TəBİƏt elmləRİ VƏ Tİbb seriyasi series of natural sciences and mediCİNE

- 40 - 
 
= Yetkin  meyvəsi  5-6 mm  uzunluqdadır,  orta hissədə  kəmərlidir.-  S. emersum  Rehm.                                                                              
           3. Yetkin  meyvəsi  fərqlidir,  orta hissəsində  kəmərsizdir.------------ S. simplex Huds. 
                                                                                           
           =Meyvələri  sünbül  çiçək qrupuna  toplanmışdır.  Yarpaqları  su üzərində  üzəndir.  S.natans  L..                                                                                                            
                           Suçiçəyikimilər  - Potamogetonaceae Dumort.  fəsiləsi 
        
Fəsiləyə  mənsub  olan  nümayəndələrin  çiçəyi  bircinsli  və  ya  ikicinslidir,  süpürgəşəkilli 
çiçəkqrupunda  tonlanmışdır,  yaxud  tək-tək  yarpaqların  qoltuğunda  yerləşmişdir.  Çiçəkyanlığı 
yoxdur  və  ya  o  pərdəvari  örtücü  yarpaqcıqla  əvəz  olunmuşdur.  Erkəkcikləri  2-4  ədəd  olmaqla,  qısa 
saplı  və  bəzən  qanadşəkilli-  genişlənmiş  əlaqələndiricilidir.  Dişicik  1-4  -  dür  və  adətən  sərbəstdir. 
Meyvəsi  fındıqcıqvari  və  ya  çəyirdəkvaridir.  Toxumu  endospermsizdir,  oraqşəkilli  və  ya  sipralvari-
burulmuş  qatlanmış  rüşeyimlidir.  Fəsilənin  9  cinsindən  Qafqazda  və  Azərbaycanda  4  cinsi  vardır. 
Qeyd  olunan  cinslərə:  Zannichellia  L.,  Ruppia  L.,  Zostera  L.  və  Potamogeton  L.  aiddir. 
Potamogeton  L.  cinsində  1  növ  müstəsna  olmaqla,  qalan    heç  bir  cins  və  növ    Naxçıvan  MR  florası 
ücün  verilməmişdir.  Onlar  Ə.Ş.  İbrahimov  tərəfindən  yeni  aşkar  olunmuş  və  floraya  daxil 
edilmişdir.  Potamogeton  L.  cinsinin  1  növü  olduğu  halda  8  növü  əlavə  tapılmışdır.  Digər  tərəfdən 
Suçiçəyikimilər-  Potamoqeyunaceae  Engl.  fəsiləsində  olan  Zannichellia,  Ruppia,  Zostera  cinslərinə 
yeni  sistematik  nomenklaturaya  görə fəsilə  statusu  verilmişdir.    
Təyinetmə cədvəli: 
 
1. Çiçəkləri  çoxsaylı  olub  sünbülşəkilli  çiçəkqrupunda  toplanmışdır  --------------------------- 3 
 
=Çiçəkləri  tək-təkdir  və ya iki  çiçəkli  yarımçətir  çiçəkqrupunda  toplanmışdır  ---------------- 2 
2. Çiçəyi   bircinslidir,  qoltuqda  yerləşir,  tək-təkdir  və ya  2-dir (cüt-cütdür). 
 
