Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler
Yüklə 7,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu / 377 büyük rağbet görmüĢtür. Türkçe'ye olan hakimiyeti ve dilinin berraklığı ile geniĢ kitlelerin beğenisini kazanmıĢtır. Irak Türkleri'nin edebiyatçıları arasında, eski tarza iltifat etmeyen ve bu yolda Salah Nevres ile birlikte Nesrin Erbil, yeni bir dönemin müjdecisi olmuĢ, Irak Türk edebiyatında yeni bir edebi çığırın açılmasında önemli rol oynamıĢtır. ġiirlerinin çoğunu "KardaĢlık" dergisinde yayımlamıĢtır. Millî duyuĢlar, geçmiĢe özlem, yalnızlık, hüzün ve ayrılıklar Ģiirlerinin baĢlıca teması sayılır. “Yaralı kuĢ” Ģiirinde olduğu gibi geçmiĢinden kopmayan ve anıları ile avunan Ģair, yaĢadığı topraklara bağlılığını her seferinde ön planda tutar. Ata TerzibaĢı‟nın ifadesiyle “Ģiirlerinde baba yurdu Erbil‟i, ana yurdu Kerkük‟ü ve mensup bulunduğu millet ve kahramanları anarak coğrafî iklimi fazlaca geniĢletir”. YaĢadığı toprakların acılar içinde kıvranması, Nesrin Erbil‟in son dönem Ģiirlerine de sinmiĢ ve yeni edebî ürünlerine yansımıĢtır. Nitekim Kerkük ve Erbil‟de meydana gelen geliĢmeler, Irak‟ın iĢgal altında çektiği acılar, Ģairimizi derinden etkilemiĢtir. Evli ve bir erkek çocuk annesi olan Erbil‟in 3 Ģiirleri en fazla kardaĢlık dergisinde yayımlanmıĢtır. Hatta kardaĢlık ilk yıllarında hemen hemen bütün sayılarında Ģiirleri çıkmıĢtır. Bunun yanında (deniz rüyası) üç Ģiir kitabı da vardır. Bu kitap 1969 yılında Ankara'da basılmıĢtır. ġairimizin (Ġki Ģehir) kitabı 1998 Ġstanbul'da yayılmıĢtır. Ayni zamanda (Geleceğim) kitabı 2004'te Irak Türkmen Cephesi Kültür müdürlüğü tarafından yayınlanmıĢtır. Merkezi Azerbaycan‟da olan Dünya Genç Türk Yazarlar Birliği tarafından Türk Ģiirine hizmet ödülüne layık görülmüĢtür. Halk ozanları, Türk toplum hayatı içinde önemli görev yüklenmiĢlerdir. "Yüksek zümrenin" içine kapanarak halkın anlamadığı, halkı söylemeyen "mazmunlar ve kalıplar" içinde sanat yaptıkları devrede halkın derdini, devasını, acısını, sevincini söylemiĢtir. Halk, ümidini, ümitsizliğini, isyanını, isteğini, kavgasını halk ozanları aracılığı ile, onların mısraları ile söyleye gelmiĢtir. Toplumun sosyal düzeyi ve geleneklerin katılığı yüzünden, kadın edebiyatçıların ortaya çıkması gecikmiĢtir. YenileĢme hareketinin baĢladığı 20. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren Türkmen edebiyatında gözle görülür bir canlanma olmuĢtur. Özellikle Kerkük‟te yayın hayatına baĢlayan Afak ve BeĢir gazeteleri, 1960 yılında Bağdat‟ta yayın hayatına baĢlayan KardeĢlik dergisi,
3 Erbil, Nesrin, Ġki Ģehir, Ġstanbul 1998, s.1. 378
verimli bir dönemin de habercisi olmuĢtur. Bu dergi ile birlikte Türkmen Hanım edebiyatçılarının varlığı da ortaya çıkmıĢtır. Nesrin Erbil, Irak Türkleri arasında yeni Ģiirin önderliğini yapmağa çalıĢan orijinal bir Ģair olup, kendi alanında bir akımı temsil eden edebi bir okulun kurucusu sayılır. Sade ve yumuĢak üslubuyla Türkmen Ģiirine yeni bir soluk getiren Erbil, hasret, gurbet, acı, keder, ayrılık ve ümit imgeleriyle hep memleket sevgisini terennüm etmiĢtir. Doğduğu topraklarda yaĢayan insanların uğradıkları haksızlıkları dile getirerek, toplumun dileklerini, arzu ve ümitlerini haykırmıĢtır. Ġki Ģehir Ģiiri Türkmen toplumunun manifestosu olmuĢtur. Ġki Ģehir bilirim Candan bağlı Yürekten dağlı Bir Altınköprü‟yle Kalpleri bağlı Biri mavilikler içinde Öbürünün yanar ufukları Geceler onları boğmazsa GüneĢli günlere varacaklar Görecekler ümitli ıĢıkların doğuĢunu ġafakla beraber Silinecek acılar Kurtulacak iki Ģehir Serap ümitlere koĢmaktan Sonuç ModernleĢme ile birlikte kadınların toplum içindeki statülerinde önemli değiĢmeler olmuĢtur. Özellikle eğitim ve iĢ hayatına katılma konusuna değiĢmeler oldukça fazladır. Kadın, birçok alanda varlık göstermektedir. Zira kadın, evine bizzat maddî getirisi olsun ya da olmasın artık sadece evinin hanımı değildir, sadece çocuğunun annesi rolünü, sadece kocasının karısı rolünü icra eden biri konumunda değildir. O, aynı zamanda örneğin bir iĢçidir, bir yöneticidir, bir öğretmendir, bir sivil toplum örgütü üyesidir, bir siyasetçidir.
