Thank you for your contribution

22

teriyor. Ancak buna rağmen figürlerin kasları, natüralist 

olmaktan öte abartılı ve kasılmıştır. Bazı yazarlar, bu 

baskının mitolojik bir öyküyü anlattığını yazarken bazıla-

rı da tamamen didaktik amaçlarla yapıldığını yazıyor. 

1460-70 yılları arasına tarihlendirilen bu gravür çalış-

ması, insanları farklı açılarda ve duruşlarda göstererek, 

tüm bir figür çizim dersini bir kâğıt parçasının üzerinde 

sıkıştırmış gibi görünüyor. Bu on erkeğin derileri yüzül-

müş gibi, kasları ve sinirleri belirgindir. 

Ecorché figür türünde, başlangıçta Aziz Bartolomeo

1

 ve 

Marsyas

2

 betilerinde olduğu gibi erkek figür baskındır ve 

değişen ölçülerde derileri soyulmuştur. Ortaçağ sanat-

çısı, Bartolomeo’nun derisinin yüzülmüş olduğunu, başı 

dışında tüm figürü kırmızı renge boyayarak anlatmaya 

çalışıyordu. Rönesans sanatçısı ise kasları ve kemikleri 

natüralist bir biçimde betimlemeyi seçti. Ecorché, sa-

dece insan figürü ile ilgili değildir. 18. yüzyıldan itibaren 

hayvan figürleri de ecorché betimlemelerin konusu 

oldu. Ecorché figürler sadece, kas ve kemik yapısını 

göstermeye yönelik değil, baskı sanatçısı Jacques-Fa-

bien Gautier d’Agoty’nin (1716–1785)

3

, Hamile Kadın ve 

Fetus (resim 5) adlı resminde olduğu gibi, insanın iç 

organlarını da gösterecek şekilde tasarlandı. 

Ecorche modeller, sonraki yüzyıllarda sanatçıların 

atölye donanımının vazgeçilmez bir parçası haline geldi. 

Örneğin Houdon’un 1767 yılında yaptığı ecorché heykelin 

kopyaları iki yüz yılı aşkın bir süre atölyelerde model 

olarak kullanıldı. Aynı şekilde, Agostino Carlini’nin Ka-

çakçıyus (Smugglerius) (resim 6) adlı heykeli, uzun yıllar 

Royal Akademi’nin modeli oldu.

4

 Akademilerde ecorché 

heykellerin birer model olarak kullanıldığını gösteren 

görsel kanıtlar mevcuttur. Örneğin; François Sal-

le’nin Akademi Beaux Arts’da Anatomi Dersi ve Johan 

Zoffany’nin Hunter Royal Akademi’de adlı resimlerinde 

model olarak ecorché heykeller görülmektedir. 

Ecorche figürler akademik sanatla ilgili gibi görünse de 

çağdaş sanat anatomiden, bu türden vazgeçmedi. Ecor-

ché modeller ve çalışmalar, günümüz sanat eğitiminde 

1 

Bartolomeo, isa’nın on iki havarisinden biri. Diri diri derisi 

yüzülerek çarmıha baş aşağı gerildiğine inanılıyor. 

2 

Marsyas, Apollo ile girdiği müzik yarışmasını kaybedince 

Apollo tarafından derisi diri diri yüzülen mitolojik kahraman.

3 

Gautier d’Agoty, cerrah Jacques-François-Marie Duverney 

(1661-1748)  ile çalışarak daha çok doktorlar için yararlı 

olan renkli bir anatomi atlası hazırladı. Bu nedenle de insan 

anatomisi konusunda geniş bir bilgiye sahip bir sanatçıydı. 

Duverney’in ölümünden sonra, Antoine Mertrud (ö. 1767)  ile 

birlikte anatomik çalışmalar yaptı

4 

William Hunter, 1776 yılında idam edilen bir suçluyu disseke 

etti ve Agostino Carlini’den de kadavranın kalıbını almasını 

istedi. Carlini’nin kadavraya Hellenistik dönemin önemli 

heykellerinden biri olan Ölen Galyalı pozu vererek aldığı 

kalıptan döktüğü bronz heykel uzun yıllar Royal Akademi’de 

model olarak kullanıldı. Bu heykel, Sanat tarihine Kaçakçı-

yus (Smugglerius) olarak geçti (Petherbridge, 1997, s. 72). 

Kaçakçıyus örneğinden hareketle, bu heykellerin sadece 

insan bedenindeki yaşamı değil sanatı da taklit ettiğini söyle-

yebiliriz.

de önemini koruyor ve Batı’da, kimi sanat okullarında 

ön plana çıkarılmaya çalışılıyor. Bazı sanat akademile-

rinin ders programında Artistik Anatomi ve Ecorché adlı 

dersler yer almaktadır. Bu dersler; canlı modelin yüzey 

formuna olan etkisine atıfta bulunarak kemiklerin, kol-

ların, boynun, ellerin ve başın kas yapısının derinleme-

sine analizini; kütlesel ilişkileri ve orantıya ilişkin bilgiyi 

sunuyor. Bunun yanında, bu dersler, anatomiye ilişkin 

bilgilerin sanat eserinde uygulanmasını içeriyor. 

