Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek Fonu Bu kitap Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek
Yüklə 144 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dogma Torpaq haqqında rəvayət
- Yerin yeddi qatı var; Yerin də qulağı var. 130
- (“Manas” dastanından)
Dogma Torpaq haqqında rəvayət Torpağımız həm də ona görə əzizdir ki, burada əcdadlarımızın əbədi yuxuya getmiş neçə-neçə nəsli yatır. Belə nəticə hasil olur ki, torpağımın kimyəvi təhlili mənim abavü-əcdadımın da bir damcısının orada olacağını göstərəcək. Torpaq ona görə də dəyərlidir ki, onun üzərində əcdadlarımız yaşamışlar, özümüz doğulub boya-başa çatmışıq, ərsəyə yetişmişik, gələcəkdə də uşaqlarımız burada ömür sürəcək. Ala-Toonu isə əcdadlarımızın məhəbbəti ilə sevirik. Biz bu torpaqlara işğalçı kimi deyil, yolaçanlar şəxsində gəlib çıxmışıq. Millətimiz məhz burada doğulmuşdur. Dövlətçilik öz quruculuğu zamanı təsdiqlədi ki, biz inkişafa qabilik – demək, əcdadlarımıza layiqik. Belə bir dastan var. Əyyami-qədimdə qızıl qəfəsə salınan bülbülü dinləyən bir xan yaşayırmış. Qəfəsin içi ləl-cavahiratla nəqşlənibmiş, quşun özünü isə hər cür ləziz nemətlərlə yemləyirmişlər. Fəqət bülbül daima bir kədərli nəğmə oxuyurmuş: Budaqdakı qızıl yuva, Səni bir də görərəmmi? Yoxsa bu qəfəsdə qalıban Qəmli-qüssəli öləcəyəmmi? Xan bülbülün qüssəli nəğməsinə təəccüb qalıb haqqında oxuduğu qızıl yuvanı görmək niyyətinə düşür. “Onun yuvası necə olmalıdır ki, quş onun üçün bu qədər xiffət edir? Güman, saraydakı qəfəsindən daha zəngindir”. Xan bülbülü azad buraxmaq əmrini verdi, özü isə igidlərinə quşun arxasınca düşüb izləməyi, qonacağı yuvanı tapıb necəliyi barədə ona xəbər gətirməyi tapşırdı. İgidlər azad olunmuş əsiri izlədilər. Bülbül təmiz çaya düşdü, çimdi, pırpızlandı, füsunkar səsilə şən bir mahnını cəh-cəh vurub yuvasına sarı uçdu. İgidlər yuvanı görəndə heyrətə gəldilər – yuva adi qurumuş otdan yapılmışdı. Geri qayıdaraq gördüklərini xana nəql etdilər. “Anladım! Bülbül üçün dogma torpağının otlarındna yapılmış yoxsul yuvası hər cürə qızıldan əzizdir”, – xan səsləndi… Bax belə! Bu ancaq quşlara aiddir. İnsan üçün isə “qızıl yuva” anlayışı daha geniş, müqəddəs mənaya malikdir. “Qırğızıstan – ümumi evimizdir” termini ötüb keçmiş əsrin sonuncu onilliyində yaranmışdır. Bu gün biz evimizi hamı üçün eyni məkanlı və bərabər hüquqlu inşa edirik. Bizim etnik enerjimiz bir çox məqamda dağların xislətinə bənzər. Dağlarda qayalar müxtəlif şəkildə dayansa da, hamısı bir yerdə vəhdətdir. Qırğızıstanın coğrafi-siyasi mövqeyi əzəldən əlverişlidir: cənub-şərqdə Çinlə, şimalda Qazaxıstanla, qərbdə Özbəkistanla, cənub-qərbdə Tacikistanla həmsərhədik. Bu minvalla, torpağımız sanki Mərkəzi Asiyanın mərkəzində, həşəmətli dağların zirvəsində, demək Allaha yaxın yerləşir. Sovet İttifaqı Xalq Artisti Mahmud Esembayev 17.12.1994-cü ildə Bişkekdə olarkən həmyerlilərinin qarşısında çıxışında söyləmişdi: “Özbəklərin, taciklərin və qazaxların bəxti gətirmişdir, axı Qırğızıstanın belə dinc xalqı ilə qonşudurlar”. Vətən – sadəcə taleyin əta etdiyi yaşayış yeri deyil, xalqın beşiyi, əcdadların uyuduğu müqəddəs torpaqdır. Bura bizə miras qoyulmuş torpaqdır. Xalq üçün doğma torpağından əziz heç nə yoxdur. Manasın düşmən düşərgəsində böyümüş nəvəsi Seytek atası, xalqı haqqında həqiqəti öyrənəndə, Talasa