T. C. MĠLLÎ EĞĠTĠm bakanliğI

 

 

5 

 

ġekil 1.1: Hormonlar ve hormonların etkilediği algılayıcıların anahtar-kilit iliĢkisi 

 

1.2.1. Hormonların Kimyasal Yapılarına Göre ÇeĢitleri  

 

Hormonu  oluĢturan  maddelerin  kimyasal  yapısı  tam  olarak  bilinmemekle  beraber 

steroid, peptid, ve aminoasit yapısında hormonlar olmak üzere üçe ayrılır. Genellikle steroid 

yapıdaki hormonlar lipitte, peptid ve aminoasit yapıdaki hormonlar ise suda çözünürler.  

 

Farklı yapıdaki iki hormon grubu etkilerini birbirinden farklı mekanizmalarla gösterir. 

Peptit  yapıdaki  hormonlar;  büyük  moleküllüdür,  bu  nedenle  hücre  içine  giremezler. 

Etkilerini hücre yüzeyindeki reseptörlerle birleĢerek gösterirler. Steroid hormonlar, göreceli 

olarak  küçük  moleküllüdür  ve  rahatlıkla  hedef  hücrenin  plazma  membranından  geçerek 

nucleus içine girerler.  

 

Steroid Hormonlar 

Peptid Hormonlar 

Aminoasit hormonlar 

Adrenal korteks hormonları 

Cinsiyet hormonları 

Vazopressin 

Oksitoksin 

Adrenokortikotropik 

hormon 

Katekolaminler 

Tiroit hormonları  

 

Tablo 1.1: Kimyasal yapılarına göre hormonlar 

 

1.2.2. Hormon Salgılanmasının Düzenlenmesi 

 

Hormonlar  belirli  bir  düzen  içinde  salgılanır.  Salgılanma  düzeni,  sinir  sistemi  ile 

negatif ve pozitif feedback mekanizmalar ile kontrol edilir. Kandaki hormon konsantrasyonu 

o hormonu  salgılayan bezi uyarır. Bez kanda bulunan hormon seviyesine göre cevap verir. 

Kandaki hormon seviyesi normalin altında ise hormon salgılanması artar. Normalin üstünde 

ise hormon salgılanması azalır. 

---

 

 

6 

Örneğin;  boyunda  bulunan  paratiroid  bezinden  salgılanan  hormon  kandaki kalsiyum 

seviyesini  düzenler.  ġayet  kandaki  kalsiyum  seviyesi  düĢerse  paratiroid  bezi  uyarılır  ve 

parathormonu  salgılanması  artar,  böylece  kandaki  kalsiyum  seviyesi  yükselir.  ġayet  kanda 

kalsiyum  seviyesi  normalin  üstünde  ise  aynı  Ģekilde  paratiroid  bezleri  uyarılır  ve  zıt  etki 

yaparak parathormon salgılanması yavaĢlar. 

 

Endokrin bez, uygun  bir  Ģekilde uyarılmazsa hormon  salgılanması anormal olur. Bu 

durum kendini iki Ģekilde belli eder. 

 



 

Hiposekresyon:  Bezin  hormon  salgısı  düĢer  ve  hedef  hücrelerin  ihtiyacı  olan 

uyarılma gerçekleĢmez. 



 

Hipersekresyon: Bezin hormon salgısı normalin üstünde olur ve hedef hücreler 

çok fazla uyarılır. 

 

1.2.3. Hormonların Görevleri 

 



 

Vücudun dıĢ çevreye uyumunu sağlar. 



 

DeğiĢen  iç  ortamın  fiziksel  ve  kimyasal  Ģartlarının  dengesini  ve  sürekliliğini 

sağlar. 



 

Hücrelerdeki yapım ve yıkım olaylarını denetim altında tutar. 



 

Vücut organlarının fonksiyonlarını düzenler. 



 

Üreme fonksiyonlarını düzenler. 



 

Büyüme ve geliĢmeyi sağlar. 



 

Enerji üretimi, kullanımı ve depolanmasını gerçekleĢtirir. 

 

---

 

 

7 

UYGULAMA FAALĠYETĠ 

 

Endokrin sistemin genel özelliklerini ayırt ediniz.  

 

ĠĢlem Basamakları 

Öneriler 



 

Endokrin sistemi tanımlayınız. 



 

Endokrin  sistemin  tanımını  yazarak 

tekrarlayabilirsiniz. 



 

Endokrin sistemin görevlerini sayınız. 



 

Endokrin  sistemin  iĢlevlerini  yazarak 

tekrarlayabilirsiniz. 



 

Endokrin 

ve 

ekzokrin 

bezi 

tanımlayınız.  



 

Endokrin  bez ile  ekzokrin  bez  arasındaki 

farkı karĢılaĢtırarak yazabilirsiniz. 



 

Ġç  salgı  bezlerinin  ortak  özelliklerini 

sayınız. 



 

Ġç  salgı  bezlerinin  ortak  özelliklerini 

yazarak açıklayabilirsiniz. 



 

Hormonların 

çeĢitlerini 

kimyasal 

yapılarına göre sayınız. 



 

Hormonların  kimyasal  yapılarına  göre 

çeĢitlerini 

gösteren 

bir 

Ģema 

oluĢturabilirsiniz. 



 

Hormonların görevlerini sayınız.  



 

Hormonların 

görevlerini 

yazarak 

tekrarlayabilirsiniz. 

 

UYGULAMA FAALĠYETĠ 

---

 

 

8 

ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME 

 

AĢağıdaki  cümleleri  dikkatlice  okuyarak  boĢ  bırakılan  yerlere  doğru  sözcüğü 

yazınız. 

 

1.

 

Salgılarını, belli bir kanal sistemine ihtiyaç olmadan doğrudan kana veren bezlerin bir 

araya gelmesi ile oluĢan sisteme………………………………… denir. 

2.

 

Vücudun  iç  salgı  bezlerinde  sentezlenerek  kana  verilen,  bu  yolla  çeĢitli  organ  ve 

dokulara  götürülerek  bunların  yapı  ve  fonksiyonlarını  vücudun  ihtiyaçlarına  göre 

değiĢtiren kimyasal maddelere …………………………….. denir. 

3.

 

Salgılarını bir kanal hissetmeden doğrudan kana veren bezlere……………….denir. 

4.

 

Peptid  hormonlar  büyük  moleküllü  olduklarından  hücre  içine  girmezler,  etkilerini 

hücre yüzeyinde bulunan………………………..ile birleĢerek gösterirler.   

5.

 

Hormonu  oluĢturan    maddelerin  kimyasal  yapısı  tam  olarak  bilinmemekle  beraber 

…………… , ………………..ve ……………………………yapıdadır. 

6.

 

Endokrin 

bezler 

yeterince 

uyarılmazsa 

hormon 

salgısı 

düĢer 

bu 

duruma…………………..denir. 

7.

 

Endokrin  bezler  gereğinden  fazla  uyarılırsa  hormon  salgısı  artar.  Bu  duruma 

……………………………denir. 

 

DEĞERLENDĠRME 

 

Cevaplarınızı  cevap  anahtarıyla  karĢılaĢtırınız.  YanlıĢ  cevap  verdiğiniz  ya  da  cevap 

verirken  tereddüt  ettiğiniz  sorularla  ilgili  konuları  faaliyete  geri  dönerek  tekrarlayınız. 

Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 

 

ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME 

---