T o sh k e n t d a V l a t iqtisodlyot universiteti sa m a r q a n d iq t iso d iy o t va servis

Eskirishni qoldiq qiymatdan hisoblash usuli. Ushbuusuldaasosiy 
vositaning amortizatsiyalanadigan qiymati boshlang‘ich qiymat hisoblanadi. 
Yillik amortizatsiya siimmasi belgilangan yillik amortizatsiya me’yorining 
ikki baravari miqdorida topiladi. Chunonchi, birinchi yilda u boshlang‘ich 
qiym atdan, keyingi yillardan boshlab esa yil oxiriga qolgan qoldiq 
qiymatdan hisoblanadi. Xizmat muddatining oxirgi yilida amortizatsiya 
summasi tugatish qiymatidan tashqari bo‘lgan miqdorda hisoblanadi.
M isol. 
Kraz yuk tashish mashinasining boshlang'ich qiymati
12000000 s o ‘m deylik. Tugatish qiymati 200000 so'm. Xizm at
muddati 5 yil, yillik amortizatsiya me ’yori 20 %>.
Yuqoridagi m a’lumotlar asosida Kraz yuk tashish mashinasi bo‘yicha 
amortizatsiya ushbu usulda quyidagicha hisob-kitob qilinadi (2.6-jadval).
2.6-jadval
Yuk tashish mashinalari bo‘yicha eskirishni qoldiq qiymatdan
hisoblash usuli
Villar
Amortiza tsiya- 
lanadigan 
qivmat
Amortizatsiya 
m e’yori, %
Yillik
amortizatsiya
summasi
Jamlangan
amortizatsiya
summasi
Qoldiq
(liymat
I
12000000
40
4800000
4800000
7200000
2
7200000
40
2880000
7680000
4320000
3
4320000
40
1728000
9408000
2592000
4
2592000
40
1036800
10444800
1555200
5
1555200
-
1355200
11800000
200000
Qurilish tashkilotlarida ishlab chiqarish maqsadidagi barcha asosiy 
vositalarning hisoblangan eskirishi summasini bevosita asosiy ishlab 
chiqarish schotiga olib borib bo‘lmaydi. Bunga sabab shundaki, ishlab 
chiqarish maqsadidagi asosiy vositalar qurilish tashkiloti tomonidan olib 
borilayotgan barcha qurilish ishlariga bir vaqtning o ‘zida xizmat qilishi 
m um kin. Shu bois, ishlab chiqarish maqsadidagi asosiy vositalarga 
hisoblangan amortizatsiya summalari dastlab 2310 «Yordamchi ishlab 
chiqarish» schotidayoki 2510 «Umumishlab chiqarish xarajatlari» schotida 
alohida ochilgan tahliliy schotlarda aks ettiriladi.
Hisobot oyi oxirida yuqoridagi schotlarda aks ettirilgan amortizatsiya 
ajratmalari qurilish ishlari olib borilayotgan obyektlar o ‘rtasida maxsus 
hisob-kitob asosida taqsim lanadi. Amortizatsiya xarajatlarini qurilish

---

obyektlari o ‘rtasidataqsim lab chiqish turli usullarda am alga oshirilishi 
mumkin. Ular ichida eng keng tarqalganlari quyidagilar hisoblanadi:
1) am ortizatsiya sum m asini har bir obyekt b o ‘yicha olingan so f 
tushumning jam i sof tushumdagi hissasiga qarab taqsimlash;
2) amortizatsiya summasini asosiy vositalaming hisobot davrida har 
bir obyektda ishlagan ish vaqti (bajargan ishi)ni jami ishlagan ish vaqtidagi 
(yoki jam i bajargan ishlaridagi) hissasiga qarab taqsimlash;
3) am ortizatsiyasi summasi qurilish tashkilotlari hisob siyosatida 
belgilangan boshqa tartiblarda taqsimlash.
Ushbu m a’ lumotlarga va yuqorida izohi berilgan tartibga k o ‘ra ishlab 
chiqarish m aqsadidagi asosiy vositalar am ortizatsiyasi taqsim otini 
quyidagicha hisob-kitob qilish m um kin (2.7-jadval). Bunday taqsim ot 
m a’lumotlari RT-7 shakldagi ishlov qaydnom asidao‘z aksini topadi.