Tövh d V cmu

Tövhid
qid
cmu si
 
105
 
onun üçün dua etdi. Onun gözl ri sanki a mam  kimi d rhal sa ald . 
Peyg mb r (Ona Allah n salavat  v  salam  olsun) bayra  ona verdi v  dedi: 
“Onlar n  razisin  gedib çatanad k sakitc  öz yoluna davam et. Sonra is  
onlar slama d
t et v
slamda Allah n onlar n üz rind  vacib olan 
haqlar  bar
 onlara x
r ver. Allaha and olsun, Allah n s nin s
binl  
bir ki ini do ru yola yön ltm si, s nin üçün q rm  d
rd n daha 
xeyirlidir”
36
. 
 
Bu f sild  a
dak  m
r  hat  olunmu dur: 
1.
 
Allaha iman g tirm
 d
t etm k, R sulullahn (Ona Allah n salavat  v  
salam  olsun) ard nca ged nl rin  sas yoludur. 
2.
 
Diqq tin ixlasa yön ldilm si, çünki adamlardan çoxu haqqa ça rmalar na 
(haqq dan malar na) baxmayaraq,  slind  özün  d
t edirl r. 
3.
 
sir tin, Allah n f rz buyurdu u 
ll rd n olmas . 
4.
 
Allah-T al ni h r bir nalayiq söz v
ll rd n uzaq tutmaq, tövhidin 
göz lliyini sübut ed n d lill rd ndir. 
5.
 
irkin pis c
tl rind n biri d   Allaha qar  nalayiq h
t olmas ; 
6.
 
Bu  m
,  burada  keç n  m
rin   n  mühüm  olanlar ndand r.  Bu  da  
müs lman  Allaha  rik qo mamas na baxmayaraq, yen  d  mü rikl rd n 
uzaqla rmaq laz md r ki, onlardan olmas n. 
7.
 
Tövhidin birinci növb
 vacib olmas ; 
8.
 
r bir  eyd n, h tta namazdan da önc  tövhidl  ba lan lmal r; 
9.
 
“Onlar Allah n t kliyini q bul ed
 q
r onlar  d
t et.”  sözünün 
nas  “L  il
 ill llah”  had ti il  eyni m nan  verir. 
10.
 
Ola bilsin ki, bir insan Kitab  hlind n olsun, lakin L  il
 ill llah k lm sini 
bilm sin, yaxud bilib, ona 
l etm sin. 
                                                             
36 Buxari (3009), Muslim (2406)  

---

Tövhid
qid
cmu si
 
 
106
 
11.
 
limin (öyr tm yin) t dric n olmas n n
rimiz  çatd lmas . 
12.
 
Ba lad qda birinci növb
n mühüm olanla ba lamal , yaln z ondan sonra 
növb ti, ikinci d
li mühüm olana keçm li, ondan sonra üçüncü, dördüncü 
 bel  davam etm lidir. 
13.
 
kat n s rf olunma qaydas ; 
14.
 
Alimin  agirdd n  übh ni uzaqla rmas ; 
15.
 
Mal-dövl tin  n qiym tlisini z kat olaraq alma n qada an olunmas ; 
16.
 
zlumun qar
ndan qorxma n z ruriliyi; 
17.
 
zlumun qar
n q bul olunmas  haqda x
rdarl q; 
18.
 
Pey mb rl rin a as n v  onun hörm tli  shab rinin ba lar na g n 
qq t, acl q v  b lalar n tövhidin d lill rind n olmas ; 
19.
 
Pey mb rin (Ona Allah n salavat  v  salam  olsun)  “M n sabah bayra  
Allah  v  Onun R sulunu sev n bir adama ver
m”  sözünün 
pey mb rlik  lam tl rind n biri olmas ; 
20.
 
Onun  li ibn  bu Talibin gözl rin  tüpürm sinin d  h min  lam tl rd n 
olmas ; 
21.
 
linin(Allah ondan raz  olsun ) f zil ti; 
22.
 
min gec  bayra n kim  veril
yi bar
 mübahis  ed n v  q
 
müjd sini gözl
n  shab rin f zil ti; 
23.
 
, onun s y ed nl
 hasil olmay b, s y etm
nl
 hasil olmas na 
iman etm k; 
24.
 
Pey mb rin “sakitc  get” sözünd ki 
b- rkan; 
25.
 
Döyü
n  vv l  slama ça
n bir qayda olmas ; 
26.
 
Döyü
n  vv l  slama d
t olunub, onu q bul etm
nl
 qar  
vuru ma n qanuniliyi; 

---

Tövhid
qid
cmu si
 
107
 
27.
 
