Təbiət
2009
günəşin görünmə zamanını təyin edir.
Həftənin günlərini ona əhəmiyyətli olan əlamətlərə əsasən (məs.,
•
dərs günü – istirahət günü)
ardıcıllıqla sadalayır və onları fərqləndirir.
Gecə-gündüz əvəzolunmasına əsasən özünün fəaliyyətini təsvir edir (məs.,
•
səhər saat 9-da
– dərslər başlayır, axşam saat 6-da – sevimli televiziya verilişi)
Gecə-gündüzə əsasən heyvanların davranışlarını təsvir edir, ona maraqlı hekayəti danışır
•
(məs., bayquşun gecə ovu) və şəkillər çəkir.
Təb. I. 6. Şagird yerli ətraf mühiti təsvir edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Yer kürəsinin səthində olan daşların nümunələrini toplayır, onları əyani əlamətlərinə
•
əsasən (rəng, forma, ölçü, ağırlıq, möhkəmlik) qruplara ayırır.
Yerli ətraf mühitin şəkillərini çəkir.
•
Gündüz vaxtı səmanı müşahidə edir, onda mövcud obyektlərin şəklini çəkir (məs.,
•
buludlar, göy qurşağı).
Təb. I. 7. Şagird mövsüm hadisələrini xarakterizə edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Mövsümləri bir-biri ilə müqayisə edir, onları fərqləndirən əlaəmtələrdən söhbət edir, kollajlar
•
və ya şəkillər hazırlayır.
Fəsillərə əsasən bitki və heyvanların məruz qaldıqları dəyişiklikləri təsvir edir (məs.,
•
yarpaqların tökülməsi, çiçəklənmə, tüklərin rənginin dəyişməsi).
Fəsillərə əsasən insanın iş fəaliyyətina və heyvanların davranışına aid nümunələr gətirir
•
(məs., əkmək, səpmək, quşların uçub getməsi).
Fəsillərə əsasən paltarları çeşidləndirir.
•
Onun üçün əhəmiyyətli bayramları sadalayır və fəsillərlə əlaqələndirir.
•
İstiqamət: insan və ətraf aləm
Təb. I. 8. Şagird şəxsi gigiyena və təhlükəsiz davranışın elementar qaydalarına sahib olur.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Küçədə hərəkət qaydalarını əks edən əsas şərti işarələri (üç qarşılıqlı cütlərdən çox
•
olmayaraq) təyin edir və izah edir, onlara riayət edilmənin vacibliyini izah edir.
Məişət əşyalarının təhlükəsiz istifadə qaydaları barədə söhbət edir.
•
Heyvanlarla və bitkilərlə münasibət zamanı öz davranışı barədə söhbət edir.
•
Şəxsi gigiyena əşyalarını (məs,
•
daraq, diş fırçası, dəsmal) sadalayır və onların
təyinatı haqqında söhbət edir.
Təb.E. I. - 3
Təbiət
2009
Təb. I. 9. Şagirdin ətraf mühitə olan yanaşması formalaşır.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Dərs mühitində elementar davranış qaydalarının hazırlanmasında iştirak edir və onlara
•
riayət edir.
Özünün, sinif yoldaşlarının əşyalarına və məktəb avadanlıqlarına ehtiyatla yanaşır.
•
Təmiz və çirkli ətraf mühiti fərqləndirir, konkret mühitə olan yanaşmasını sözlə və ya şəkillə
•
ifadə edir.
Ətraf mühitdə təmizliyi qorumaq üçün özünün hərəkətlərini (məs.,
•
məişət tullantılarının
yerləşdirilməsi) təsvir edir.
Sevimli əşyalarına, bitkilərə və heyvanlara olan münasibətini sinif yoldaşları ilə bölüşür və
•
onları seçdiyi əlamətlərə əsasən xarakterizə edir.
İnsanın fəallığına əsasən yerləri (məs.,
•
yaşayış yeri, iş, istirahət, əyləncə, dərs) qruplara
ayırır və təsvir edir.
Proqramın məzmunu
I sinfin standartının nəticələrini verilən məzmunun əsasında əldə etmək olar:
Canlı obyektlər
İnsan (özü) və onun quruluşu.
Bitkilərin müxtəlifliyi : rəng, forma, ölçü ; ağac, kol, ot ; meyvə, tərəvəz.
Heyvanların müxtəlifliyi : rəng ; ölçü, hərəkət növləri, ev və çöl heyvanları.
Ətraf mühitin dərk edilməsi
Duyğu orqanları və duyğular: dəri – toxunmaq, göz – görmək, dil – dad, burun – qoxu, qulaq –
dinləmək.
Ətraf mühiti müşahidə etmək üçün cihazlar: lupa, stetoskop.
Cisimlərin müqayisəsi
Cisimlərin xassələri: rəng, forma, ölçü, hamarlıq, şəffaflıq, qoxu, dad.
Hərəkət edən və hərəkət etməyən cisimlər
Təbii və insan tərəfindən hazırlanan əşyalar.
Yanaşma terminləri
Yaxın –uzaq, yuxarı –aşağı, sağ – sol, irəli – geri
Səma və Yerin səthi
Günəş, ay, ulduzlar, bulud, göyqurşağı.
Gecə-gündüz
Həftənin günləri
Gecə-gündüz əvəzolunması.
Tədris mühiti
Təb.E. I. - 4
Təbiət
2009
Məktəbdə davranış qaydaları
Tədris mühitinin obyektləri : məktəb binası, sinif otağı, məktəbin həyətinin idman meydançası,
tualet, bufet, həkim kabineti və sairə.
Məktəb avadanlığı.
Şəxsi və ümumi istifadə əşyaları
Mövsüm dəyişkənliyi
İlin fəsilləri
Təbii hadisələr
Canlı aləmdə baş verən dəyişikliklər
İnsan fəaliyyəti.
Təhlükəsiz hərəkət qaydaları
Küçədə təhlükəsiz hərəkətinin əsas şərti işarələri : svetofor, keçid
Məişət əşyalarının təhlükəsiz istifadəsinin elementar qaydaları : elektrik alətləri, qaz sobası.
Heyvanlar və bitkilərlə təhlükəsiz yanaşma qaydaları.
Şəxsi gigiyena
Şəxsi gigiyena əşyaları : diş fırçası, daraq, dəsmal.
Təb.E. I. - 5