Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler
Yüklə 7,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Büyük Resmi Görmek
- Turkish Foreign Policy Quarterly
- Stratejik Derinlik
- Chicago-Kent Law Review
- Avrasya Etüdleri
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu / 387 teĢkil etmeye baĢlaması 11 Eylül saldırıları sonrası ABD baĢta olmak üzere dünya genelinde çoğu ülkenin dillendirilmeyen mutabakatları çerçevesinde güvenlik endiĢesi ile devlet mekanizmalarının kuvvetlendirilmesini ve 1815 Viyana Kongresi ile baĢlayan ''Avrupa Ahengi''nin Avrupa Krallarını müttefik haline getiren ortak tehdit algısında olduğu gibi bu defa da „‟Ġslamî‟‟ terör isimlendirmesi altında bir ortak tehdidin tekrar hayat bulması sonucunu beraberinde getirmiĢtir. 9 Afganistan'a yapmıĢ olduğu müdahale ile ABD yönetimi kendisi ve kabul edilmesi halinde beraberindekiler için yeni bir düĢman ilan etmiĢ ve bununla mücadeleye giriĢmiĢtir. Bu çerçevede Soğuk SavaĢ sonrası ''Tarihin Sonu'' tezi ile zaferi ilan edilen kimi değerler göz ardı edilerek devlet merkezli sert güvenlik önlemleri baĢta ABD olmak üzere tüm dünya genelinde uygulama alanı bulmuĢtur. Diğer devletler özellikle 1990‟lar- dan itibaren yoğun bir gündem maddesi oluĢturan demokrasi, özgürlük, temel insan haklarının dokunulmazlığı gibi söylemler çerçevesinde ABD'nin bu yaklaĢımına muhalif bir tutum sergilemekten ziyade onlar da kendi güvenlik sorunları ile ilgili bazı sert politikalar uygulamayı tercih ederek ortaya çıkan bu yeni durumun olağanlaĢtırılmasına katkı sağlamıĢlardır. 10
saldırılarının yanı sıra yaĢanan diğer geliĢmelerle de Türk dıĢ politikasında yansımasını bulmuĢtur. Türkiye'nin Avrupa Birliği‟ne (AB) üyelik konusu 20. yüzyıldan 21.yüzyıla uzanan bir konu olarak ana gündem maddelerinden biri olmaya devam etmiĢtir. Soğuk SavaĢ sonrası yapısal olarak değiĢikliğe uğrayıp Avrupa Birliği ismini alan yapı, ABD'nin tek süper güç olarak kaldığı iddia edilen bir zaman diliminde sahip olduğu unsurları etkili bir Ģekilde kullanarak dünya siyaseti üzerinde etkin olma gayreti sergilemiĢtir. Bu noktada üye ülke sayısı artmasına rağmen AB'nin etkinliğini sınırlayan unsurlar kriz yöneti- minde askerî gücün yetersizliği, üye devletlerin arasındaki siyasî irade eksikliği ve etkin kurumsal mekanizmaların oluĢturulamaması olarak karĢımıza çıkmaktadır. 11
SSCB'nin dağılmasının ardından Orta Asya coğrafyasında ortaya çıkan bağımsız Türk Cumhuriyetleri değiĢen uluslararası sistemin önemli birer aktör olarak belirmiĢlerdir. Rusya, Çin, Ġran ve Hindistan gibi güç merkezleri ile
9 Deniz Ülke Arıboğan; Büyük Resmi Görmek, TimaĢ Yayınları, 2013 Ġstanbul, s.25-29. 10 Özellikle Avrupa Birliği ülkelerinin bu minvalde 11 Eylül sonrasında yapmıĢ oldukları uygulamaların kısa bir değerlendirmesi için bknz: Rıza Türmen; „‟11 September and Human Rights‟‟, Turkish Foreign Policy Quarterly, Vol:1, No:2, 2002. 11 Sevilay Kahraman, „‟Avrupa Birliği ve Irak Krizi: Bölünmeden Yeniden BirleĢmeye Uzun, Ġnce Bir Yol‟‟, Ankara Avrupa ÇalıĢmaları Dergisi, Cilt:2, Sayı:4, Bahar 2003, s.159. 388
