhbər tərəfindən ciddi nəzərə alınmalıdır. Çox vaxt, hətta məktəb direktoru da uşağın ona yazdığı məktuba cavab yazmaq istəyində olmur. Bu, bir çox hallarda istedadın zamanında aşkar edilərək dəstəklənməsinə mane olur və bəzən də yüksək potensiallı istedad sahibi məhz bu diqqətsizlik səbəbindən inkişaf edə bilmir. Əhməd Zevayl xalq musiqisini çox sevir və bu sevgi onda hələ uşaq yaşlarından yaranıb və bu gün o, ABŞ-da yaşasa da, hər zaman bu musiqini dinləməkdən zövq aldığını qeyd edir. Onun ən çox sevdiyi Misir müğənnisi Umm Gülsümdür: “Mən artıq qırx ildir ki, Umm Gülsümü dinləyirəm və hər dəfə onun səsi məndə ilham və sevinc hissi oyadır. Bu müğənni, demək olar ki, bütün həyatım boyu mənimlə yanaşı olmuş və hislərimi formalaşdırmışdır. Kaltexdəki kabinetimdə qoyulmuş maqnitofonda mən onun səs yazısına qulaq asıram, masamın üstündə isə ailəmin–zövcəmin, övladlarımın fotoları ilə birlikdə onun da fotoşəkli durur. Hətta indi də işin, dörd katibimin, faksların, elektron məlumatların əlində qaldığım bir vaxtda da mən onun səsini dinləyir və dincəlirəm”. Əhməd Zevayl hazırlıq məktəbi haqqında da söhbət açarkən valideynlərinin bu sahədə də müstəsna rolunu qeyd edir: “Mən həmişə özümdə təhsilə cəzb olunma, yaxud anamın dediyi kimi, yeni şeylər öyrənmək istəyi hiss etmişəm. Hələ mən hazırlıq məktəbində oxu - yar kən ailəm otağımın qapısına “Doktor Əh - məd” lövhəsini asmaqla taleyimi öncədən söy ləmiş oldu. Məndə özümü oxumağa borclu sayma hissi yox idi. Bu işə məni nə borc hissi, nə də ailəmin təzyiqi məcbur edirdi – bu istək içimdən gəlirdi. Atam tez-tez otağıma gələr və mənə deyərdi ki, məşğələlərlə özümə qəsd etməyim. Lakin əgər mən məktəbdə 100 baldan 98-ni almış olsaydım, o zarafatla deyərdi: “Mənim əziz oğlum, bəs qalan ikisi necə oldu?” “Misirdə ikinci pillə məktəbi (zanaviya) yetərincə güclü idi və həm baza fənləri, həm də əlavə fənlər üzrə öz proqramları var idi. Səhərlər biz məktəbin həyətinə gəlir, bayrağı qaldırır və milli himni oxuyurduq. Biz misirli olmağımızla fəxr edirdik, vətənimizlə fəxr edirdik və bu səhər mərasimi vətənpərvərlik hislərimizi möhkəmləndirir, özümüzə olan inamımızı, özünə yüksək dəyər verməni gücləndirirdi”. Hesab edirəm ki, bu səhər mərasimləri Azərbaycan məktəblərində də təşkil olun - malıdır. Hazırda ölkəmizdə yeganə Biləsuvar liseyində hər səhər bayrağın qaldırılması və Azərbaycanın himninin oxunması tədbiri həyata keçirilir. Əhməd Zevaylın İsgəndəriyyə Universi - tetini məbəd adlandırması da diqqətə layiqdir: “1963-cü il, yayın son bu günü, bu pillə - kən lər yaddaşımda həmişəlik qaldı. Gözlərimdən yaş gəlirdi: ömrümdə ilk dəfə idi ki, mən öz gözlərimlə məbəd-elm və zəkanın müqəddəs məkanını görürdüm. Mənə elə gəlirdi ki, burada hər şeyə elm və idrak ruhu hopub, binalardan hər biri isə müəyyən bir elmin – geologiyanın, riyaziyyatın, fizikanın, kimyanın məbədidir”. Əhməd Zevaylın həyat təcrübəsi göstərir ki, universiteti təhsil və elm məbədi sayanlar, bu məbəddə ona layiq təhsil alanlar elmin uca zirvəsinə yüksələ bilirlər. Əhməd Zevayl alimin özündən razılığını böyük qəbahət hesab edərək yazmışdır: “Alim olmaq xoşdur. Lakin mən dərk edirəm ki, bu iş