Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 7- sinfi uchun darslik


Hisoblang: 2 2 19,7 8,3 28 8,6. - + × 436



Yüklə 3,2 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə41/68
tarix13.10.2023
ölçüsü3,2 Mb.
#127341
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   68
Algebra. 7-sinf (2017, Sh.Alimov, O.Xolmuhamedov)

435.
Hisoblang:
2
2
19,7
8,3
28 8,6.
-
+
×
436.
1) Agar 
n
– toq son bo‘lsa, (
n
+2)
2
-
1 ifodaning 8 ga;
2) ixtiyoriy natural son
n
da 
n
3
+12
n
2
+23
n
ifodaning 6 ga
bo‘linishini isbotlang.
Ko‘paytuvchilarga ajrating 
(437

438):
437.
1)
(
)
2
2
2
2
;
a
ab b
c
+
+
-
3)
2
2
1
2
;
a
ab b
-
-
-
2)
(
)
2
2
1
2
;
x
xy y
-
-
+
4)
(
)
2
2
4
2
.
x
xy y
+ -
-
-
438.
1)
-
+ +
2
2
;
a
b
a b
3)
- -
+
2
2
;
x y x
y
5)
-
+
-
5
3
2
1;
m
m
m
2)
2
2
;
a
b
a b
-
- -
4)
3
2
1;
x
x
x
+
- -
6)
4
3
1.
x
x
x
+
+ +
439.
 
27
2

14
2
soni 13 ga bo‘linishini isbotlang.
440.
 
n
istalgan butun son bo‘lganda (7
n–
2)
2

(2
n–
7)
2
ifoda-
ning qiymati 5 ga bo‘linishini; 9 ga bo‘linishini isbot
qiling.
441.
Tenglamani yeching:
1)
(
)
(
)
(
)
-
+
+
-
-
=
-
2
3
3
3
9
3
17
12;
x
x
x
x
x
2)
(
)
(
)
(
) (
)
2
5
4 2
2
1
1
0.
x
x x
x
x x
x
-
-
+
+
+
-
+
=


125
442.
Motorli qayiqning oqim bo‘yicha tezligi 18 km/soat,
oqimga qarshi tezligi esa 14 km/soat. Daryo oqimining
tezligini va qayiqning turg‘un suvdagi tezligini toping.
O‘zingizni tekshirib ko‘ring!
1.
Ifodani standart ko‘phad ko‘rinishida tasvirlang:
-
+
-
+
+
2
(
3)
(
3)(
3) 6 .
a
a
a
a
2.
Ko‘paytuvchilarga ajrating:
1)
-
2 ;
xy
y
2)
-
2
16
81;
a
3)
-
2
3
3
6 ;
x
x
4)
-
+
2
10
25;
x
x
5)
- +
-
3(
1)
(
1);
x
y x
6)
-
+
2
2
2
4
2 .
a
ab
b
3.
Ko‘phadni ko‘paytuvchilarga ajrating va uning
=
= -
1
3
1,
a
b
bo‘lgandagi son qiymatini toping:
-
+
-
2
3
3
9 .
a
ab
a
b
I V b o b g a d o i r m a s h q l a r
Ko‘paytuvchilarga ajrating 
(443

447)
:
443.
1)
(
) (
)
+
+
+
2
6
;
a b
a b
3)
(
) (
)
-
+
-
2
;
a b
b a
2)
(
) (
)
-
+
-
2
4
3
;
x y
x y
4)
(
) (
)
-
-
-
2
.
a b
b a
444.
1)
(
)(
) (
)
+
-
+
+
2
3
;
x y x y
x y
3)
(
) (
)(
)
-
-
+
-
2
5
;
a b
a b b a
2)
(
)
(
)
+
-
+
3
2
;
x y
x x y
4)
(
) (
)
-
-
-
2
2
.
a a b
b a
445.
1)
(
)
(
)
(
)
(
)
+
+
+
-
+
2
2
12
6
12
6
;
y z
x
x
y z
x
x
2)
(
)
(
)
(
)
(
)
-
-
+
-
+
2
2
12
6
12
6
;
y z
x
x
y z
x
x
3)
(
)
(
)
(
)
-
+
-
-
-
2
2
2
6
3
7 6
3
4 6
3 ;
x
x
x
y
x
4)
(
)
(
) (
)
-
-
-
-
-
2 8
4
3 8
4
8
4
.
x x
y
y x
y
x
y


