“Kosova’daki Osmanlı
Mimarî Eserleri I”
Raif Vırmiça, K osova’da Osmanlı M imarî Eserleri
I, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1999,1 .baskı,
XIV+ 788 s.
Neval KONUK
Türk Kültürünün Çevre Kültürlerle Etkileşimi
Projesi Uzmanı
y ı l ı a ş k ın b i r s ü r e O s m a n lı
İm paratorluğu’nun sınırları içerisinde
y er alan K o so v a’da hâlen 50 binin
ü z e r in d e T ü r k s o y d a ş ım ız y a ş a m a k t a d ı r .
1950 yılında P rizren’de doğan R aif V ırm iça,
1974 yılında Piriştine Üniversitesi Hukuk Fakültesinden
mezun oldu. Uzun yıllar hukukçu olarak çalıştı. Genç
ve yetenekli bir Türk aydını olarak önemli görevlerde
b u lu n d u . B ir d ö n em m ille tv e k ili de s e ç ild i.
Vırmiça, Kosova topraklarında 35 yıldan fazla
Türkçe çıkan Tan gazetesinde, son on yıl içerisinde bu
gazetenin de gazete çerçevesinde yayımlanan Çığ kültür-
yazın ve sanat dergisinde, Kuş çocuk dergisinde, Çevren
bilim-kültür dergisinde çalıştı. Bunların yanı sıra Tan
gazetesinin kitap dizisinin genel yayın yönetmeni ve baş
yazarı görevinde bulundu. Yaklaşık 10 yıl gazeteciliğe,
dergiciliğe ve son yıllarda araştırmacılığa da sarılan
Vırmiça, bugüne kadar yayımlanan yüzlerce polidk-kültür
yüzlerce yorumlan ve diğer yazılannda özellikle buradaki
Türk halkını güncel, duyarlı, çözüm bekleyen çeşitli
konulanna el uzattı ve okurlann beğenisini kazandı. Bu
konuda güncel yorumlarını içeren ve yayımlanması
beklenen Direndim Sevgi Var Diye kitabını da hazırladı.
Özellikle Kosova’daki Osmanlı mimarî eserleriyle
ilgili araştırma yazılanndaki gözü pekliği ve eleştirisel
yönüyle okurlan arasında büyük ilgi uyandırdı. Bu konu
ile ilgili olarak V ırm iça’nın bugüne kadar Prizren
Camileri, Piriştine Camileri, Kosova Hamamları, Sûzî
ve V akıf Eserleri kitapları yayım lanm ıştır. On yıl
profesyonel, gazetecilik, yayıncılık ve dergicilikle uğraşan
V ırm iça aynı zam anda P rizren ’de Türk öğretmen
kadrosunun yetersizliği nedeniyle meslek liselerinde
öğretmenlik de yapmaktadır.
Vırmiça, Tüık Demokratik Partisi kuruculanndandır.
Aynca genç yaşlanndan başlayarak günümüze kadar çok
yönlü bir sanatçı olarak kültür ve sanat alanında büyük
hizmetler vermiştir. Saz ve ses sanatçısı olarak yüzlerce
temsile katılmış, çok sayıda ödül ve takdir kazanmıştır.
Bir dönem “Doğru YoF’, TKSD Başkanı görevinde de
bulunmuştur. Bugün hâlâ aktif bir sanatçı olarak bu
etkinliklerine ve serbest gazeteci, yazar olarak da özel
araştırmalanna devam etmektedir.
Kosovalı Türk araştırmacı R aif Vırmiça uzun ve
yorucu bir çalışma sonucunda, yok olmaya yüz tutmuş
Osmanlı m im arî eserlerini K osova’daki Osm anlı
M im arî E serleri I adlı k itap la T ürk ve dünya
kamuoyuna tanıtmaktadır.
K itapta K o so v a ’nın “P rizre n ”, “M a m u şa " ,
“P r iş tin e ”, “V ıç ıtır ın ”, “M itr o v iç a ”, “G ila n ”,
"D o b u rça n ”, “N o b ırd a ”, “Y anova”, “K a ça n ik ”,
"Ferizovik”, "Rahovça", “Rugova”, “Suva R eka” ve
“İştim le” yerleşim yerlerinin yanı sıra, bu yerleşim
yerlerinde ayakta olan veya olm ayan 92 cam ii, 14
medrese, 43 mektep, 12 köprü, 10 hamam, 51 türbe, 9
saat kulesi, 5 rüştiye, 24 çeşm e, 25 tekke, 3 kale, 2
kütüphane olmak üzere toplam 290 eser ve 50 kitabe
ile ilgili aynntılı bir şekilde tüm bilgiler bulunmaktadır.
Eserde, cami bânîlerinin vakfiyeleri ile birlikte
buralarda inşa ettirdikleri diğer bütün yapılara da yer
verilmektedir.
K o so v a ’da O sm an lı M im a rî E serleri I,
Türklerin günümüzde hâlen Kosova’da en yoğun olarak
yaşadıkları bölge olan Prizren’deki Osmanlı mimarî
eserleri ile başlamaktadır. Bununla birlikte, Kosova’da
.ilk Osmanlı mimarî eseri olarak bilinen Sultan I. Murad
H ûd âv en d ig âr T ü rb esi ile G azi M estan T ürbesi
Priştine’de olmasına rağmen, manevî ve tarihî değerleri
açısından ilk olarak kitapta bu iki yapıya yer verilmiştir.
“Giriş” (s.1-4) ve
“Kosova” (s.5-9) bölümlerinin
ardından yer alan satır b aşlan şu şekildedir: “Gazi
Sultan I.M urad H ûdâvendigâr Türbesi” ( s .10-13),
"Gazi Mestan Türbesi' (s.13),
Sultan Reşad Çeşmesi"
( s .13-14), “A li H acı (Selam lık) Ç eşm esi" ( s .16),
“Prizren Osmanlı Mimarî Sanatının Şaheserler Yurdu"
(s.17-25), “Sinan Paşa Camii”(s.26-30), “Sinan Paşa
Hakkında ve Cam ii K uruluşuyla İlg ili R ivayetler”
(s.30-31J, “Sinan Paşa C am ii’nde Süsleme Sanatı"
(s.32-34), “ Gazi M ehm ed Paşa (B ayraklı) Camii"
(s.3 5 -3 9 ), “G azi M eh m ed P aşa C a m iiyle İlg ili
Rivayetler” (s.39-40),
“Emin Paşa Camii” (s.41-44),
“Emin Paşa Camii Kabristanı” (s.44-45),
“Sûzî Camii"
(s.45-48), “Sûzî Camii Kabristanı" (s.48-52), “Sûzî’nin
Yaşamı ve Kişiliği”(s.52-57), “Sûzî VakıfnamesC' (s.57-
59), “Grajdanik’teki Sûzî Vakfiyesi' (s.59-629, “Kukli
2001
/
Güz 30
Bilge 53