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu / 379 Yapılan mülakatta, Türkmen kadınlar arasında okuma yazma oranı çok yüksektir. Kadınların dörtte biri üniversite düzeyinde eğitim almıĢtır. Kız çocuklarının eğitim alması aileler tarafından desteklenmektedir. Türkmenlerde kadın dindarlığının, kadının toplumsal hayatın hemen her alanında varlık göstermesine paralel olarak, ailenin içiyle veya daha baĢka dar alanlarla sınırlı kalmadığı, toplumsal etkisini gün geçtikçe daha yoğun ve baskın bir biçimde hissettirdiği görülmektedir. Kadınların kitabî dindarlıktan öte geleneksel halk dindarlığına daha eğilimli oldukları sosyo-psikolojik bir gerçeklik olarak dikkat çekmektedir. Ayrıca kadınlarda sağlıklı ve nitelikli dinî bilgi düzeylerinin zayıf kalması, onların bu tür uygulamalara rağbet etmesini artırabilmektedir. Özetle, kadın dindarlığının hem bireysel (fiziksel ve duygusal) hem de çevresel (sosyo-kültürel ve ortamsal) faktörlerden beslendiği söylenebilir. Mülakata göre, Türkmen kadınlar arasında komĢuluk iliĢkisi yoğun yaĢanmaktadır. Ayrıca aile içi iliĢkilerdesıkı bir bağ vardır. Kadının eğitim düzeyinin artması, ekonomik hayata katılması, toplumsal hareketlerin içinde yer alması, siyasete aktif olarak iĢtirak etmesi gibi önemli hususlar arasında bağlantılar vardır. Ayrıca, Irak türkmen kadınları eğitim, siyaset gibi edebiyat alanında da kendini göstermektedir. Bunun bir örneği de Nesrin Erbil‟dir. Erbil, Irak Türkmen edebiyatının yenileĢme döneminin en çok ilgi çeken ismi olmuĢtur. ġiirlerinde göndermeler yaptığı imgeleri, sıcak ve anlaĢılır simgelerle ifade eden en baĢarılı Ģair olmuĢtur. ġiirlerinde dilin musiki yanını da ihmal etmemiĢtir. Böylece Ģiirlerini kazandırdığı bir akıcılık sayesinde okuyucu ile sıcak bir bağ kurmuĢtur. IġĠD‟in 2014 Haziran‟ında Musul‟u ele geçirmesiyle baĢlayan ve halen devam eden süreçte özellikle Türkmenlerin ve Türkmenlerin yaĢadığı bölgelerin güvenliğinin, Türkmenler açısından birincil önemde olduğu görülmektedir. IġĠD nedeniyle 300-350 bin arasında Türkmen‟in yerlerinde göç ettiği söylenmektedir. IġĠD‟in Telafer ve Musul‟u ele geçirmesiyle buradan göç eden Türkmenler dağınık bir biçimde göç etmek zorunda kalmıĢtır. Türkmenlerin güvenliğinin sağlanmadan Türkmenlere tanınacak siyasal, sosyal, ekonomik vb. bir takım hakların fayda getirmeyeceği, öncelikli meselenin Türkmenlerin güvenliğinin sağlanmasının olduğu düĢünülmektedir. Yüklə 7,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|