The Archeology of Azerbaijan a brief Discourse
Yüklə 4,97 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 97 vaxtının qurtarması ilə sayları-nın azalması, həm də qaranlığın düşməsi ilə əlaqədar gizli və pis niyyətlərin gerçəkləşməsi asanlaşırdı. Nəşə çəkənlərin, iynə vuranla-rın, qumar oynayanların fəallığı artırdı. Belə işlərdən gündüzlər də olurdu, amma son dərəcə ehtiyatla. Çünki gündüzlər bu riskli iş sayı-lırdı, “yanma” ehtimalı çox idi. Tutuldunmu, gərək yerindəcə məsə-ləni çürüdəsən. Çürütməsən, söhbət böyüdüsə, xərci də böyüyəcək. Yox, verə bilməsən, sutkalarla karsda yatmalı olacaqsan. Belə vəziyyət iki-üç dəfə təkrarlanarsa, altı ay təkadamlıq kamerada saxlanacaqsan. Bunlardan nəticə çıxarmayıb, cəriməni ödəmədən öz bildiyini etsən, üç ilə qədər müddətə krıtıya - həbsxanaya göndəriləcəksən. Gündüz, ya gecə olmasından əlavə həmin an zonda hansı za-bitin, növbətçinin, əməliyyatçının, yaxud nəzarətçinin olub-olmaması da əhəmiyyət daşıyırdı. Paqonlulardan sərt, tərs, amansız olanlarına ürəklərində nifrət etsələr də, görəndə hörmət göstərir, çəkinir, ehti-yatlanırdılar. Bir az ürəyi yuxa, insaflılarına qarşı kini, acığı olmasa da, özlərinə sərf edəndə yaxşı adam hesab etdiklərinə saymazyana baxırdılar. “Qılınc müsəlman” nahaqdan deyilməmişdi. Yaxşını “lox” hesab edən, Allahın yolunu azmış belə bədbəxtləri Şəfi müəllimin dediyi sayaq şəxsiyyət hesab etmək gülünc görsənirdi. Dinsizi qabağın-dan, yalnız imansız yedirə bilər. Hamı belə düşünürdü. Tələbkar paqonlulardan bir neçəsinin işdə və ya növbədə olmadığını biləndə, ürəklənib gizlin bir yerdə məclis qurardılar. Şus-turyaklardan iki-üç nəfər atasda durar, təhlükə yaranarsa, nə etmək lazım gələcəyini qabaqcadan müəyyənləşdirərdilər. Narkomanlara elə çox vaxt gərək olmurdu. Malın hazırlanmasına, cana çəkilməsinə yarım saat bəs edərdi. Vaxt aparan qumar olurdu, ona görə də əksə-rən qumar məclisləri gecələr təşkil olunurdu. Əziz əvvəlki cəza yerində də bu cür adamların əməllərini mü-şahidə etmişdi. O zaman da ürəyinə gəlirdi, indiki cəza dövründə də şübhələri artmışdı: elə bil bu işləri gözəgörünməz gizli bir əl idarə edirdi! Narkotikanı zonda satan onu hardan əldə edirdi? Zonda nar-kotika əkib-becərən yox idi ki. Deməli, bunun mənbəyi çöl idi, çöl-dən gəlirdi. Əliməmməd müəllimdən sonra qarşısı alınmağına bax-mayaraq, hər gün olmasa da, həftə ərzində bir neçə hallı müşahidə etmək olurdu. İki yolu vardı: biri görüş vasitəsilə, digəri paqonun gizli adamı ilə. Əməliyyatçıların “yandırdıqları” əsasən görüşdə tutula bilməyib zona keçirilənlər idi. Özləri xəbəri olanlarının səsi çıxmırdı, cəriməsi alınıb məsələ bitirdi. Tabaq həmişəki kimi kasıbın başında çatlayırdı. Qumar məsələsində də vəziyyət təxmini elə bu cür idi. Xırda məbləğlər böyük səs-küyə səbəb olsa da, böyük məbləğlər səs-küysüz yoluna qoyulurdu. Düz deyirlərmiş, ciddi rejim özgə aləmdir. Burda hər növ cinayətkar - adi toyuq oğrusundan tutmuş, nə zamansa manyaklıq edib, indi özlərini mələk kimi aparan vəhşilər, dəstə ilə talançılıqla məşğul olmuş quldurlar, dəfələrlə müxtəlif cinayət işlədə-rək ömrünü zonda keçirənlər, bir sözlə nə qədər istəsən anasının əmcə-yini kəsən vardı. Həyatda heç kim həbs olunmaqdan sığortalanmayıb. Ömrün hər bir ağlagəlməz anında, özün də bilmədən cinayətkar ola bilərsən. Necə deyərlər, kişinin başına iş gələr. Həm də deyirlər, ulaq palçığa bir dəfə batar. Amma, taledənmi, qismətdənmi, ya da yiyəsizlikdən özün istəməyə-istəməyə bəzən ikinci dəfə də batırırlar. Belələri mü-əssisədə az da olsa vardı. Əksəriyyəti isə sanki, gözün zonda açmış, böyümüşdü. Özlərini ata evindəki kimi hiss edirdilər. Əziz bu sayaq məhkumları tanıyanda heyrətə gəlirdi. Birinci korpusda yatan Elxan beş dəfə məhkum olunmuşdu. On altı yaşından uşaq koloniyasından üzü bəri müxtəlif zonları gəzən Elxan iyirmi ilə yaxın həbsdə idi. Məhkumluqları arasında üst-üstə il yarım azadlıqda qalmışdı. Çöldə ən çox dözdüyü altı ay olmuşdu. Yaşı qırxı haqlayan Elxanı azad-lıqda gözləyən kimsəsi yox idi. Ata-anası ölmüşdü. