Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek Fonu Bu kitap Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek
Torobəyov S.S. “Talas vadisində səhər” 2011-ci il, kətan, yağlı boya, 60 x 90 135
Yüklə 144 Kb. Pdf görüntüsü
|
134 Torobəyov S.S. “Talas vadisində səhər” 2011-ci il, kətan, yağlı boya, 60 x 90 135 TURIZM Bizim dağlıq diyarın zəngin təbiəti barədə qonaqlar vəcdlə, bəzən isə yüngül qibtə ilə danışırlar. Həqiqətən, Qırğızıstanın dağlarında gəzintiyə çıxarkən bir yay günü ilin bütün mövsümlərinin gözəlliklərini duymaq mümkündür: dağətəyində mülayim yazı, vadilərdə isti yayı, dağlıq otlaqlarda payızın sərinini, yuxarılarda daima qış hökm sürən buzlaqların gümrahlıq gətirən sazağını. Təbii görməli yerlərdən savayı Qırğızıstan Böyük İpək yolu üzərində yerləşən və dünya miqyaslı şan-şöhrətə malik tarixi abidələrlə də zəngindir: arxeoloji muzey “Suleyman-Too”, Buran tarixi kompleksi, Manas Gümbəzi, Üzgən türbəsi, XI əsrin karvansarası “Daş-Rabat” və b. “Dünyada Qırğızıstan kimi heyrətamiz tərzdə təbii və mədəni cəhətləri özündə ehtiva edən ölkə azdır. Şübhə yoxdur, dağlıq rayonlarda dünyada ən cəzbedici peyzajlardan birini görmək mümkündür”, – əcnəbi qonaqlar ölkəmizi məhz belə xarakterizə edirlər. İnsan qəlbini ilhama gətirən qar kimi bəyaz dağlar və Suusamırın, Cetı-Oquzun, Son-Kulun, Karkırın zümrüd vadiləri... Cahanın bir çox ölkələrindən qonaqları ölkəmizin rəngarəng təbiəti cəlb edir: əzəmətli qarlı silsilələr, çiçəklənən bağlar və üzümlüklər, ağ şam pöhrəlikləri, füsunkar ardıclıq, hündür gövdəli Tyan-Şan şamları meşələri, gur çaylar və şəlalələr, çaytikanı, zirinc, itburnu kolluqları, respublikanın cənubunda bitmiş, yaşı üç mini keçmiş, meyvələrindən hələ Makedoniyalı İsgəndərin legionerləri dadmış Arslanbob qədim qozluq meşələri. Dünya miqyaslı şöhrəti olan Arslanbob qozluğu Oş vilayətinin Bazar-Kurqan bölgəsindədir. Təbiətin özü tərəfindən xəlq olunmuş sərabvari botanik bağ. Külleyi planetdə belə ikincisi yoxdur. Burada nəhəng qoz ağacları, püstə, cid, armud, qaysı, albalı, alma bitir, çoxsaylı talalarda isə meşə çiyələyi və костяника yığmaq olar. Tanınmış rus səyyahı və diyarşünas V.Masalski məşhur Arslanboba dair belə yazırdı: “Yerli əfsanə bəhs edir ki, bu yerlərdə meşələri haçanlarsa əməli- saleh bahadır Arslanbob salmışdır. Onun bacarıqlı bağban ad-sanı isə kürreyi-ərzə yayılıbmış. Arslanbobun adını eşitcək, peyğəmbər Daniil insanların dediklərini yoxlamaq qərarına gəlir, Daşman meşəsinə girəndə, bahadırın yaratdıqlarına heyran qalır. Daniil diz çökərək Xaliqə Arslanbobun günlərini Məhəmməd gələnəcən uzatmağı üçün yalvarır ki, ona da bağ salmaq sənətini öyrətsin. Daniilin təvəqqesi eşidilir və Arslanbob uzun ömür sürür. Ölümündən sonra isə yaşadığı məkan müqəddəs yerə çevrilir”. Cəlalabad vilayətindəki Qlz-Bulaq bulağının müalicəvi mineral suyu barədə çox adamın xəbəri var. Bu qurumayan bulağa dair qədim əfsanə var. Keçmişdə burada üç qızı olan bir bay yaşayırmış. İllər keçir, qızlar böyüyür, ərə gedir, onlardan ikisi yavaş-yavaş qocalır, üçüncüsü isə əvvəlki cavanlığı, gözəlliyi ilə qalır. Artıq ölümündən qabaq sirrini açır və bildirir ki, hər gün yeraltı mənbədən gələn müqəddəs su ilə yuyunurmuş. O vaxtdan bu bulağa Qız bulağı deyirlər. 