çevrili olması ve özellikle sahip oldukları doğal kaynakların dünya enerji piyasasında önemli bir yer iĢgal etmesi bölgeyi dünya siyaseti açısından önemli kılmaya baĢlamıĢtır. Soğuk SavaĢ süresince bloklar arasında bir rekabetten ziyade SSCB‟nin egemen güç olduğu bölgede bulunan doğal kaynakların kullanımında çift kutuplu sisteminin sona ermesinin ardından devletler ve çokuluslu Ģirketlerin söz sahibi olmak istemeleri gerek küresel ve bölgesel gerekse de bölge içi dengelerde Orta Asya coğrafyasını günümüze kadar uza- nan hassas bir çıkar çatıĢması alanı haline dönüĢtürmüĢtür. 12
tesirinden kurtulamayan Balkanlar coğrafyası da bünyesinde barındırdığı farklı etnik ve dinî unsurların parçalı bir görüntü arz etmesi ve dünya siyaseti açısından sahip olduğu jeopolitik konumu dolayısıyla yeni dönem itibariyle önemini muhafaza etmiĢtir. Balkanlar coğrafyasının bu parçalanmıĢ yapısının sebep olduğu sürekli istikrarsızlık ve savaĢ hali dolayısıyla politika literatürüne „‟Balkanizasyon‟‟ terimi eklenmiĢtir. 13 Özellikle Yugoslavya'nın dağılması ve yerine yeni devletlerin ortaya çıkması sürecinde tüm dünyanın gözleri önünde insanlık dıĢı görüntüler eĢliğinde cereyan eden savaĢlarda yaĢananlar hafızalarda yerini korumaktadır. 14
Kafkasya coğrafyası Avrupa ile Orta Asya arasında bir geçiĢ köprüsü olması, Karadeniz ve Hazar Denizi‟ne kıyısı olması, Rusya‟nın Karadeniz- Boğazlar-Akdeniz yolu ile SüveyĢ Kanalı‟na inebilmesine imkân sağlaması ve Orta Asya‟da çıkarılan doğal kaynakların batıya ulaĢtırılmasında mevcut ve muhtemel boru hatlarının üzerinde olması dolayısıyla jeopolitik önemini muhafaza etmiĢtir. 15 Diğer taraftan Soğuk SavaĢ sonrasında baĢlayıp ardından sadece ateĢkes sağlanması ile ara verilen Gürcistan‟daki Güney Osetya ve Abhazya sorunları ile Ermenistan‟ın Azerbaycan‟ın Dağlık Karabağ bölgesini iĢgal etmesi meselesi odaklı çatıĢmaların savaĢ–barıĢ ikileminden kurtulama- dan sadece ateĢkes sağlanmıĢ hali günümüz itibariyle hâlâ bölge açısından
12 Ahmet Davutoğlu, Stratejik Derinlik, Küre Yayınlar, 19. Baskı, Kasım 2004, s.470. 13 Lisen Bashkurti, „‟Political Dynamics Within the Balkans: The Cases of Bosnia&Herzegovina, Macedonia, Bulgaria, Serbia and Montenegro‟‟, Chicago-Kent Law
14 Yugoslavya‟nın dağılma sürecindeki uluslararası durumun detaylı bir incelemesi için bknz: Hüseyin Emiroğlu, Muhammet Faruk Çakır, „‟Yugoslavya‟nın Dağılması Sürecinde Trans-Atlantik DıĢ Politika Parametreleri (1990-1995)‟‟, Avrasya Etüdleri, Sayı 33, 2008, s.83-112. 15 Ufuk Tavkul, Etnik ÇatıĢmaların Gölgesinde Kafkasya, Ötüken Yayınları, 2002, Ġstanbul, s.17-19. Yüklə 7,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|