Damien Hirst’in ecorché heykelleri de çağdaş sanatçıla-

rın bu türe duyduğu ilginin kanıtı gibidir. Damien Hirst’in 

Gerçeklik ya da Bakire Anne (resim 8) adlı heykelleri, 

her ne kadar Degas’nın Dansçı Kız heykeli ile ilişkilen-

dirilse de Jacques-Fabien Gautier d’Agoty’nin Disseke 

Edilmiş Kadın ve Fetus (resim 5) adlı ecorché resmin-

deki gibi sadece yarı disseke edilmiş hamile bir kadını 

göstermektedirler. 

          

 

 

 

Resim 2     

  

Resim 3   

  

                 

  

Resim 4    

 

Resim 5 

---

23

Resim 6

   

  

    

             Resim 7                 

            Resim 8     

                                         

  

Resim 2:   Marco d’Agrate, St. Bartolemeo, 1562 “Praxiteles tarafın 

 

dan değil Marco d’Agrate tarafından yapıldım” biçiminde  

 

imzalanmıştır. 

Resim 3:   Agnolo Bronzino, St. Bartolemeo, 1555      

Resim 4:   Jean Anton Houdon, 1767 

Resim 5:   Jacques-Fabien Gautier d’Agoty,  Disseke Edilmiş Kadın ve  

 

Fetus, 1773     

Resim 6:   Agostino  Carlini, Kaçakçıyus, 1776       

Resim 7:   Constantin Brancusi, 1921   

Resim 8:  Damien Hirst, Bakire Anne, 2005 

SONUÇ

Sanatçılar ve anatomistler arasında Rönesans döne-

minde çok önemli bir işbirliği ortaya çıktı. Bu işbirliği-

nin amacı sanatçıların alanlarına bilimsel bir alt yapı 

desteği sağlayarak mesleklerinin statüsünü yükseltmek 

yanında Rönesans düşüncesinin gereği olan evreni, 

insanı, kendini tanımaktı. Anatomistlerin sanatçılarla 

işbirliği içine girmesindeki amaç da araştırmalarını 

çizimlere ve modellere doğru bir şekilde dönüştürerek 

başkaları ile daha kolay paylaşabilmekti. Dolayısıyla 

bu işbirliği bir tercih değil bir zorunluluktu. Anatomi 

disiplinin gelişmesi, sadece tıp alanındaki gelişmeleri 

desteklemedi, aynı zamanda sanatta yeni türlerin ortaya 

çıkmasını sağladı. Sanatta ecorché olarak adlandırılan 

betimlemeler, her ne kadar anatomistlerin çalışma-

larının tetiklediği bir tür olsa da sanatçıların anatomi 

alanına yaptığı desteğin de görselleşmiş biçimleridir. 

Ecorché figürlerin ortaya çıkış sürecini anlamak aynı 

zamanda, Rönesans döneminde betimlenmiş heykelle-

rin ve resimlerin anatomik açıdan neden bu denli doğru 

olduğunu daha kolay kavramamızı sağlamaktadır. 

KAYNAKÇA

Carlino, A. (1999).  Books of the body: Anatomical ritual and Renais-

sance learning, London: University of Chicago Press.

Earls, I. (1987). Renaissance art: A topical dictionary. Conecticut: 

Greenwood Publishing.

Ertaş, A. (2014). Tarsal tüneldeki nörovasküler yapıların topografik 

ilişkileri. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi.  İstanbul Üniversitesi Cer-

rahpaşa Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı.

Hart, L. A., Wood, M. W. & Hart, B.L. (2008).  Why dissection?: Animal 

use in education. Greenwood Publication.

Kemp, M. & Wallace, M. (2000). Spectacular bodies: The art and scien-

ce of the human body from Leonardo to Now.

Keser, N. (2009). Sanat sözlüğü. Ankara: Ütopya Yayınları.

Keser, İ. & N. Keser (2008). Sanatsal altınçağ miti ve sanatçının sosyal 

konumu. Sanat Yazıları, 18:113-124

Lassek, A. M (1958). Human dissection: Its drama and struggle. String-

field: Charles c. Thomas Publisher. 

Mayor, A.H. (1983). Selected writings and a bibliography.  New York: 

Metropolitan Museum of Art Bulletin. 

Malomo, A. O., Idowu, O. E. & Osuagwu, F. C. (2006). Lessons from his-

tory: Human anatomy, from the origin to the Renaissance. Int. J. Morphol., 

24(1):99-104.

O’Malley C.D. (1964). Andreas Vesalius of Brussels, 1514-1564. Berkeley. 

CA: University of California Press.

Petherbridge, D.  (1997). The qick and the dead: Artists and anatomy. 

London: University of California Press. 

Saccio, D. (2009). Archetypes of wisdom: An introduction to philosophy. 

Belmont: Cengage Learning.

Toledo-Pereyra, LH. (2008). De humani corporis fabrica surgical revoluti-

on. Journal of Investigative Surgery, 21, 232–6.

Unschuld, P. U. (2009). What is medicine? Western and eastern appro-

aches to healing. London: University of California Press.

---