1887-ci ildə fransız alimləri Pamir-Alaya ilk ekspedisiyanı təşkil etdiər. Onlardan biri – Q.Kapyu –kitabında səyyahların etibarlı köməkçiləri olan qırğızların heyrətamiz tolerantlığı və xeyirxahlığı barədə yazırdı. Mürəkkəb aşırımlardan aşarkən, bələdçilər həmçinin həyatlarını riskə atsalar da, borclarını şərəflə və ləyaqətlə yerinə yetirirdilər. Qırğızıstanda və Özbəkistanda olmuş ərəb səyahətçiləri və coğrafiyaçıları xatirələrində qeyd edirdilər ki, Oş şəhəri böyüklyünə görə Fərqanə vadisində üçüncü, gözəlliyinə görə birinci yerdədir. Ələlxüsus, onları şəhərin mərkəzində ucalan və şəhər əhli üçün müqəddəs sayılan Süleyman dağı heyrətləndirmişdi. Rəvayətə görə Süleyman dağının mağarasında əski çağlarda çoxlu mələklər məskun imiş. Onlar Makedoniyalı İsgəndər Oşu mühasirəyə alanda, şəhəri xilas edibmişlər. Hələ orta əsrlər ərəb ensiklopediyaçısı İakut Həməvinin yazılarında oxuyuruq: ”Qırğızlar qamış qələmlə yazır və iti əqlə sahibdirlər”. İnqilabaqədərki rus tədqiqatçıları qırğızların 136 ideyanı əxz etmək qabiliyyətlərinə yüksək dəyər vermişdilər. Onların işlərində oxuyuruq: “Qırğızlara əqli qabiliyyətlər verilmişdir. Təlimi çətinlik çəkmədən götürürlər, hərçənd, bu günə qədər böyük əksəriyyəti hələlik savadsızdır”. Vaxtilə Ukrayna yazıçısı Oles Qonçar o zamankı qüdrətli dövlətin – Sovet İttifaqının ərazisində Karpatdan Tyan-Şana qədər məskən salmış bütün xalqların dostluq əlaqəsini durnaların haylayıb səslə bir-birini çağırmağına bənzətmişdi. Ukraynadan publisist Vasil Bolşak Qırğızıstanda Ukrayna ədəbiyyatı və incəsənəti Dekadasında iştirak edibən xatirələridnə yazır: “Təvazökarlıq, təmkin, çətinliklərin dəf olunmasına hazırlıq – qırğızlarla görüşdən sonra ürəyimə həkk olan cəhətlərdir. Hərgah Qırğızıstanı özüm üçün kəşf etməsə idim, mənən qat-qat kasad olardım”. Hələ XIX əsrdə Ukraynadan köçkünlər Tyan- Şana öz nəğmələrini gətirmişdilər. Qırğız akınları Ukrayna mahnılarını yadda saxlayır və camaat qarşısında ifa edirdilər. Biz nəğmələri qartal uçuşu, dağ çayının cingiltisi, tifil qəlbinin büllur paklığı təki dəyərləndirməyi bacarırıq... Mahnıda fikrin dərinliyi İssık-Kulun dərinliyinə oxşardır. Nəğmə insanları yaxınlaşdırır və müştərək zəhmətə ruhlandırır. Xalq mahnılarında səmimilik daima əzəldəndir... Görkəmli şərqşünas, professor Yuri Nikolayeviç Rerix atası ilə birgə beş il ərzində hind və Mərkəzi Asiya yolu ilə səyahətə çıxmışdı. Şərqə, onun tarixinin və mədəniyyətinin dərkinə meyllilik bu ailənin özülünə qoyulmuşdu. Rerixlər öz səfərləri boyu bir çox xalqın, o cümlədən qırğızların həyat tərzi ilə tanış olmuşdular. Rerixlər gündəlik qeydlərində qırğızların yaşadıqları məkan və məişətləri, onların qoyunları və Tibet öküzlərini yetişdirməkləri barəsində yazırdılar. Alim Rerixlərin müşahidələrinə görə qırğızlar daxili və tranzit ticarətlə fəal məşğul olur, vasitəçi qismində çıxış edirdilər. Alimlər yerli sakinlərin mənəvi həyatına da diqqət yetirir, əfsanə, dastan,rəvayət qoşanlarla görüşürdülər... Böyük rus şairi A.S.Puşkin qədim arxivlərə daxil olmağa imkanına sahib idi və Mərkəzi Asiya xalqlarının, daha dəqiq, Tyan-Şan qırğızlarının nümayəndələrinə dair bəzi məlumatlardan hali Torogəldiyev A. “Süleyman-Too” 1993-cü il, 60 x 60 137 Yüklə 144 Kb. Dostları ilə paylaş:
|