Tayanch tushunchalar

reminissensiya
(xira esga keltirish) deb ataladi. Reminissensiyaning 
mohiyati, biz to‘liq eslay olmagan material idrok qilinganidan bir-ikki kun o‘tgandan 
so‘ng materialni birinchi marta eslashda kuzatilmagan dalillar va tushunchalar bilan 
to‘ldirilishidan iborat. Bu hodisa ko‘pincha katta hajmli materialni so‘zlab berish orqali 

---

eslashda kuzatiladi, bunga nerv hujayralarining charchashi sabab bo‘ladi. Reminissensiya 
ko‘pincha maktabgacha yoshdagi va kichik maktab yoshidagi bolalarda, va ayrim 
holatlarda kattalarda ham kuzatiladi.[2] 
Unutishning boshqa shakllari 
xatolik bilan eslash va tanish
dir. Barchaga ma’lumki, 
vaqt o‘tishi bilan idrok qilinganlar xotirada o‘z yorqinligi va aniqligini yo‘qotib, 
rangsizlanib, noaniq bo‘lib qoladi. Lekin avval idrok qilingan materialning o‘zgarishi 
boshqa xususiyatga ham ega bo‘lishi mumkin, bunda unutish aniqlikni yo‘qotishdan 
emas, esga tushirilganlarning haqiqatda idrok qilinganlarga muvofiq kelmasligidan iborat 
bo‘ladi. Bunda biz voqelikda mavjud bo‘lganlarni emas, boshqa narsalarni eslaymiz, 
chunki unutish jarayonida u yoki bu darajada idrok qilingan materialning chuqur qayta 
tuzilganligi, sifatining qayta ishlanganligi sodir bo‘lishi mumkin. Qayta ishlashga misol 
tariqasida voqealar izchilligining vaqt bo‘yicha noto‘g‘ ri eslashni keltirish mumkin. 
Hozirgi kunda unutish jarayonlarining kechishi tezligiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar 
ma’lumdir. Xuddi shunday, odam materialni yaxshi tushunib etmagan bo‘lsa, unutish 
tezroq ro‘y beradi. SHuningdek, material odamga qiziqarli bo‘lmasa, uning amaliy 
ehtiyojlari bilan bog‘ lanmagan bo‘lsa, unutish shunchalik tez sodir bo‘ladi. 
Unutish tezligi, shuningdek, material hajmi va uni o‘zlashtirishdagi qiyinchiliklar 
darajasiga bog‘ liq: material hajmi qanchalik ko‘p bo‘lsa, yoki uni idrok qilish qiyinchilik 
tug‘ dirsa, unutish shunchalik tez sodir bo‘ladi. Unutish jarayoni tezligiga ta’sir etuvchi 
boshqa omil avvalgi faoliyatningsalbiy ta’siri –