Sirtqi bo`lim ta'lim sohasidagi tadqiqotlar va innovatsiyalar

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. Kudbiyev, D. (2021). METODOLOGICHYeSKIYe OSNOVЫ UCHYeTA ARENDOVANNЫX OSNOVNЫX SREDSTV. In Sovremennaya nauka. XXI vek: nauchnыy, kulturnыy, IT kontekst (pp. 119-124).
2. Kudbiyev, D. (2022). METODOLOGICHYeSKIYe OSNOVЫ ARENDЫ OSNOVNЫX SREDSTV I IX UCHYeT. Nazariy va amaliy tadqiqotlar xalqaro jurnali, 2(1), 57-62.
3. Kudbiyev, D. K. (2019). Uchet arendovannыx osnovnыx sredstv i vzaimootnosheniy arendodateley i arendatorov. In BUXGALTERSKIY UCHYeT: DOSTIJENIYA I NAUCHNЫYe PERSPEKTIVЫ XXI VEKA (pp. 144-150).
4. Kudbiyev, D. (2021). VOPROSЫ UCHYeTA ARENDOVANNЫX OSNOVNЫX SREDSTV. In Sovremennaya nauka. XXI vek: nauchnыy, kulturnыy, IT kontekst (pp. 109-119).
5. Kunduzova, K. I., Qudbiyev, N. T., & Asatullayeva, N. Y. Q. (2022). Iqtisodiyotning modernizatsiyalash sharoitida asosiy vositalar hisobini takomilashtirish masalalari. Scientific progress, 3(3), 837-846.
6. Ermatov, A. A., & Gafurova, M. M. (2022). Sovershenstvovaniye Ucheta Sobstvennogo Kapitala V Usloviyax Perexoda Na Msfo. Central Asian Journal of Innovations on Tourism Management and Finance, 3(12), 8-16.


KORXONALARDA MARKETING FAOLIYATINI TASHKIL ETISH MASALALARI.


Yormatov Ilmidin Toshmatovich,
Fargʻona politexnika instituti,
“Menejment” kafedrasi mudiri, i.f.d., dotsent,
e-mail: [e-mail], Tel:[phone].
Muhiddinov Muhammadyusuf Avazxon oʻgʻli
Fargʻona politexnika instituti, El 74-20 M guruhi talabasi
e-mail : [e-mail] Tel:[phone].


Annotatsiya. Maqolada zamonaviy sharoitlarda korxonaning marketing siyosati muammolari marketing boʻlimining tashkilotning boshqa boʻlimlari bilan oʻzaro munosabatlari, shuningdek mijozlar ehtiyojlarini oʻrganish va ularni hal qilish muammolarini hisobga olgan holda oʻrganiladi.
Kalit soʻzlar: marketing, siyosat, kompleks, samaradorlik, mijoz, mahsulot, xizmat, raqobat, bozor.

Bugungi kunda marketingning dolzarb muammosi “marketing siyosati” atamasining aniq, ilmiy asoslangan taʼrifi boʻlib, bu mualliflar tomonidan koʻrib chiqilgan parametrlardagi farqlar tufayli ushbu atamani bir qator manbalarda talqin qilishning noaniqligi bilan bogʻliq. Shu munosabat bilan belgilangan taʼriflar maʼlum darajada farq qiladi va bu tushunchaning aniq taʼrifini bermaydi.

