Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler
Yüklə 7,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Avrasya Etüdleri
- Türk DıĢ Politikası 2001- 2012
- Akademik BakıĢ Dergisi
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu / 385 sergileyebilmesinde hiç Ģüphesiz safında yer aldığı bloğun yürüttüğü politika- larının uhdesinde kalması de etkili olmuĢtur. 1990'lı yıllara gelindiğinde ise SSCB'nin dağılması ile birlikte Soğuk SavaĢ sona ermiĢ ve tüm dünya için olduğu kadar Türkiye için de yeni bir dönem baĢlamıĢtır. 5 Türkiye geçmiĢ yıllar boyunca SSCB'nin bazı tehditleri karĢısında Batı Bloku ile hemhal olur iken artık ortaya çıkan bu yeni durum karĢısında dönemin koĢullarına uygun kendine has politikalar takip etme gayreti göstermiĢ, bu minvalde bölgesel kimi oluĢumlara önderlik etmiĢ, fikir ve söylem bazında Türk Birliği'nden söz etmiĢ, Avrupa Topluluğu (AT) ile daha yakından iliĢki içinde bulunmaya çalıĢmıĢtır. Diğer taraftan Soğuk SavaĢ'ın sona ermiĢ olmasına rağmen Türkiye Afrika, Latin Amerika, Uzak Doğu ve Orta Doğu gibi coğrafyalar ile münasebetlerinde hızlı ve olumlu yönde bir geliĢim seyri yakalayamamıĢtır. Böylesi bir durumun ortaya çıkmıĢ olması Türkiye'nin tabir-i caizse Batı Bloku prangasına vurulmuĢ politik bağımlılığının tezahürü niteliğini taĢımıĢtır. Diğer taraftan Türkiye'nin kendi içinde cereyan eden geliĢmeler de sürecin bu Ģekilde ilerlemesinin sebeplerin- den birini teĢkil etmiĢtir. Nitekim 1990'lı yıllar boyunca Türkiye siyasî bakımdan kısa ömürlü koalisyon hükümetleri ile idare edilmiĢ ve bu yüzden siyaseten çalkantılı bir süreç yaĢamıĢ, güvenlik açısından terör örgütleri ile mücadele etmiĢ, ekonomik bakımdan sağlam bir ilerleme kaydedememiĢ, yolsuzluk-yoksulluk sarmalından kurtulamamıĢ, sivil-asker iliĢkilerini geliĢmiĢ ülkeler seviyesine eriĢtirememiĢ ve tüm bu yaĢananların neticesinde aidiyet hissi çerçevesinde toplumsal bir bütünlük arz edememiĢtir. YaĢanan tüm bu olumsuzluklar Türk DıĢ Politikası'nda yansımasını bulmuĢ ve yukarıda sözü edilen tarihî derinliği haiz bu topraklar üzerindeki bir yönetimin gerek bölgesi gerekse de dünya siyaseti bakımından tam anlamı ile bir etki alanı yaratmasının önündeki engelleri teĢkil etmiĢtir. 2000'li yılların baĢında ise Türkiye‟yi olduğu kadar tüm dünyayı etkileyen en önemli olay 11 Eylül 2001 tarihinde ABD'nin New York kentin- deki Dünya Ticaret Merkezi ve ABD Savunma Bakanlığı Pentagon'a düzenlenen terör saldırıları olmuĢtur. Söz konusu terör saldırıları sonrasında ABD saldırılardan sorumlu tuttuğu el-Kaide oluĢumunun Afganistan'da bulunduğunu iddia etmiĢtir. Afganistan‟daki Taliban yönetimince ileri sürülen el-Kaide lideri Usame bin Ladin‟in yargılanması, yakalanması ve teslim
5 Bu noktada Soğuk SavaĢ‟ın sona ermesinin bütün ülkeler üzerinde aynı etkiyi yaratmadığını belirtmek gerekir. Haluk Özdemir; „‟Türkiye‟nin „‟Sınır Ülke‟‟ Niteliği: Farklı Stratejik Kültürler Arasında Türk DıĢ Politikası‟‟, Avrasya Etüdleri, Sayı:33, 2008, s.19. 386
