54
№ 2 (14) Yay 2015
də yerliləri keçmiş “əhl” başçıları cəza
müddəti qurtarıb azadlığa gedəndə onun
yerinə İmranı seçdilər.
Həqiqət bu idi ki, rəis Məhyəddin
“qara” zonu basqı altında “qırmızıya”
cevirsə də oğru dünyasının iradəsini zonda
tam qıra bilməmişdi. Baxmayaraq ki, o,
eyni yerdən olan məhkumların birliyinin
olmaması üçün onları ayrı-ayrı dəstələrə,
yataqxanalara paylamışdı. Qruplaşmanın
qarşısını almaqdan ötrü asudə vaxtlarda üç
nəfərdən
artıq
toplanmağı
qadağan
etmişdisə də, məhkumlar öz niyyətlərindən
əl çəkməmişdilər. Ani fürsət düşən kimi
gizlin
fəaliyyətlərini
davam
etdirir,
qruplaşır, digər zonlardakı oğru və
avtoritetlərlə müxtəlif vasitələrdən istifadə
etməklə əlaqələr yaradırdılar. Lazım
gələndə isə işçilərin rüşvət damarını
tutmaqda bacarıqlı idilər.
Hələ
çox
illər
bundan
əvvəl
Məhyəddin
rəis
işləməyə
başlarkən
mərkəzdəki əməliyyat şöbəsindən təklif
etmişdilər ki, əgər istəyərsə zonda
idarəetməni asanlaşdırmağa hazır kadr –
“obşak” verə bilərlər. Lakin Məhyəddin
onların bu köməyindən imtina etmişdi.
Çünki, birincisi, o, müəssisədə özünü
hakim, şəriksiz lider hiss etmək istəyirdi.
İkincisi də, nə vaxtsa yuxarıların özləri
təşkil
etdikləri
obşakla
başını
ağrıdacağlarından
ehtiyatlanmışdı.
Bu
səbəbdən: “mənim ehtiyacım yoxdur”, –
demişdi. Bununla belə məhkumların
“köpünü almaq üçün” əməliyyatçı Bəkirə
müəyyən məsələlərdə onlarla razılığa
gəlməyə, sabitlik naminə güzəştə getməyə
icazə vermişdi.
Bəkir də elə bu icazəyə bənd imiş.
Dərhal
məhkumların
içərisindəki
avtoritetlərlə gizli söhbətlər aparıb göz
yumacağı hallara görə müəyyən etdiyi
“haqqı” tələb etmişdi. Bir çox məsələlərdə
qarşılıqlı razılaşma baş tutmuş, “alver”
alınmışdı. Bəkir çayxanada on nəfərlik
stollarda hər bir “əhl”in qrup halında
əyləşib istirahət etməsinə izn vermiş, hər
stolun da haqqını ayın sonunadək
çatdırılmasını şərt qoymuşdu. Qanun yol
verməsə də, avtoritetlərə bir ədəd mobil
telefondan gününə on manat ödəməklə
gizlin istifadəsinə də göz yummuşdu (Heyf
ki, bu yarımsəhralıqda internet qaydasında
deyildi. Puluna minnət, avtoritetlərə
“internet
də
satardı”..).
İmranın
bədbəxtliyinə şərait yaradan da həmin cib
telefonu olmuşdu.
Həbsdən qabaq yaşadığı şəhərin
qonşu mikrorayonundan olan İqbal zona
gələn gündən İmranın “əhl” başçılığını
həzm edə bilmirdi. İqbal da onun sayaq
əvvəllər məhkum olunmuşdu. Bir-birilərini
yaxından
tanımasalar
da,
keçmişləri
haqqında məlumatlı idilər. O, karantindən
baraka köçən kimi həm yerliləri, həm də
avtoritetlər arasında İmranın “əhl” başçısı
sayılmasının oğru dünyasının qaydalarına
zidd olduğunu bildirdi. İmran bu etirazı
sakit qarşıladı: “Əgər “əhl” başçılığını öz
boynuna götürmək istəyirsənsə, mən etiraz
etmirəm, uşaqlar razılaşsın, sən ol başçı”, –
dedi. İqbal isə: “Mən başçılıq istəmirəm,
layiqli oğlanın başçılığını istəyirəm”, –
cavabını vermişdi.
Avtoritetlər
İmrana
göstərdiyi
münasibətə görə onu qınayanda, İqbal
səbəbini onların növbəti toplantısında
açıqlayacağını
bildirmişdi.
O,
oğru
dünyasının qaydalarını yaxşı bilirdi. Bilirdi
ki, kimisə günahlandıranda gərək sübutun
olsun. Sübutun olmayacağı təqdirdə özün
cəzalanacaqsan.
İmranın da iştirak etdiyi avtoritetlərin
növbəti gizlin toplantısında İqbal, nəhayət
onunla bağlı iradını açıqladı:
–Mən sözü açıq deyən adamam. Bu
adamın anası, bacısı yaşadığı məhlədə pis
ad çıxarıb, soraqları Dubaydan, Anadoludan
gəlir. Onu “əhl“ başçısı seçməyiniz düzgün
hərəkət deyil.
Bu sözlərdən İmranın halı dəyişdi:
–Vicdanın olsun, mənə, ailəmə
böhtan atma...
–Böhtan atmıram. Ya illərdir
türmədəsən, xəbərin yoxdur, ya da özünü
bilməmiş kimi aparırsan.
