16
Məsləhətləşmə komitəsi təsis edilmişdir. Komitənin Əlcazairdə
təşkil olunmuş birinci sessiyasında fəaliyyətin əsas yolları qeyd
olunmuş və arid torpaqların öyrənilməsi üzrə Proqrama
baxılmışdır.
UNESKO-nun Ümumi Konf
рансыныn IX sessiyası (1954)
müəyyən hissəsi arid zonalarda yaşayan üzv-hökumətlərin həyat
səviyyələrinin yaxşılaşması müəyyən dərəcədə elmi araşdırmala-
rın nəticələrinin istifadəsindən və onların təcrübi tətbiqindən asılı
olduğunu hesab edərək, proqramı UNESKO-nun əsas proqramı
kimi bəyənmişdir. Bu proqram, 1961-ci ilə qədər iki onillik
ərzində həyata keçirilmişdir.
Proqramın həyata keçirilməsi dövründə “Quraq zonalar”
kvartallıq məlumatlandırma bülletenindən əlavə, yaradılmasında
40 ölkədən olan 200-ə yaxın elmi-tədqiqat təşkilatları iştirak edən
“Arid zonaların tədqiqatı”-nın 300-ə yaxın cildi dərc edilmişdir.
“ARİD TORPAQLARIN ÖYRƏNİLMƏSİ ÜZRƏ
BÜLLETEN” (“Arid Lands Newsletter”) – səhralaşma problem-
ləri üzrə tədqiqatları, arid tematika üzrə biblioqrafiya nəşrlərə, və
bu sahədə aparılmış beynəlxalq və milli tədbirlər üzrə məlu-
matlara resenziyalar daxil olan elmi-məlumatlandırma jurnalı.
ABŞ-da Arizona Universiteti yanında arid torpaqların öyrənilməsi
üzrə Büroda (bax) buraxılır.
ARİD TORPAQLARIN ÖYRƏNİLMƏSİ ÜZRƏ BÜRO
(The Office of Arid Lands Studies, OALS) – 1964-cü ildə, ABŞ-
da Arizona universiteti yanında
мювзулар арасы tədqiqatlar və
məlumat mərkəzi kimi təsis edilmişdir.
Ilkin fəaliyyəti yer üzündə olan səhraların coğrafi tədqiqatları-
nın inventarlaşmasına
йюнялдилиб. Arid torpaq ehtiyatlarının, yerli
bitkilərin idarə olunması, arid ərazilərin
мясафядян zondlaşdırıl-
ması, məlumat sistemləri və səhralaşmanın idarə edilməsi,
əkinçilik sistemlərinin tədqiqatı, ətraf mühitin təhlili, su
ehtiyatlarının qorunması və onların təkrar istifadəsi və iqtisadi
inkişaf problemlərinin öyrənilməsi ilə məşğul olur.
17
Büronun tədqiqat proqramları beş funksional vahidlə sıx
əlaqədardır: Arid torpaqların məlumat mərkəzi (ALİC), мясафя-
дян zondlaşdırma üzrə Arizona mərkəzi (ARSC), Bioehtiyyatların
tədqiqatı bölməsi (BRF), Səhraların tədqiqatı bölməsi (DRU),
İqtisadi inkişaf bölməsi (EDR).
Büroda Arid torpaqların öyrənilməsi bülleteni (Arid Lands
Newsletter) (bax),
мясафядян zondlaşdırılma xəbərləri (Remote
Sensing Newsletter) buraxılır.
Yerləşdiyi ərazi – Tuson, Arizona ştatı, ABŞ.
ARİD TORPAQLARIN ÖYRƏNİLMƏSİ ÜZRƏ KOMP-
LEKS LAYİHƏ (İPAL) (Integrated Project on Arid Lands,
IPAL) – UNESKO-nun “İnsan və Biosfer” Proqramı çərçivəsində
layihə. 1976-cı ildən başlanmışdır. Məqsədi – səhralaşma, yardım
proqramlarının hazırlanması, torpaqların eroziyasına qarşı
mübarizə üzrə tədbirlərin təşkili, təbii sərvətlərin idarə olunması
sahəsində ekspertlərin təlimi ilə əlaqədar ətraf mühitin mühafizəsi
üzrə təxirəsalınmaz problemlərinin həllinin axtarılması və arid
torpaqların bərpasıdır. Birinci layihəyə maliyyə dəstəyi - əvvəl
UNEP, 1980-c
ы ilдян AFR hakimiyyəti tərəfindən həyata
keçirilmişdir. Onun sahəsi 22500 km
2
olmaqla Şimali Keniya-
nada yerləşən Türkan və Marsabit göllərinin arasını əhatə edir.