vəzifələrlə də bağlıdır və mən həmin vəzifələri səylə və böyük enerji ilə yerinə yetirmək fikrindəyəm. Nobel mükafatı təkcə şərəf yox, həm də məsuliyyət, dünyada tərəq - qini dəstəkləmək imkanı gətirir. Bu, nailiy - yətlər yolunun sonu deyil. Nobel müka fa tından da yüksək şərəf və qiymət yoxdur, ona görə də bir az nəfəs dərmək və dincəlmək məsləhəti məni hər dəfə təəccübləndirirdi. Əgər peşəkarlıq baxımından bu, doğrudan da, belədirsə, hər halda daxili həzz anlayışı – işə, ailəyə, bütövlükdə bəşəriyyətə sədaqətli sev - giyə görə mükafat da vardır. Yeni bilik axta - ranlar üçün şövq – ruhun əbədi halıdır. Böyük Misir pedaqoqlarından biri, doktor Taha Hüseyn uğurlarından məst olmuş adam lar haqqında demişdi: “Vat-lu litalib əl-ilmi: əl- radi ən nəfsihi – vay özündən razı qalmış alimin halına!” Və o, haqlıdır, biz axtarış ları - mızı davam etdirməli və daim başqa elm axta - ranlara kömək göstərməyimizlə bağlı məsu liy yət hiss etməliyik”. Əhməd Zevaylın ən böyük önəm verdiyi məqamlardan biri də elmin populyarlaşdırıl - masıdır: “Mən çoxlu kütləvi mühazirələrdə, televiziya müsahibələrində, gənclərlə görüş - lərdə iştirak edirdim və onların hamısı da mənə sevinc bəxş edirdi. Gənclərin simalarında həvəs və təəccüb görmək necə də xoşdur – eyni hisləri gəncliyimdə mən də yaşayırdım. Amma mənim məqsədim və ümidim – elmin və yeni biliklərin gözəlliyi ilə təkcə gəncləri yox, bütövlükdə ictimai rəyi ruhlandırmaqdır”. Əhməd Zevaylın fikrincə, inkişaf etmiş dünya səviyyəsinə çatmaq yolundakı maneələr dörd amillə müəyyən olunur: “Savadsızlıq”. Bir çox ölkələrdə, xüsusilə də Cənub yarımkürəsində savadsız insanlar əha - linin 40–50%-ni təşkil edir. Bəzi dövlətlərdə isə vəziyyət daha pisdir – qadınlar arasında savadsızlıq 70%-ə çatır. Bu statistika təhsil siste minin dağılmasına dəlalət edir və işsiz - liyin həyəcan doğuracaq dərəcədə artması ilə nəticələnir. Bu cür hazırlıqla dünya birliyində ciddi bir rola iddialı olmaq yersizdir. Qərb ölkələrində savadsızlıq, demək olar ki, ləğv olunmuşdur; terminin özü isə burada daha çox yazıb-oxumağı bacarmamağın ifadə edilməsi ilə yox, kompyuterlə iş vərdişlərinin olma - ması ilə əlaqələndirilir! Əlbəttə, bu gün inki - şaf etmiş sayılan ölkələrdən bəzilərində keç mişdə əhalinin savadlılıq dərəcəsi çox aşağı idi, amma yadda saxlamaq lazımdır ki, bu halda əhalinin əhəmiyyətli bir hissəsi yüksək texniki baza hazırlığı səviyyəsinə malik idi. Elm və texnologiyalar sahəsində qeyri- ardıcıl siyasət. Binəsiblər dünyasında daya - nıqlı elmi və texnoloji bazanın olmaması heç də mütləq maddi ehtiyatlar və insan ehtiyatları çatışmazlığı ilə əlaqəli olmur. Bir çox hallarda bu cür vəziyyət elmin və texnologiyanın həlledici rolunu başa düşməməyin, elmi və texnoloji bazanın yaradılmasında qeyri-ardı - cıl lığın və dövlətin ehtiyaclarının ödənil mə - sinə, onun maddi və insan ehtiyatlarının is
tismarına düşünülmüş elmi yanaşmanın olmamasının nəticəsi kimi çıxış edir (bunun nəticələrini bir sıra inkişaf etmiş ölkələrdə də görmək olar). Bəzi ölkələrdə hesab edirlər ki, 22 ELM DÜNYASI / Elmikütlәvi jurnal / №03 (03) 2013 Yüklə 1,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|