tələsir: Doğma yurdunu görcək, Seytek göz yaşı tökdü! Qırğızlar adını almış, Doğma elini görcək, Seytek göz yaşı tökdü! Şəffaf pak çayı görcək, Seytek göz yaşı tökdü! Dağların açıq qapısını görcək, Seytek göz yaşı tökdü! Onda Semetey dindi: Qırğızların yurdudur bu. Sən onun çöllərinə bax! 128 Matayev J. “Son-Kul” kətan, yağlı boya. 129 Matayev J. “Söhbət” 2001-ci il, kətan, yağlı boya, 60 x 70 Yerin yeddi qatı var; Yerin də qulağı var. 130 Sən onun sıldırımına bax! Sən onun elinə-obasına bax! Sən onun qışlağına bax! Sən onun köç yerinə bax! Sən onun çəməninə bax! Sən onun qarlarına bax! Sən onun gülünə, çiçəyinə bax! Sən onun bulağına bax! Sən onun qu quşuna bax! Sən onun atlarına bax! Sən onun çöllərinə bax! Orada təkəsi otlar! Sən onun dərəsinə bax! Sən onun şəlaləsinə bax! Sən onun alıcı quşuna bir bax! (“Manas” dastanından) Ev – doğma ocaqdır. Ev – hər insanın həyatında başlıca dəyərlərdən biridir. Hər insan üçün ev – kiçik vətəndir, burada doğulmuş, ərsəyə yetişmiş, ilk addımını atmış, ilk sözünü dilinə gətirmiş, arzulamağı öyrənmiş, oranın qapısından müstəqil həyata atılmışdır. İnsan harada olursa, olsun, taleyi onu hansı məkana atırsa, atsın, sevinc və qüssə anında atasının evinə, anasının ocağının başına can atır. Hətta ən xırda canlılar belə evinə məhəbbət hissindən məhrum deyil. Qarışqa yuvasının amansızlıqla müdafiəsinə duran qarışqalar barədə oxuyanda şaşırmışdım. Quraqlıq dövründə meşə yanğınları tez-tez baş verir, təhlükə qarşısında qarışqalar evlərini xilas etmək üçün diri-diri yanmaqdan qorxmadan belə qarınlarından maye çıxarıb alovu söndürməyə çalışırlar. Təbiət bütün canlıların batininə evləri üçün məsuliyyət kimi alicənab bir hiss aşılamağı bacarmışdır. Qırğız igidləri taleyin hökmü ilə Vətəndən uzaqda həlak olanda, ömürlərinin son nəfəsində istədikləri bir ovuc vətən torpağı olur ki, məzara qoyulmuş doğma torpaq Vətənin uşaqlıqdan süzülüb gələn şirin yovşan ətri ilə onların əbədi yuxusunu ağuşuna alıb çulğalasın. Nəsildən nəslə qüdrətli alay çariçası Kurmanjan datkanın oğlu Abdılbəyin doğma torpağına fövqəladə məhəbbətindən bəhs edən hekayət ötürülür. Əfqanıstana sürgün edilmiş Abdılbəy ölümünün yaxınlaşdığını duyaraq vəsiyyətnamə qoymuşdur: “Ölümümdən sonra köksümü yarın, ürəyimi çıxarın. Cismimi burada dəfn edin, ürəyimi doğma torpağıma aparın. Qoy xalqım və Vətənim uğrunda döyünən ürəyim əcdadlarımın yanında uyusun – yalnız o vaxt ruhum rahatlıq tapar”. Şərqi mövhumata isnadən, ruh – insanın ürəyindədir. Daha bir misal. Qərib diyarda rəhmətə getmiş məşhur qırğız ictimai və dövlət xadimi İshaq Rəzzaqov vəsiyyətnaməsində rica etmişdi ki, haçanlarsa, külünü doğma torpağa basdırsınlar. Onun son iradəsi yalnız 2000-ci ildə yerinə yetirildi. Dəyərli ənənələr vasitəsilə bizə ötürülmüş xalqın qədim əyyamlardan qalmış hissləri, ovqatları, amalları, arzuları bu günümüzlə sıx qovuşmuşdur. Bunun sayəsində qırğızlar özlərini xalq kimi saxlamağa müvəffəq olmuş, Allah tərəfindən bəxşiş verilmiş öz altun beşiklərini – Vətəni qoruyub müdafiə etmiş və ana dilini ali müqəddəs məfhum kimi min illərin keşməkeşindən keçirmişlər. Hər halda, bu Torpaqda özbaşına peyda olmamışıq. Bizə qədər bizi özlərindən sonra qoyub getmiş insanlar məskun olmuşlar, bizdən sonra özümüz qoyacaqlarımız isə yoldadırlar. 131 Yüklə 144 Kb. Dostları ilə paylaş:
|