Layihənin yekunları ətraflı şəkildə “Səhraların mənimsənilməsi
problemləri” jurnalının 1986-cı
ilин 3,4,6-cı və 1987-ci ilin 2-ci
nömrələrində təsvir olunmuşdur. UNEP tərəfindən dəstək
olunmuş və 1978-ci ildə Tunisdə həyata keçirilmiş, İPAL-ın ikinci
layihəsində arid və yarımarid otlaqların yaxşılaşdırılması və səmə-
rəli idarə olunması nəzərdə tutulmuşdur (
шякил 5).
“ARİD TORPAQLAR: ÖYRƏNİLMƏSİ VƏ BƏRPASI”
(“Arid Soil: Research and Rehabilitation”) – torpaqların yerli
хцсусиййятляriniн öyrənilməsinə, onların üzvi və qeyri-üzvi kimya
və fizikasına, arid torpaqların bərpası və torpağın biotexnologi-
yasına həsr olunmuş beynəlxalq jurnal.
1990-cı ildən ABŞ-da nəşr olunur.
18
“ARİD TORPAQLARIN TƏDQİQATI İNSTİTUTLARI”,
GÖSTƏRİCİ (Arid Lands Research Institution “A World
Directory”) – ABŞ-da Arizona Universiteti (bax) yanında Arid
torpaqların öyrənilməsi bürosunda hazırlanan beynəlxalq sorğu
kitabı. Birinci buraxılışı 1967-ci ildə, ikinci 1977-ci ildə BMT-nin
səhralaşmaya qarşı mübarizə konfrаnsı üçün çıxmışdır. Daha tam
olan üçüncü buraxılışı isə 1988-ci ildə ABŞ-da UNEP-in, “İnsan
və Biosfer” proqramı üzrə ABŞ milli komitəsinin, beynəlxalq
inkişaf üzrə ABŞ agentliyi, Amerika Ştatları Təşkilatları və Arizo-
nanın “Solt-River” layihəsinin köməkliyi ilə çap olunmuşdur.
Göstərici öz fəaliyyətləri ilə arid ərazilərin öyrənilməsi ilə əlaqəli
institut və təşkilatlardan və həmçinin “Səhralaşmaya qarşı mübari-
zə və quraq torpaqların mənimsənilməsi üzrə Təşkilatların şərhli
sorğu kitabçası”ndan (UNEP, 1986) alınmış məlumatlar bazasın-
da tərtib olunmuşdur. 1995-ci ildə Göstəricinin FAO və UNEP ilə
birgə həyata keçirilmiş dördüncü buraxılışı çıxmışdır. Ona 65
ölkədən olan 250-dən artıq milli təşkilatlar və həmçinin 65
beynəlxalq təşkilat daxildir.
“ARİD TORPAQLARIN TƏDQİQATI VƏ BƏRPASI”
(Arid soil research and rehabilitation) – beynəlxalq elmi jurnal.
Arid və yarımarid torpaqların əsas baxışları, səhralaşma və
deqradasiya olmuş torpaqların bərpası ilə əlaqədar tətbiqi
problemlər üzrə məqalələri nəşr edir. Bundan əlavə, suvarılmayan
torpaqların biologiyası, arid torpaqların biotexnologiyası, melior
a-
siyaсы kimi məsələlər üzrə məqalələr nəşr edir. Jurnal 1987-ci ilin
yanvarından başlayaraq hər
рцбдя nəşr olunur. ABŞ-ın “Taylor və
Frensis” nəşriyyatında buraxılır.
“ARİD VƏ EOL RELYEFİN FORMALAŞMASI
TERMINOLOGİYASI” (Terminology of arid and eolian relief
formation) – səhra, yarımsəhraları və həmçinin arid və eol
relyefləri yaradan proses və proseslərin terminologiyası üzrə
sorğu-lüğəti. Lüğətə 1000-dən artıq rus və xarici termin və
anlayışlar daxildir. Bu terminlər
я аид müxtəlif izahlar verilmişdir.
Dostları ilə paylaş: |