Marketingning maʼlum bir boshqaruv tizimi sifatida paydo boʻlishi, ishlab chiqarish va bozor muammolarini hal qilish usuli-bu iqtisodiy birlikning tovarlarni ishlab chiqarish va sotish muammosining murakkablashishi jarayonlariga ularning assortimentining tez kengayishi, tez yangilanishi, ishlab chiqarish imkoniyatlarining misli koʻrilmagan darajada oshishi, bozor talabining tabiati va tuzilishidagi tez-tez oʻzgarishlar, uning konyunktura tebranishlari, raqobatning yanada kuchayishi.
Dastlab, bu atama Amerika Qoʻshma Shtatlarining iqtisodiy adabiyotida XIX va XX asrlarida paydo boʻlgan, bunga bozor faoliyatining belgilangan konsepsiyasini takomillashtirish zarurati paydo boʻlgan. Avvalo, alohida tijorat tuzilmalarining savdo faoliyatini boshqarishning eng yuqori samarali darajasini kafolatlash zarur edi. Marketingning paydo boʻlishi, shubhasiz, bu muammoni hal qilishga yordam berdi.
XIX asr-XX asrning 17-yillari marketing konsepsiyasining birinchi bosqichidir rivojlanishi va shakllanishi roʻy berdi. Marketing biznes tuzilmalarining boshqaruv faoliyatining tarkibiy qismiga aylandi, uning asosiy maqsadi mahsulotlarni ishlab chiqish va xaridorlarga targʻib qilish, mahsulot olish uchun qulay shart-sharoitlarni shakllantirishga qaratilgan edi. Ushbu yondashuv 60-yillarga qadar davom etdi. Bu davrga kelib, asosiy sanoat rivojlangan davlatlarda ishlab chiqarish va sotish jarayonlarini tartibga solishning soʻnggi konsepsiyasi shakllandi, bu esa hajmi real talabdan koʻp marta oshib ketgan tovarlar ishlab chiqarishning oʻsishiga olib keldi. Asosiy eʼtibor uning haqiqiy ehtiyojlari va talablari bilan maʼlum bir mijozga qaratildi va zamonaviy marketing konsepsiyasi yaratildi. Ushbu nazariyaga asoslanib, korxonaning barcha ishlari isteʼmolchilarning ehtiyojlari va talablarini aniq bilish, ularni baholash va kelajakdagi ehtimoliy oʻzgarishlarni hisobga olish asosida bozor holatini doimiy ravishda hisobga olgan holda amalga oshirilishi shart edi [1].
Mahsulotni ilgari surishning asosiy usullari: reklama, sotishni ragʻbatlantirish, jamoatchilik bilan aloqalar, individual savdo va toʻgʻridan-toʻgʻri marketing.
Turli korxonalar menejerlari marketing samaradorligini potensial tizimli baholashdan manfaatdor. Aytish mumkinki, marketing samaradorligi va samaradorligini baholash va ajratish qiyin. Tushunish uchun “natijadorlik“ va “samaradorlik” tushunchalarini tushunish kerak.
Raqobatbardoshlikni oshirish, bozor pozitsiyalarini saqlab qolish va korxonaning marketing faoliyatini yaxshilash uchun marketing samaradorligini doimiy baholashni amalga oshirish kerak.
Marketing faoliyatini amalga oshirish-bu kompaniyaning ilmiy, texnik, ishlab chiqarish va marketing faoliyatini bozor talabi, isteʼmolchilarning ehtiyojlari va talablarini hisobga olishga yoʻnaltirishning obyektiv zarurati. Bu butun kompaniya va uning biznes boʻlinmalari faoliyati samaradorligini oshirish maqsadida ishlab chiqarishni tizimli tashkil yetish tendensiyasini aks ettiradi va doimiy ravishda kuchaytiradi [2]. Tashkiliy boshqaruvning bir qismi sifatida marketing har qanday kompaniyada amalga oshiriladi, ammo uning rivojlanish darajasi va samaradorligi sezilarli darajada farq qilishi mumkin [3]. Shunday qilib, yirik va oʻrta biznes kompaniyalarda marketing koʻpincha toʻlaqonli boʻlimlar yoki maxsus xizmatlar shaklida taqdim yetiladi, ammo kichik kompaniyalarda marketing funksiyalari faqat menejerlardan biriga bogʻliq boʻlishi mumkin. Biroq, shu bilan birga, har bir kompaniya oʻz marketing faoliyatini samarali boshqarishdan birdek manfaatdor, shuning uchun u bozor imkoniyatlarini tahlil qilishni, samarali marketing paketini ishlab chiqishni va marketing faoliyatini amalga oshirishni muvaffaqiyatli boshqarishni bilishi kerak.