Zannixelliyakimilər  - Zannichelliaceae  Dumort.  fəsiləsi 
= Çiçəkləri  ikicinslidir,  uzun  nazik  çiçəksaplağında  cüt-cütdür. 
                                                           Ruppiyakimilə r  - Ruppiaceae Hutch.  fəsiləsi 
3. Çiçəkqrupunu  oxu  sıxdır.  Çiçəkləri  1 erkəkcik  və 1 dişicikdən  ibarətdir.                                                         
= Çiçəkqrupunun  oxu  silindirikdir.  Çiçəkləri  4 erkəkcik  və 4 dişicikdən  ibarətdir. 
              Suçiçəyi  -  Potamogeton  L. cinsi 
Suçiçəyi    cinsinin  ümumi  əlamətləri:  Çiçəkləri  bircinslidir,  bu  və  ya  digər  dərəcədə  çox 
saylı  çiçəkləri  axırıncı  sıx  silindrik  sünbülşəkilli  çiçəkqrupunda  toplanmışdır.  Çiçəkyanlığı  yoxdur. 
Erkəkcikləri  4-dür,  Nər  bir  erkəkciyin  əlaqələndiricisi  aşağı  hissədə  dəyirmi  qanadşəkilli 
çiçəkyanlığını  yarpaqcıqlarına  bənzər  çıxıntı  ilə  təchiz  olunmuşdur.  Dişicik  4-dür,  sərbəstdir, 
olduqca  qısa  sütuncuqludur  və  ya  oturaq  ağızcıqlıdır.  Yumurtacıq  1-dir,  əyilmişdir.  Toxum  oraqvari 
və  ya  spiralvari  əyilmiş,  qatlanmış  rüşeyimlidir.  Şirin  su  bitkiləridir,  suya  batmış  və  ya  su  üzərində 
üzən  qınla  təhciz  olunmuş  növbəli  yarpaqlıdır.    
 
Cinsin  yer  hər  iki  yarımkürənin  isti  və  mülayim  qurşaqlarındakı  şirin  sularda  yaşayan  87 
növündən  Qafqazda-15  Azərbaycanda  12  növünün  olduğu  verilir.  Azərbaycan  florasının  I  cildində 
Nax.  MR  florası  üçün  heç  bir  növ  verilməmişdir.  I  cildin  nəşrindən  sonra  son  dövrlərdə  1  növ  - 
Patamogeton  filitormis  növü  aşkar  edilmişdir.    1989-cu  illərdə  Ə.Ş.  İbrahimov  tərəfindən  bu 
fəsiləyə  aid  əlavə  8  yeni  növ  aşkar  edilmişdir.  T.  Qasımova  suçiçəyi  cinsinin  təyin  etmə  cədvəli 
vermiş,  ancaq Nax. MR növləri  barədə məlumatlar  verməmişdir, 
                                Suçiçəyi - Patomogeton  L. növlərinin  təyinetmə cədvəli 
1.
 
Yarpaqları  qarşı-qarşıya  yerləşmişdir.-------------------Potamogeton  densus L                                                                                           
=Yarpaqları  növbəli  yerləşmişdir  ---------------------------------------------------------------------2 
1.
 
Bütün  yarpaqları  suyabatmışdır,  dar  ensiz  xəttidir  və  ya  sapşəkillidir,  yaxşı  inkişaf  etmiş 
qınlıdır  -----------------------------------------------------------------------------------------------  3 
=  Yarpaqları  müxtəlif  formalıdır,  suyabatmış  və  ya  su  üzərində  üzəndir,  qınsızdır,  yarpaq 
ayasının  əsasında  yaxşı  inkişaf  etmiş  dilciklidir   ------------------------------------------------------------ 5 
3. Meyvəsi  yaxşı  inkişaf  etmiş  sivri,  azca daxilə  tərəf  qatlanmış  buruncuqludur.   
= Meyvəsi  nisbətən  yaxşı  inkişaf  etmiş  qısa və kütvari  buruncuqludur  ------------------------- 4 
4. Meyvəciyi  4 mm  uzunluqdadır,  uc hissədən  ayrılmış  buruncuqludur.----  P. pectinatis  L.                                                                                                  
= Meyvəciyi  2 mm-dən  uzun  deyildir,  çəpinə-ovaldır  və uc hissəsindən  aşağıda   
    ayrılmış  buruncuqludur.  -------------------------------------------------------  P. filiformis Pers..                                                                                                                                                                               
5. Bütün  yarpaqları  sapşəkilli  və ya qılcıqşəkillidir  ----------------------------------------------- 6 

---