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 98 Bacı-qardaş, qohum-əqraba - hamı ondan üz döndərmişdi. Sevdiyi qadını da yox idi. Bu yaşadək subay qalmışdı. Bundan sonra qızmı tapıb evlənəcək-di? Kim ona gələrdi? Elxanın heç evi də yox idi. Hər dəfə çölə buraxılanda ən adi fəhlə işini də tapa bilmirdi. Bu qədər türmədə yatan adama kim iş etibar edərdi? Odur ki, azadlıqda özünü gərəksiz hiss edən Elxan ona olan münasibətə dözməyib, vərdiş etdiyi həyat üçün darıxıb, yenə zona qayıtmışdı. Azadlıq onun gözündə prob-lemlər burulğanıydı. Havadan savayı hər addımını, yediyi hər tikənin xərcini ödəməliydi. Hələ altı il də belə qayğısız yaşayacağına görə, ürəyində arxayınlıq yaransa da, son illər daha çox fikirləşdiyi tənha-lığı ona rahatlıq vermirdi. İtirdiklərinin əvəzinə beşinci “xodka”sı, iyirmi il yatmağı ilə öyünüb qürrələnirdi. Zonda yüzlərlə Elxan kimisi vardı. Hökumət görəsən niyə onlara havayı çörək verib saxlayırdı? - hərdən fikirləşirdi Əziz. Öm-rünün son gününə qədər də zonda saxlasan Elxan islah olan deyildi. Qolundan tutub çıxarsan da, çöldə qalmamaq üçün kiməsə pislik edib yenə zona qayıdacaqdı. Onu həbsxana islah etməmişdi, əksinə cəmiyyətin dəyərsiz can-lısına, tör-töküntüsünə çevirmişdi. Belələrindən qurtulmağın ən asan yolu geniş və dərin xəndək idi... Əzizin aləmində ciddi rejim şəraitində olan zon həyatın dibinə, bulanıq sulardan yığılıb qalan çöküntüyə, su durulmayana qədər yuyula bilməyən çirkaba bənzəyirdi. Atasına, anasına zərrə qədər xeyir vermə-yən, Allahını tanımayan cinayətkarlarla işləmək, onları ram etmək hər oğulun işi deyildi. Bəzən özlərini belə idarə etməkdə çətinlik çəkən cinayət aləmi, Əliməmmədin bacarığına ehtiramla yanaşırdı. İltifatdan sonra Əziz dost tapmağa çətinlik çəkirdi. Çörək kəsdiyi xlebniklərin heç birinə ürək sözünü etibar edə bilmirdi. Çün-ki, məhkumluq təcrübəsindən görmüşdü ki, bu qarındaşların əksəriy-yətinin çörəyi dizinin üstündə olur. Hamısı ilk növbədə qarnını və özünü düşünür. Bütün münasibətlər - dostluq, yoldaşlıq öz xeyri na-minə qurulur. Lazım gələrsə çörək kəsdiyi adamı satmağa hazır olan belə adamlar boğazlarından yuxarı olmayan niyyətlərinə çatmaq üçün, katyolun və əməliyyatçıların əlaltısına da çevrilməkdən usan- mırdılar. İnsan xislətinin eybəcərlikləri azadlıqda olduğundan da çox, barmaqlıqlar arasında özünü açıq-aydın biruzə verirdi. Burada da adamlar varlı-kasıba, burjuylara və lütlərə bölünmüşdü. Pulun qüdrə-ti bütün daxili rejim nizamnamələrindən, cinayət dünyasının qaydala-rından yüksəkdə dururdu. İstər azadlıq olsun, istər həbsxana, fərqi yoxdu. Kasıb hər yanda kasıbdır. Varlı ilə hüquqları kağız üstə bəra-bər olsa da, imkanları, onlara göstərilən münasibət eyni deyildi. Burjuylar əsasən, azadlıqda böyük vəzifələr tutub dövlət malını talayanlar, ticarətdə işləyənlər, dələduzluğu özlərinə peşə edənlər idi. Onların lap böyükləri özlərini müstəqil aparır, heç nəyə qarışmır, hətta ümumi barakdan aralı, haqqını ödədikləri ayrı otaqlarda ev şəraiti yaradıb yaşayırdılar. Nisbətən xırdalar isə həbsdə də adətlərindən əl çəkməyib müxtəlif üsullarla pul əldə etməyin yollarını arayırdılar. İstehsalatda qızğın iş gedəndə briqadir, naryadçik işləyən bu əllamə-lərin bəziləri, indi bekarçılıqdan altdan-altdan haram gəlir yığmağa girişmişdilər. Kimisi özünü “kazino sahibi” sayıb qumarın fəaliyyətinə pul qoyurdu. Bir neçəsi isə borca pul verib sələm yığırdı. Bəzisi də iki-üç lütü işçi kimi özünə cəlb edib, müəssisənin lareki bağlanandan sonra çöldən gətirtdiyi siqaretin larekdən də baha qiymətə alverini etdirirdi. Təbii ki, onlardan hər birinin əndazədən çıxma təhlükəsinin qarşısını operçast Əhməd qabaqcadan alırdı. Əzizin yaxından tanıdığı burjuylardan biri Taleh, müəssisəyə gələn gündən rəis tərəfindən korpusların birində tək otaqla təmin olunmuşdu. Heç şusturyakını da yanında saxlamırdı. Şusturyak xoşu-na gəlməyəndə, Yüklə 4,97 Kb. Dostları ilə paylaş:
|