126
446.
1)
-
+
-
2
18
27
14
21 ;
a
ab
ac
bc
2)
+
+
+
2
10
10
5
5 ;
x
xy
x
y
3)
+
-
-
2
35
24
20
42 ;
ax
xy
ay
x
4)
+
-
-
2
2
2
3
48
32
15
10 .
xz
xy
yz
y
447.
1)
-
-
+
2
2
3
2
16
5
10
32
;
ab
b c
c
ac
2)
2
2
3
2
6
15
14
35
;
mnk
m k
n k
mn
+
-
-
3)
-
+
-
+
2
28
35
10
8 ;
ac
c
cx
ax
4)
-
-
+
+
2
24
15
40
9 .
bx
c
bc
cx
448.
Ifodani soddalashtiring:
1)
(
)
(
)
-
-
-
+
2
2
2
1
2 2
3
17;
x
x
2)
(
)
(
)
+
-
-
-
2
2
2
3
2
2
1
7 ;
x
x
x
3)
(
) (
) (
)
-
-
+
-
+
2
2
24
7
2
5
3 5
1 ;
y
y
y
y
4)
(
) (
) (
)
+
-
+
-
-
2
2
3
1 2
3
2
3
10 .
y
y
y
y
449.
Ikkita ketma-ket natural son kvadratlari ayirmasining
moduli toq son bo‘lishini isbotlang.
450.
Kasrni qisqartiring:
1)
-
-
2
2
2
2
53
27
79
51
;
3)
- ×
×
+
-
2
2
2
2
49
2 49 29 29
49
19
;
2)
-
-
2
2
2
2
38
17
47
19
;
4)
-
+ ×
×
+
2
2
2
2
47
3
.
27
2 27 13 13
451.
x
va 
y
ning istalgan qiymatlarida tenglik to‘g‘ri bo‘lishini
isbotlang: 
(
)
(
)
(
)(
)
+
-
=
-
+
2
2
2
x y x
y
x y x y
.
1) Oiladagi 6 ta qizning har birining akasi bor. Shu
oilada nechta farzand bor?
2) Muhammadjonning akalari qancha bo‘lsa, opalari ham
shuncha. Katta opasining ukalari soni singillari sonidan
2 marta ko‘p. Shu oilada nechta o‘g‘il, nechta qiz bor?
¹ 8