Marketing samaradorligi koʻrsatkichlari-bu firmalar oʻzlarining marketing faoliyati natijalarini miqdoriy baholash [4], taqqoslash va talqin qilish jihatlari. Marketolog, agar u olib borayotgan faoliyati uchun foyda olishda natijalarga erisha olsa, mablagʻ ajratishning maqsadga muvofiqligini oqlay oladi.
Ideal holda, kompaniyaning barcha faoliyati aniq raqamli qiymatlarda koʻrsatilgan maqsadlariga asoslanishi kerak: qanday foyda olish kerak va mumkin, qaysi vaqt oraligʻida va xodimlarning majburiyatlari ularning vakolatlariga muvofiq aniq taqsimlanishi kerak [5].
Muayyan raqamlar va muddatlarni aniqlagandan soʻng, bozor tadqiqotlarini oʻtkazish kerak: bozor sigʻimini, bozor egalari, ularning izdoshlari va orqada qolgan firmalarning ulushini hisoblash. Olingan raqamlar bilan bogʻliq holda, biz tashkilotimizning mumkin boʻlgan aylanmasini baholashimiz mumkin.
Marketing faoliyatidagi samaradorlik-bu koʻrsatkichlar va ularning bajarilishini baholashni oʻz ichiga olgan zanjirning oxiri. Ushbu yondashuvda juda koʻp koʻrsatkichlar mavjud, ammo menejment uchun marketing faoliyati natijalarini taqqoslashga qaror qilish kerak.
Bugungi kunda reklama kabi marketing vositasi keng qoʻllanilmoqda. Reklama alohida korxonalar, tashkilotlar, siyosiy tuzilmalar, korxonalar uchun potensial xaridorlarni jalb qilish va biznes uchun imtiyozlar uchun muhimdir. Reklama isteʼmolchilarning motivatsiyasiga va ommaviy ongni shakllantirishga katta taʼsir koʻrsatadi.
Marketolog uchun eng muhimi, xaridorlarni mahsulot sotib olishga undashdir. Buning uchun birinchi navbatda mijozlarni ushbu mahsulotga muhtojligiga ishonch hosil qilish kerak. Reklama harakatlar uchun motivatsiya yaratadi. Reklamaning asosiy umumiy ehtiyoji-turmush darajasini yaxshilash istagi.
Reklama, taʼsir qilish usullarini takomillashtirish jarayonida, birinchi navbatda, xaridor tomonidan reklama imijini ongli va qasddan idrok etishga, soʻngra mexanik sotib olishga erishishdir. Shunday qilib, reklama insonning aqliy faoliyatining ongli va ongsiz darajasiga taʼsir qiladi.
Marketing samaradorligi modellari marketing va uning individual vositalarining kompaniya faoliyatining yakuniy natijalariga qoʻshgan salmoqli hissasini tasdiqlaydi, deb taʼkidlash mumkin, ammo marketologlar marketing faoliyatini baholashning ushbu usulini qabul qilmaydilar. Buning sababi shundaki, bu usul murakkab va u foyda, marketing aktivlarining harakati (brend, aloqa kanallari, mijozlar bazasi va boshqalar) tufayli tanqid qilinadi.
Albatta, har bir kompaniya muvaffaqiyatli marketing siyosatiga ega emas, ammo bari bir, agar u muvaffaqiyatli boʻlsa, bu har qanday korxona faoliyatining ijobiy bahosiga aylanadi.
Xulosa qilishimiz va aytishimiz mumkinki, foydali va samarali marketing siyosati kompaniyangizni inqiroz holatidan olib chiqishi mumkin. Ammo tashkilotlar uchun samaraliroq boʻlishi uchun marketing faoliyatida ijobiy oʻzgarishlar boʻlishi kerak.