Ətrafdakılar
əsəbiləşmiş
İmranı
sakitləşdirdilər:
Üç aylıq ədəbiyyat dərgisi
55
–Yaxşı, sakit olun, – avtoritetlərin
böyüyü dilləndi, – əgər dediyin kimidirsə,
özün bilirsən də sübut eləməlisən. Sübut
edə bilməsən ağır cəzalanacaqsan.
–Bilirəm. Sübut edəcəyəm. Belə
edək, gəlin həmin məhəllədə və yaxud
məhəlləyə yaxın ərazidəki dostlarımızın bir
neçəsinə zəng edək, bir şərtlə ki, telefonun
səsini hamının hündürdən eşitməsi üçün
mikrofona qoyaq. Soruşaq ki, belə bir
söhbət var, doğrudur, yoxsa yalandır?
Desələr ki, yalandır, mən sabahdan gedib
girirəm sanitarların barakına, yox doğrudur
desələr
İmranı cəzalandırırsız.
Zəng
edəcəyiniz adamları da özünüz seçin...
Razılaşdılar. Avtoritetlər İmranın evi
yerləşən ərazidəki dostlarından ikisinə zəng
vurub hal-əhvaldan sonra soruşdular:
–Sizin tərəfdə evi olan İmran adlı
bir dustaq yoldaşımız var. Yəqin tanıyarsan.
Hə, deyirlər anası, bacısı son illər yollarını
azıblar, özləri azmış başqa qadınları da pis
yola çəkirlər. Həqiqətdir deyilənlər, ya
yalan, böhtandır?..
–Atam balası, neynirsüz bunu?..
–Lazımdı ki, soruşuruq da, lazım
olmasa soruşmazıq ki...
–Nə deyim, vallah, od olmayan
yerdən tüstü çıxmaz. Gözümlə görməsəm
də,
mən də eştmişəm, var elə bir şey...
İkinci zəng olunan da birinci
deyənləri təkrarladı. İqbalın iradı telefon
danışıqları ilə təsdiq olunanda İmranın
rəngi ağarıb meyidə döndü. Başını yerə
dikib susdu. Doğrudur onu sanitarların
barakına göndərməsələr də yataq yerini
qapıya yaxın yerə dəyişdilər. Onunla salam-
kəlamı kəsib, bir daha dindirmədilər. Bax,
cinayət aləminin belə üzüdönüklüyünə görə
Ayazın onlara nifrəti hədsiz idi...
* * *
Rəis
Məhyəddinin
işində
maaşdankənar qazandığı pullar nə qədər
çox olsa da axır vaxtlar bərəkəti olmurdu.
Yoxlamalar, iki gündən bir “hüquq
müdafiəçisi” adı ilə müəssisəyə gələn
qonaqlar, mərkəzin tələb etdiyi müxtəlif
ödəmələr, oğlunun, qızının xərcləri, üstəlik
aylardır yataq xəstəsi olan arvadının
müalicəsi...
Əvvəllər hərdənbir kefinin yaxşı
vaxtlarında kabinetində hamıdan gizlin
narkotikadan istifadə edirdisə, arvadı
xəstələnəndən sonra dərdini unutmaq üçün
azqala hər gün yararlanmağa başlamışdı.
Arvadının sağalmaz xəstəliyə düçar olması
dünyanı gözündən salmış, bütün rahatlığını
əlindən almışdı, bilmirdi nə etsin... Hər dəfə
bu barədə düşünəndə istehza ilə Bəkirə
həsəd aparırdı: “Vallah, səndən ağıllısı
yoxdu. İkisini alıb boşamısan, hərəsinin də
iki uşağı. Yəqin ki, çaşıb qalmısan nə
edəsən – qazancını bazdığa xərcləyəsən,
yoxsa arvadlarının tələblərini ödəyəsən...”
Həyat yoldaşı xəstələnən gündən
fövqəladə hal, gücləndirilmiş rejim olmazsa
axşama yaxın müəssisəni müavini Niyazın
öhdəsinə buraxıb evə getməyə məcbur
olmuşdu. Hər dəfə məhkumlar qarşısında
özünəməxsus çıxışlar edən Məhyəddin
yoxlamadan sonra getməyini onlara belə
izah etmişdi: “Yoldaşım həmişə məni
qınayırdı ki, dustaqları məndən çox
istəyirsən, evdə tapılmırsan. Qısqanclıqdan
indi özün vurub xəstəliyə, göstəriş verib ki,
evə tez gəl. Getsəm də, narahat qalıram,
ürəyimi burda qoyub gedirəm...”
Unudulmayan hərarətli niqtlərdən
birini isə ötən bayramların birində etmişdi.
Rəis çıxışına təbriklə başlamışdı. Üzünü
məhkum kütləsinə tutaraq ucadan: “Sizin
ananızı, bacınızı”, – deyərək ani fasilə
vermişdi. Bu an ərzində hamının əsəbləri
gərilmiş, ətrafdakı zabit və nəzarətçilərin
ürəkləri döyünmüşdü: “nə danışır, ə, bu?”
Məhyəddin
ani fasilədən sonra davam
etmiş: ”...Qadınlar bayramı münasibəti ilə
təbrik edirəm!” Bütün meydandakılar
dərindən nəfəslərini dərmiş, rəisin təbrikini
alqışlarla qarşılamışdılar.
Niyaz gündə cəmisi on saat evində
olurdu:
gecə
saat
onbirdən
səhər
doqquzadək. Qalan on dörd saata yaxın
zamanı müəssisədə keçirərdi. Öz təbirincə
desək qəlbən xidmətlə yaşayardı. İstirahət
və bayram günləri də işləyərdi. Özünü
nümunə göstərib ixtiyarındakı zabitlərdən
də “xidmətlə yaşamağı” tələb edərdi.