Pey mb rin (Ona Allah n salavat  v  salam  olsun)  “Onlara vacib olan 
eyl ri x
r ver” sözün  gör  din  hikm tl  d
t etm k; 
28.
 
slamda Allah n haqq  bilm k; 
29.
 
Bir n rin bel  düzgün yola dü
sind  xidm ti olan  xsin savab ; 
30.
 
tva (hökm) ver rk n and içm yin icaz li olmas . 
 
5. Tövhidin v  “L  il
 ill llah”  had tinin t fsiri. 
 
Allah t alan n k lam : “Onlar n tap nd qlar  tanr lar n özl rind n h r 
hans  biri (Allah d rgah na) daha yax n olsun dey , R bbin  v sil  (vasit ) 
axtar rlar”
37
 
Allah-t alan n k lam : «Yad na salki, bir zaman  brahim atas na v  
qövmin  demi di: «M n sizin ibad t etdikl riniz- d n uza am. Yaln z m ni 
yoxdan yaradan Allahdan ba qa..»
38
 
“Onlar Allah  qoyub aliml rini v  rahibl rini, M ry m o lu M sihi 
özl rin  tanr  etdil r”
39
 
nsanlar iç risind  Allahdan qeyril rini Allaha  rik qo ub, onlar  
da Allah  sevdikl ri kimi sev nl r vard r”
40
 
Pey mb rin (Ona Allah n salavat  v  salam  olsun) bel  dediyi 
vay t olunur: “L  il
 ill llah” deyib Allahdan ba qa ibad t olunan h r 
bir  eyi inkar ed n adam n mal na q sd etm k v  qan  tökm k haramd r. 
                                                             
37Qurani-K rim  ( l- sra,57) 
38Qurani-K rim  ( z- Züxruf, 26-27) 
39 ( t-Tövb , 31). 
40Qurani-K rim  ( l-B
, 165). 

---

Tövhid
qid
cmu si
 
 
108
 
Onunla haqq-hesab  Qüdr tli v  Böyük Allah Özü ç
k”
41
. (Bu h disi 
Müslim r vay t etmi dir). 
Bu bölümün  rhi v  bundan sonra g n f sill r tövhidin  rhidir. 
 
Bu f sild  a
dak  m
r  hat  olunur: 
Bu f sild  qar ya qoyulan  n böyük m
 tövhidin v
had tin 
fsiridir. Bu f sild  onlar ayd n misallarla izah edilmi dir. Bu misallardan biri 
 “ l- sra” sur sind  olan bir ay dir ki, bu ay
lisaleh adamlar  bütl
 
inanma a ça ran mü rikl
 cavab verilir. El  h min ay
 onlar n bu 
tinin   n  böyük   irk  olmas   b yan  edilir.  Misallardan  biri  d   B ra t  ( t-
Tövb ) sur sinin ay sidir.
 
Ay
n m lum olur ki, kitab  hli Allah  qoyub, öz 
kahinl rini v  rahibl rini özl rin  tanr  q bul etmi r, h m d  ayd n olur ki, 
onlara yaln z t k olan  laha ibad t etm k  mr olunmu dur. Bu ay nin, heç bir 
übh  do urmayan izah nda aliml rin v  abidl rin özl rin  dua edilm sind n 
deyil, Allaha asilik olunan i rd  onlara ita t göst rilm sind n dan
r.  
Bunu izah ed n ba qa bir misal X lilin (Allah n ona salam  olsun) kafirl  
dediyi bu sözdür: : «M n sizin ibad t etdikl rinizd n uza am. Yaln z m ni 
yoxdan yaradan Allahdan ba qa..». Bel likl , o, ibad t olunanlardan yaln z 
öz R bbini istisna etdi. Allah-T al  onun bütl rd n uzaq oldu unu v  yaln z 
Allaha yax n oldu unu zikr edib. Bu da “L  il
 ill llah”  had tinin 
izah r. Allah-T al  buyurmu dur: 
had t k lm sini  brahimin zürriyy ti 
aras nda 
di qalan bir söz etdi ki, b lk  onu oxuduqda v  e itdikd  düz 
yola qay b Allahdan ba qa heç bir tanr n olmad
 bilsinl r.” 
Bu misallardan biri d  “ l-B
” sur sind  Allah n kafirl r haqq nda 
dediyi ay dir: “Onlar heç vaxt C
nn md n ç xmayacaqlar”.  ”.  Allah  bu  
ay
 bildirmi dir ki, onlar, Allaha tay tutduqlar  Allah  sevdikl ri kimi 
sevirl r. Buradan m lum olur ki, onlar Allah  böyük bir m
bb tl  sevirl r, 
buna baxmayaraq Allah onlar slama daxil etm mi dir. B s Allaha tay 
                                                             
41  Muslim (23) 

---