127
IV bobga doir sinov mashqlari — testlar
1.
Umumiy ko‘paytuvchini qavsdan tashqariga chiqaring:
-
3 2
2 3
24
30
.
a b
a b
A)
-
2 2
6
(4
5 );
a b
a
b
B)
-
2
2
6 (4
5
);
ab a b
ab
C)
-
2
2
3
6 (4
5 );
a
ab
b
D)
2
3
2
6 (4
5 ).
b
a
a
-
2.
Ko‘paytuvchilarga ajrating: 
- +
- -
-
2
.
5(
)
(
) 3(
)
a b
a a b
b a
A)
-
+
2
(
)(
2);
a b a
B)
-
-
2
(
)(
8);
a b a
C)
-
-
2
(
)(8
);
a b
a
D)
2
(
)(
8).
a b a
-
+
3.
Ko‘paytuvchilarga ajrating: 
-
+
+
- -
4 (
) 4
7 (
).
a x y
az
b y x z
A)
(
)(4
7 );
x y z
a
b
- +
-
B) (
y
-
x
-
z
)(7
b
+ 4
a
);
C)
- -
-
(
)(4
7 );
x y z
a
b
D)
(
)(4
7 ).
x y z
a
b
- - +
+
4.
Hisoblang: 
-
×
-
×
2
16,9
16,9 3,7 16,9 3,2.
A) 169;
B) 1,69; C) 16,9; D)
-
1,69.
5.
Ko‘paytuvchilarga ajrating: 
+
-
-
3
3 .
ax bx
ay
by
A)
+
+
(
)(
3 );
a b x
y
B)
-
+
(
)(
3 );
a b x
y
C)
-
-
(
)(
3 );
a b x
y
D)
(
)(
3 ).
a b x
y
+
-
6.
Ko‘paytuvchilarga ajrating: 
-
-
+
7 (5
3 ) 10
6 .
a a
b
a
b
A)
+
-
(5
3 )(7
2);
a
b
a
B)
-
+
(3
5 )(7
2);
b
a
a
C) (5
3 )(7
2);
a
b
a
-
-
D) (5
3 )(7
2).
a
b
a
-
+
7.
Tenglamani yeching: 
+
-
-
=
2
2
(3
2)
(3
4)
132.
x
x
A) 4;
B) 3;
C)
-
5;
D
-
4.
8.
Ko‘paytuvchilarga ajrating: 
-
3
3
8
27 .
a
b
A)
-
+
2
(2
3 ) (2
3 );
a
b
a
b
B)
+
×
-
2
(2
3 ) (2
3 );
a
b
a
b
C)
-
3
3
(2 )
(3 ) ;
a
b
D)
2
2
(2
3 )(4
6
9 ).
a
b
a
ab
b
-
+
+
9.
Hisoblang: 
+
-
×
+
3
3
2
2
(53
47 ) : (53
53 47 47 ).
A) 6;
B) 100;
C) 600;
D)
2
2
53
47 .
+


128
&
T a r i x i y m a ’ l u m o t l a r
Al-Koshiyning „Arifmetika kaliti“ asarida ikkihadni ixti-
yoriy natural darajaga ko‘tarish qoidalari berilgan.
Turli algebraik formulalarni isbotlashda, tenglamalarni ye-
chishda geometrik mulohazalardan foydalanish qadimgi Xitoy,
Yunoniston, Hindiston, O‘rta Osiyo matematiklari asarlarida
uchraydi.
U lar
2
2
2
(
)
2
,
a b
a
ab b
+
=
+
+
2
2
2
(
)
2
,
a b
a
ab b
-
=
-
+
a
2
-
b
2
=(
a
-
b
)
½
½
(
a
+
b
) (yoki
2
2
2
(
) (
)
2 (
)
a
b
a b
b a b
-
=
-
+
-
) kabi ayniyatlarni geo-
metrik usulda isbotlaganlar. Masalan, 
2
2
(
)(
)
a
b
a b a b
-
=
-
+
for-
mulani isbotlashga shunday yondashilgan: tomoni
a
ga teng
kvadratdan tomoni 
b
ga teng kvadratni qirqib olinsa, qolgan
shaklning yuzi: 
(
)
(
) (
)(
)
a a b
b a b
a b a b
- +
-
=
-
+
ga, yoki baribir,
2
(
)
2 (
)
a b
b a b
-
+
-
ga teng bo‘lishi 21- rasmdan ravshan ko‘rinib
turibdi.
Demak, 
2
2
(
)(
)
a
b
a b a b
-
=
-
+
formula to‘g‘ri.
To‘g‘ri burchakli uchburchakning tomonlarini butun (yoki
ratsional) sonlarda ifodalash uchun Xitoy matematiklari
miloddan avvalgi birinchi ming yillardayoq
-
+
æ
ö
æ
ö
+
=
ç
÷
ç
÷
è
ø
è
ø
2
2
2
2
2
2
2
2
2
(
)
p
q
p
q
pq
tenglikdan foydalanganlar.
a
-
b
a
-
b
a
-
b
a
b

Yüklə 3,2 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   68




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə