T o sh k e n t d a V l a t iqtisodlyot universiteti sa m a r q a n d iq t iso d iy o t va servis

M as’ul muharrir 
i.f.d., professor B.A. Xasanov
TaqrizchiJar: 
i.f.d., professor M.Q. Pardayev (SamlSI)
i.f.d., professor Z.T. Mamatov (TMI)
AxSopor pecypc MapKa3H 
,
___ !
y ^ , K : 6 5 7 . 1(075)
T o iu /lA y
T a i u r A ^ K 65 °5? 
__________________. 
i
21
h
73
© “ADIB NASHRIYOTI” MH>K, 2011 
© Urazov K.B., Vaxidov S.V.

---

O ’bekiston Respublikasi M ustaqilligining 20 
yilligi vu Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universitetining
80 yilligiga b a g ’ishlanadi.
K I R I S H
Mamlakatimiz iqtisodiyoti ravnaqida uning har bir tarmog‘i va sohasi 
o ‘z o‘rniga ega. Chunonchi, respublikamizda 2009 - yilda yaratilgan 
48097,0 mlrd. so‘mlik yalpi ichki mahsulot (YAIM)ning 46,1 foizi tovarlar 
ishlab chiqarish sohasiga, 47,2 foizi xizmatlar ko‘rsatish sohasiga, 6,7 
foizi esa mahsulotlar hamda eksport-import operatsiyalaridan ol i ngan sof 
soliqlargato‘g‘ri keldi1. Agar o‘nyil oldin, ya’ni 2000 - yilda mamlakatimiz 
yalpi ichki mahsulotida sanoatning hissasi atigi 14,2 foizni tashkil etgan 
bo‘lsa, 2010 - yilda bu ko‘rsatkich 24 foizni, transport va aloqaning ulushi 
tegishliravishda7,7 va 12,4 foizni tashkil etdi, xizmatlar bo‘yicha bu raqam 
37 foizdan49foizgao‘sdi. Qishloqxo‘jalining ulushi esa 30,1 foizdan
17,5 foizga tushdi2.
Iqtisodiyotning barcha tarmoq va sohalari bir-biridan farqli jihatlarga 
ega. Ushbu farqli jihatlar ularni boshqarish uchun kerakli bo‘lgan 
axborotlami yig‘ish, qayd etish, guruhlash, jamlash va uzatish vositasi 
boigan buxgalteriyahisobigaham o‘z ta’sirini o‘tkazishi tabiiy hol. Aynan 
shular boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobini maxsus fan sifatida 
o‘rganilishi va o‘qitilishini taqozo etadi.
«Boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobining xususiyatlari» fanining 
asosiy maqsadi iqtisodiyotning turli tarmoq va sohalarida buxgalteriya 
hisobining asosiy xususiyatlarini ochib berish, talabalarda turli tarmoq va 
sohalarga tegishli xo‘jalik yurituvchi subyektlarda buxgalteriya hisobini 
yuritish bo‘yicha amaliy ko‘nikmalami shakllantirishdan iborat.
1 K arim ov I.A. A so siy va z ifa m iz - va ta n im iz taraq q iy o ti v a x a lq im iz faro v o n lig in i y a n a d a
yuksaltirish. - T.: 0 ‘z b ekiston, 2010 . - 49-50-b .
2 K arim ov I.A. B a rc h a rcj a va d a stu rlarim iz v a ta n im iz t a ra q q iy o tin i y u k sa ltir ish , x a lq im iz
farovonligini osh irish g a xi zm at qiladi. “N o rm a ” iq tiso d i y - h u q u q i y r o 'z n o m a » 3 (2 88) 25 - 
y a n v a r 2011 yil.

---

E’tiborlaringizga havolaetilayotgan iishbu darslik «Boshqatarmoqlarda 
buxgalteriya hisobining xususiyatlari» fanining namunaviy dasturiga muvofiq 
tayyorlangan. U «Buxgalteriya hisobi va audit» ta’lim yo‘nalishidagi 
bakalavrlarga mo‘ Ijallangan.
Darslik o‘z ichiga to‘rtta bo‘ limni olgan, bubo‘liinlarda iqtisodiyotning 
alohida tarmoq va sohalariga, chunonchi qurilish, qishloq xo‘jaligi, 
avtotransport va savdo tarmoqlariga tegishli turli xo‘jalik yurituvchi 
subyektlarda buxgalteriya hisobining xususiyatlari yoritilgan.
Darslikning