edilmesi Ģeklindeki tüm tekliflerin George W. Bush liderliğindeki ABD yönetimi tarafından reddedilmesinin ardından ABD Afganistan‟a NATO‟nun 5. Maddesi çerçevesinde müdahale etmiĢtir. 6 Benzeri terör saldırılarına uzun yıllardır maruz kalmasına rağmen bir NATO müttefiki olan Türkiye söz konusu maddenin iĢletilmesini sağlayamamıĢtır. 2000‟li Yıllarda Türkiye‟nin Ġçinde Bulunduğu DıĢ ve Ġç Ortam Soğuk SavaĢ‟ın sona ermesinin ardından ABD‟nin ve temsil ettiği değerlerin söz konusu savaĢtan kesin bir zaferle ayrıldığı Ģeklindeki tezini „‟Tarihin Sonu‟‟ baĢlığı ile ileri süren Fukuyama‟nın yanı sıra günümüz uluslar- arası sisteminin kaynağı olarak kabul edilen 1648 Westphalia AnlaĢmasından bu yana uluslararası politikanın sırasıyla krallar, uluslar ve ideolojiler arasında Ģimdi ise medeniyetler arasında bir mücadele Ģeklinde cereyan edeceğini ileri süren Huntington‟ın „‟Medeniyetler ÇatıĢması‟‟ tezi dönem itibariyle yönetimi elinde bulunduran ABD baĢkanlarının yürüttükleri politikaları etkileyen baĢat unsurlar olmuĢlardır. 7 ABD, politikalarına söz konusu tezlerin gölgesinde Ģekil vermeye baĢlamıĢ ve tüm dünya üzerinde sahip olduğu etki ile bu tutu- munu temsil ettiğini ileri sürdüğü demokrasi, serbest piyasa ekonomisi, insan hakları, özgürlük vb. alanlardaki geliĢmelerle sağlamlaĢtırmaya çalıĢmıĢtır. 11 Eylül 2001 tarihinde gerçekleĢtirilen terör saldırılarının sonuçları- nın sadece ABD veya bölgesini değil tüm dünyayı farklı boyutlarda etkilemiĢ olması 21.yy. itibariyle „‟küreselleĢme‟‟ olgusunun ne derece etkin bir hal aldığının da göstergesi niteliğindedir. 20.yy.‟ın sonlarından itibaren varlığını hissettirmeye baĢlayan küreselleĢme olgusu tüm dünya üzerindeki etkisini devlet aygıtını aĢındırarak göstermeye baĢlamıĢ ve uluslararası iliĢkiler alanın- da daha önceleri tek aktör olarak telakki edilen devlet, ortaya çıkan diğer unsurların yanında etkisini kaybetmeye baĢlamıĢtır. 8 Özellikle güvenlik ve ekonomi kavramlarının ulusallıktan uzaklaĢarak devlet adına bir kriz kaynağı
6 Söz konusu madde üye ülkelerden bir tanesine yapılan bir saldırı karĢısında diğer müttefik ülkelerin ona yardımcı olması gerektiğini belirtmekte ve NATO, tarihinde ilk kez Avrupa- Atlantik bölgesi dıĢında bir görev üstlenmektedir. Baskın Oran; Türk DıĢ Politikası 2001- 2012, Cilt:3, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul, s.20. 7 Baskın Oran; Türk DıĢ Politikası 1980-2001, Cilt:2, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul, s.211, Baskın Oran; Türk DıĢ Politikası 2001-2012, s.15. 8 Gökhan Koçer, „‟KüreselleĢme ve Uluslararası ĠliĢkilerin Geleceği‟‟, Uluslararası ĠliĢkiler Dergisi, Cilt:1, Sayı:3, Güz 2004, s.107-108., Mehmet Alagöz; „‟KüreselleĢme ve Yeni Dünya Düzeninde Ulus Devlet AnlayıĢı‟‟, Akademik BakıĢ Dergisi, Sayı:6, Mayıs 2005, s.2-8.
Yüklə 7,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|